Si mund të mashtrohet në shah? Inteligjenca artificiale dhe kodi Morse

Të hënën, Carlseb akuzoi kolegun dhe rivalin e tij Hans Niemann për mashtrim për herë të parë, përmes një deklarate të gjatë në Twitter.

Akuza vjen disa javë pasi norvegjezi u tërhoq nga Kupa Sinquefield në St. Louis, Misuri, më 19 shtator pas humbjes së befasishme ndaj amerikanit, sipas CNN.

“Kur Niemann u ftua në minutën e fundit në Kupën Sinquefield 2022, mendova fuqimisht të tërhiqesha përpara ngjarjes. Më në fund zgjodha të luaja”, shkroi Carlsen.

“Unë besoj se Niemann ka mashtruar shumë dhe kohët e fundit, se sa e ka pranuar publikisht. Progresi i tij në tabelë ka qenë i pazakontë, dhe gjatë gjithë lojës sonë në Kupën Sinquefield pata përshtypjen se ai nuk ishte i tensionuar apo madje i përqendruar plotësisht në lojë në pozicione kritike, ndërsa më kalonte në një mënyrë që mendoj vetëm pak lojtarë mund ta bëjnë. Kjo lojë kontribuoi në ndryshimin e këndvështrimit tim”, tha Carlsen.

Niemann, nga ana e tij, pranoi se kishte mashtruar në moshën 12 dhe 16 vjeç dhe tha se i ishte ndaluar të konkurronte në Chess.com gjatë një interviste me klubin e shahut.

Por për një lojë që duket kaq e thjeshtë në strukturën e saj – një tabelë shahu, dy lojtarë, 32 gurë gjithsej dhe teorikisht, shumë kreativitet, pyetja që shumë njerëz po bëjnë është: “Si mashtron dikush në shah?”

Rritja e teknologjisë

Pavarësisht se është një sport i lashtë, shahu është tërhequr zvarrë në epokën moderne vitet e fundit. Kompjuterët dhe interneti e kanë bërë konkurrencën më të aksesueshme dhe më të lidhur lojtarët në mbarë botën, dhe inteligjenca artificiale tani u jep lojtarëve mjetet për të hartuar lëvizjet e tyre përpara se të fillojë ndeshja.

Gjithçka filloi me të vërtetë në vitin 1996 kur mjeshtri i madh Garry Kasparov, i njohur gjerësisht si një nga lojtarët më të mirë ndonjëherë, u përball me një superkompjuter IBM të quajtur ‘Deep Blue’ në një seri ndeshjesh.

Edhe pse Kasparov fitoi ndeshjen e parë, ‘Deep Blue’ fitoi dy ndeshje, duke u bërë programi i parë kompjuterik që mundi një kampion bote në një lojë klasike sipas rregulloreve të turneut.

Një vit më vonë, të dy u përballën në një revansh me ‘Deep Blue’ duke mposhtur Kasparov, duke e bërë këtë, duke u bërë programi i parë kompjuterik që mundi një kampion bote në një ndeshje të plotë.

Megjithëse paraqitjet e Kasparov kundër ‘Deep Blue’ janë rivlerësuar me kalimin e kohës, rëndësia e rezultateve nuk mund të mbivlerësohet. Ishte një moment i madh në përparimin e aftësisë së teknologjisë për të luajtur ndeshjen “perfekte” të shahut dhe sinjalizoi rritjen e efektit të inteligjencës artificiale në shah.

Që atëherë, me përmirësimet në harduerin dhe softuerin kompjuterik, motorët e shahut kanë ndihmuar në formimin e sportit në një lojë të shekullit të 21-të.

Siç përcaktohet nga Chess.com , një motor shahu është një program që “analizon pozicionet e shahut dhe kthen atë që llogarit si opsionet më të mira të lëvizjes”.

Motorët e shahut janë bërë shumë më të fortë se njerëzit vitet e fundit, me shumë prej tyre që e kalojnë vlerësimin 3000 Elo – sistemi i vlerësimit Elo mat forcën e një shahisti në krahasim me kundërshtarët e tyre.

