Perrenjasi, qyteti i varfer mbi pasuri

07/12/2009 08:20

Mund te duket e rralle qe nje qytet te “fleje” i varfer mbi pasuri, por Perrenjasi jeton ne kete menyre qe prej 20 vjetesh, qekurse minierat nen themelet e tij, u mbyllen si te ishin “kioska”.

I vendosur ne fushen e Domosdoves, rreth 60 vjet me pare, do te ngrihej ashtu ne menyre artificiale per hir te minierave te nxjerrjes dhe te perpunimit te hekur-nikelit dhe te kromit. Sot, 10 mije banoret e tij, perpiqen te mbijetojne dhe here-here ndihen keq, kur kujtojne me nostalgji kohet e dikurshme te zhvillimit industrial dhe te mireqenies qe sigurohej nga puna nen toke.
Mbi gjashte dekada me pare u vendosen banoret qe do te popullonin qytetin, bashke me gjeologet ruse e ceke. Nen frymen e aksionit vullnetar, 10 pallatet dykateshe do te mbusheshin me afro njemije banore, nga ku 150 punetoret e specialistet e pare do te nisnin punen ne miniere. Hartat ruse dhe ceke kishin shenuar me te kuqe vatrat e grumbullimit te mineralit.

Per afro 5 vjet nuk ishte nevoja te germohej nen toke, pasi minerali qendronte mbi kodra e shpate malesh rreth qytetit. Sot flokethinjurit minatore flasin me nostalgji per ate kohe qe nuk ishin me shume se 20–30 vjec dhe nisen punen ne miniera. Mbajne mend ruset e ceket, por me te fresketa kane kujtimet me kinezet qe u ndane rreth viteve ‘78–‘79 kur marredheniet me Kinen pesuan fatin e ruseve ne vitin 1960.

Sot nuk ka me minatore. Minierat jane mbyllur. Galerite e tyre qendrojne te heshtura e te betonuara. Ne galerite rreth 300 metra te thella, arteriet e tyre zgjaten horizontalisht pa mbarim me dhjetera e dhjetera kilometra nen toke, te perforcuara me beton.

Gjate 30 viteve qe kane qene ne funksionim, mesohet se jane nxjerre mbi 150 milione meter kub hekur-nikel qe pjeserisht eksportohej, dhe nje pjese tjeter dergohej per perpunim ne ish-Kombinatin Metalurgjik te Elbasanit. Sipas statistikave, ne kete qytet kane punuar rreth 2 mije minatore, teknike dhe inxhiniereve te minieres se hekur-nikelit ne Perrenjas dhe te kromit ne Katjel, pese kilometra perballe qytetit. Kjo e fundit ende vegjeton duke shpresuar ne premtimet e Kryeministrit Berisha ne fushaten e zgjedhjeve te fundit parlamentare per rihapjen e minierave te Perrenjasit.

Sot qyteti jeton ne agonine e papunesise totale. Shifra i kalon te 35% te fuqise se afte per pune. Buxheti i shtetit per investime ka ardhur disa here me pak se dy vjet me pare. Rreth 400 familje nga 1700 qe numeron ky qytet, marrin nje ndihme ekonomike qe shkon nga 1500-3000 leke. Ne sektorin privat jane te punesuar vetem 200 vete.

Qyteti mbijeton me te ardhurat qe vijne nga emigracionin “ilegal”. Ish-shkolla e mesme gjeologjike tashme ka 600 gjimnaziste, ndersa qyteti nuk ka me nevoje per minatore, sepse jane te mbyllura minierat. Sipas specialisteve, mineral ka edhe per 50 vjet, po te shfrytezohet me kapacitetet e dikurshme.

Dikush dhe perpiqet te kape ndonje galeri mineralesh per te hapur aktivitet privat, por me teper hane kohe e para dokumentet, sesa pergatitjet per kete lloj aktiviteti nen toke. Sidoqofte, Perrenjasi mbetet i varfer perballe diellit, por shume i pasur atje ku nuk hyn dielli. Minierat “flene” e mbi gjumin e tyre drobitet.

Top Channel