Ngjarjet në SHBA/ Roli i internetit si një instrument i shkatërrimit të demokracisë

Pa fund janë thënë dhe me të drejtë, për kryengritjen e dhunshme në Kapitolin e SH.B.A.-së më 6 janar. Politikanët po merren me çështje të përgjegjësisë ligjore dhe morale. Por ngjarjet e tmerrshme prekin gjithashtu një kontradiktë kritike të shoqërive moderne: roli i internetit si një instrument i shkatërrimit të demokracisë.

Nuk duhej të ishte kështu. Arkitektura e hapur e internetit është parë si një forcë e re e fuqishme demokratizuese.

Informacioni është falas dhe i disponueshëm menjëherë – dhe çdokush tani mund të votojë me një klik të thjeshtë.

Depërtimi i internetit nga 1% shkoi në 87% të popullsisë amerikane nga 1990 në 2018, duke tejkaluar shumë rritjen në botë si tërësi nga zero në 51% gjatë së njëjtës periudhë. Shtetet e Bashkuara, demokracia më e vjetër në botë, udhëhoqi rrugën në përqafimin e teknologjive të reja.

Problemi, natyrisht, qëndron në ‘qeverisjen’ e internetit – domethënë, mungesa e rregullave. Edhe kur lartësojmë virtytet e botës dixhitale, për të mos thënë asgjë për përshpejtimin e dixhitalizimit gjatë pandemisë COVID-19, ana e errët është bërë e pamundur të injorohet.

Modeli perëndimor i lidhjes së hapur të internetit u ka dhënë rritje platformave për tregtinë e drogave të paligjshme, pornografisë dhe pedofilisë. Ai ka nxitur gjithashtu ekstremizmin politik, polarizimin shoqëror dhe tani kryengritjen.

Virtytet e lirisë kibernetike janë bërë të pandashme nga veset e tij.

Modeli kinez për shembull përbën një kontrast të fortë. Qëndrimi censurues ndaj internetit është anatemë për shoqëritë e lira. Shteti (ose Partia Komuniste) jo vetëm që kufizon ligjërimin publik por favorizon mbikëqyrjen mbi privatësinë. Për Kinën, të pasurit nën kontroll të internetit ka të bëjë me stabilitetin shoqëror, ekonomik dhe, në fund të fundit, politik. Si një bastion i vetëshpallur i demokracisë, padyshim që Amerika nuk e sheh atë kështu. Censura e çdo lloji shikohet me përbuzje të neveritshme.

Megjithatë, përbuzja është një mënyrë e mirë – për ta thënë më butë – për të përshkruar reagimin e shumicës së amerikanëve ndaj sulmit vdekjeprurës ndaj Kapitolit të SHBA. Mobilizimi social dhe politik i mundësuar nga interneti – së pari i dukshëm në “Lëvizjen e Gjelbër” të Iranit 2009 dhe më pas në Pranverën Arabe të 2011 – tani ka goditur në zemër të Amerikës.

Padyshim, ekziston një ndryshim i madh: Qytetarët protestues në Iranin autoritar dhe vendet arabe ishin nga jashtë duke kërkuar, duke dëshiruar demokracinë. Në SH.B.A., sulmi ndaj kështjellës së demokracisë erdhi nga brenda, shkaktuar nga vetë presidenti. Kjo ngre pyetje të rëndësishme në lidhje me imperativat e vetë stabilitetit të Amerikës – dhe dështimet e qeverisjes së internetit në zbulimin e tyre.

Platformat dixhitale amerikane – nga Twitter dhe Facebook te Apple dhe Google – i kanë marrë gjërat në duart e tyre. Duke thyer një linjë dikur të shenjtë, ata kanë mbyllur mjetet online të Donald Trump. Megjithatë,kuptohet, ka dyshime të mëdha rreth besimit të udhëheqësve të korporatave me detyrën themelore të mbrojtjes së demokracisë.

Por kjo nuk është vija e vetme që është kaluar në SH.B.A. Modelet e biznesit të Google, Amazon dhe Facebook bazohen në përdorimin e teknologjisë dixhitale për të mbledhur dhe monetarizuar të dhënat personale. Kjo zbeh dallimin midis lirisë kibernetike dhe mbikëqyrjes në stilin kinez, dhe thekson thelbin e çështjes së privatësisë – pronësinë e të dhënave personale.

Kriza COVID-19 ofron edhe një këndvështrim tjetër mbi mbikëqyrjen dhe privatësinë. Edhe këtu, Kina dhe SH.B.A. zënë pozicionet e tyre në debat. Përgjigja e Kinës ndaj shenjës së parë të shpërthimeve të infektimeve- duke përfshirë edhe atë në provincën Hebei – vuri në pah bllokimet agresive, testimin dhe maskimin e detyrueshëm dhe gjurmimin e kontakteve të aplikuara në kodin QR. Në SH.B.A., të gjitha këto janë çështje të debatit politik të diskutueshëm, të shikuara nga shumë si shkelje në një shoqëri të lirë dhe të hapur.

Nga njëra anë rezultatet e Kinës flasin vetë. Ka pasur vetëm shpërthime të vogla pas rritjes fillestare në Wuhan. Fatkeqësisht, vala e dytë e Amerikës – shumë më e keqe se masakra fillestare në pranverën e vitit 2020 – gjithashtu flet vetë.

Megjithatë, siç tregon një studim i fundit i Pew Research, plotësisht 40-50% e publikut amerikan ende i reziston disiplinës së praktikave të bazuara në shkencë të tilla si gjurmimi i kontakteve në celular dhe angazhimi me zyrtarë të shëndetit publik. Bashkuar kjo me një kundërshtim të konsiderueshëm ndaj vaksinave dhe ka arsye për të besuar se parimet thelbësore të lirisë demokratike po përdoren si një justifikim për të injoruar rreziqet e COVID-19.

Pavarësisht nëse duam ta pranojmë, aspiratat dhe vlerat e të ashtuquajturit interpretim origjinal të demokracisë amerikane po sfidohen si kurrë më parë. Kryengritja e 6 janarit dhe pandemia ndajnë një implikim kritik: prishja e mundshme e rendit në një shoqëri të lirë. Për fat të keq, hiper-polarizimi i sotëm e bën jashtëzakonisht të vështirë për të gjetur një terren të mesëm.

Barack Obama në fakt paralajmëroi në fjalën e tij të fundit si president që, “Demokracia jonë kërcënohet sa herë që e konsiderojmë të mirëqenë”.

Megjithatë, a nuk është pikërisht ajo që ka bërë Amerika?

Mjerisht, kjo vetëkënaqësi ka ardhur në një kohë në rritje të brishtësisë për eksperimentin amerikan. Lidhshmëria e mundësuar nga interneti po amplifikon në mënyrë të rrezikshme një diskurs kombëtar gjithnjë e më të polarizuar në një epokë të rritjes së paqëndrueshmërisë sociale dhe politike. Prekshmëria që rezultoi u soll në fokus të dhimbshëm e të mprehtë në 6 janar. Mbikëqyrja e demokracisë është në rrezik të madh.

Përshtatur nga Project Syndycate

M.Hoxha 

Top Channel