Për kontekstin, Carlsen mban rekordin për vlerësimin më të lartë Elo të arritur ndonjëherë nga një lojtar njerëzor kur ai arriti 2,882 në në vitin 2014.
Stockfish është një nga motorët më të avancuar të shahut me një vlerësim prej më shumë se 3,500, që do të thotë se ka një probabilitet 98% për të mundur Carlsen në një ndeshje dhe një shans 2% për të mundur pesë herë kampionin e botës.

Megjithëse mjetet teknologjike të shahut i kanë ndihmuar lojtarët të zhvillojnë zanatin e tyre, duke u stërvitur kundër lëvizjeve të përsosura për t’u përgatitur për çdo rast, ata gjithashtu kanë lejuar disa lojtarë të mashtrojnë më lehtë.

Si rezultat, faqet online të shahut, si Chess.com, kanë zhvilluar teknologji kundër mashtrimit për të zbuluar kur lojtarët përdorin softuer të jashtëm kompjuterik gjatë lojërave në një përpjekje për të frenuar këtë gjë.

Edhe pse teknologjia kundër mashtrimit është përmirësuar, Emil Sutovsky, drejtor i përgjithshëm i organit qeverisës të shahut FIDE, thotë se shahu duhet të zhvillojë një “kontratë” me lojtarët online për të ndaluar mashtrimin.

Akuza për mashtrime dhe lojëra të pista u diskutuan gjatë finales së Kampionatit Botëror të Shahut të vitit 1978, të cilën një mjeshtër i madh që ishte atje e përshkroi si “ndeshja më hutuese dhe e ndyrë e kampionatit botëror në historinë e shahut”.

Në një moment, kampioni i ri sovjetik Anatoli Karpov pretendoi se rusi Viktor Korchnoi po përpiqej ta verbonte me syzet e tij të pasqyruara, raporton El País .
Më vonë, kamarierët i shërbyen Karpovit kos me boronicë dhe Korçnoi tha se mund të përdorej për komunikime të koduara nga analistët e kundërshtarit të tij.

Karpov përfundimisht fitoi ndeshjen dhe për këtë u prodhua një film rus të vitit 2021 i quajtur “Kampioni i Botës”.

Kohët e fundit, FIDE e hoqi Gaioz Nigalidze të Gjeorgjisë nga titulli i mjeshtër i madh dhe e ndaloi atë nga garat e shahut për tre vjet në vitin 2015 për shkak se shkonte vazhdimisht në banjë në mes të lojës për të kontrolluar telefonin e tij për të gjetur lëvizjen më të mirë.

Gjithashtu në vitin 2015, një arbitër kapi italianin Arcangelo Riccicardi duke përdorur kodin Morse dhe një aparat fotografik për të mashtruar në një konkurs.

Raportohet se Ricciardi fshihte një video-kamerë brenda një varëseje rreth qafës. Riccicardi e mohoi mashtrimin.

Është e pasigurt nëse Niemann ka mashtruar kundër Carlsen-it, amerikani i mohon me forcë akuzat.

Në çdo rast, nëse dikush do të fusë lëvizjet e Carlsen në një mjet teknologjik shahu si Stockfish, për shembull, ata do të mund të rikrijonin lëvizjet e Carlsen me një probabilitet pothuajse 100%.

Nuk ka pasur asnjë provë përfundimtare, megjithatë, pesë herë kampioni i botës duket i bindur se ka pasur ‘lojë të keqe’ në Kupën Sinquefield.

Është shumë më e vështirë të mashtrosh kur je ulur drejtpërdrejt përballë kundërshtarit, me sy të ngulur, me një zyrtar mbi supe, por kjo nuk i ka ndaluar lojtarët të përpiqen të mashtrojnë gjatë historisë.

Dhe ndërsa polemika Carlsen-Niemann vazhdon të dominojë sportin, kush e di se çfarë të vërtete do të sjellin ngjarjet.

Top Channel