Kreditë që zhvasin shqiptarët/ “Top Story” denoncoi skemën mashtruese të institucioneve jobankare

Në dokumentarin e radhës “Top Story” transmetoi të martën në mbrëmje një problematikë të madhe për qytetarët shqiptarë lidhur me kreditë dhe zhvatjen përmes tyre. Me prova, dëshmi dhe fakte, Top Story publikoi zinxhirin e një mashtrimi të madh, në të cilin janë përfshirë avokatë, ekonomistë, bankierë dhe përmbarues. Disa biznese para vitit 2008 morën kredi në vlera marramendëse. Këto para dihej që në momentin që u dhanë se nuk do të ktheheshin më. Biznesmenë të caktuar korruptuan anëtarët e bordeve të kredisë, të cilët mbyllën sytë gjatë shqyrtimit të dosjeve duke supozuar se bizneset e tyre kishin likuiditet që të rikthenin borxhin. Kjo ishte një skemë e komplikuar, e ndërtuar me shumë kujdes nga 2009 deri në 2015. Shifrat për të cilat po flasim janë shifra marramendëse. Pra, po flasim për kredi që kapin 30, 40, 50 milionë euro. Këto dolën shumë në pah në momentin që në raportet e Bankës së Shqipërisë mbi mbikëqyrjen e ekzekutimit të kredive u vu re që tashmë norma e riskut që supozohej që duhet të ishte ulur, ishte rritur. Përveç bankave në Shqipëri funksionojnë edhe institucionet financiare të mikro-kredisë. Sot numërohen rreth 32 institucione financiare jo banka të cilat janë të licensuara. Nëse i referohesh raportit vjetor të mbikëqyrjes të Bankës së Shqipërisë për vitin 2019, shihet se gjysma e këtyre kompanive kapitalin e vete e ka me origjinë të huaj. Pra, nuk dihet se kush është financuesi i këtyre parave. Holandë, Ishujt Kajman, Francë, Austri, Arabi Saudite, Maqedoni, Hong Kong, Estoni, SHBA, Angli, Luksenurgu dhe Letonia janë shtete të cilat figurojnë si vend origjine për 16 kompani financiare jo banka. Shpeshherë administrator i këtyre kompanive është shqiptar. Ai mund të jetë një avokat i ri ose një ekonomist i ri, i cili përdoret, që ligji mos të mbërrijë te pronarët e vërtetë. Sipas një logjike të pastër financiare ne nuk mund të dimë se nga vijnë këto para. Pra, kush është burimi i tyre dhe a është i pastër? Kjo na lë të dyshojmë se ndoshta pronarët e vërtet të tyre janë biznesmenë dhe politikanë shqiptar që kanë kompani Offshore. Blerja e borxhit është në vetvete një aktivitet i ligjshëm. Problemi është çështja sociale. Institucionet financiare kanë të drejtë që t’ju japin kredi njerëzve që nuk kanë të ardhura të besueshme. Por pavarësisht kësaj duhet që të ketë një rregullim, që të mos kemi shpërthimin e një bombë financiare dhe sociale. Le të analizojmë të gjithë procesin që nga marrja e kredisë e deri në momentin e ekzekutimit të kolateralit, kur kredia nuk paguhet. Lidhja e kontratës është një moment shumë delikat dhe shumica e njerëzve e injorojnë. Në momentin e lidhjes së kontratës çdo bankë me debitorin e vetë ka të shkruara kushtet e bashkëpunimit. Pra, çfarë ndodh nëse ti nuk paguan një muaj këstin, çfarë ndodh kur ti ke tre muaj pa paguar këstin, apo si është norma e interesit, si është gjoba kur nuk paguhet kësti në afatin e duhur… Sipas legjislacionit në fuqi, kur kalojnë tre muaj që nuk ke paguar këstin e radhës, kredia fillon dhe shihet me lupë tjetër. Në fillim analizohen të gjithë faktorët se pse ky debitor nuk po shlyen kredinë e tij. Më pas vazhdon me hapin e dytë që është njoftimi për fillimin e procedurave për likuidimin e kredisë. Në fund është marrja e kolateralit. Këtu futen në lojë zyrat e përmbarimit si dhe institucionet financiare jo banka, të cilat me manovra të ndryshme kërkojnë që të rikuperojnë kredinë e keqe, që kanë blerë nga një bankë e nivelit të dytë. Duke qenë se shqiptarët nuk janë njohës të mirë të ligjit, madje firmosin dhe pa lexuar, bien viktima të tyre. Ata detyrohen që të paguajnë një haraç të lartë për kredinë e pashlyer. Shumë herë kanë humbur shtëpinë dhe çdo pasuri tjetër. Le të analizojmë disa raste konkrete se si njerëz të thjeshtë kanë rënë viktima të këtyre institucioneve.