Reportazhi i NYT/ “Kaloi çdo orë të 472 ditëve në bunker”, ushtari ukrainas tregon vuajtjen në frontin e luftës për më shumë se një vit

Rasti i tij duket të jetë një shembull ekstrem i një problemi që prej kohësh ka goditur ushtrinë e Kievit.
Ushtari e kishte dyshuar që herët se ky rotacion në vijën e frontit do të ishte i vështirë. Por 472 ditë rresht, në një bunker, nën zjarr? “Nuk e prisja të zgjaste kaq shumë,” tha ushtari, rreshteri Serhii Tyschenko, një pasdite të fundit në shtëpinë e tij jashtë Kievit, kryeqytetit të Ukrainës, me bashkëshorten gjithmonë pranë tij. “Shpresoja të ishte një muaj, dy muaj maksimumi.”

Në vend të kësaj, ai kaloi më shumë se një vit nën tokë, në një bunker të lagësht, pa ajër të freskët dhe pa as edhe një rreze dielli për pjesën më të madhe të kohës. “Mendërisht bëhet shumë e vështirë,” tha ai.
Rotacionet e gjata kanë qenë prej kohësh një problem në luftën e Ukrainës kundër forcave ruse, ndërsa Kievi është përballur me mungesë trupash. Përhapja e gjerë e dronëve e ka përkeqësuar situatën, sepse është pothuajse e pamundur që ushtarët të lëvizin pa u zbuluar.
Por rotacionet tepër të gjata dëmtojnë moralin dhe rrezikojnë dëme psikologjike, thonë ekspertët ushtarakë, çka mund të kontribuojë në mungesa të mëtejshme trupash për shkak të dezertimit ose rraskapitjes. Ushtria ukrainase e ka pranuar problemin dhe është zotuar ta trajtojë.
“Të qëndrosh në vijën e frontit për kaq shumë ditë, në kushte jashtëzakonisht të vështira, tejkalon kufijtë e qëndrueshmërisë njerëzore,” tha koloneli në pension Vladyslav Seleznyov, i cili shërbeu 25 vjet në ushtrinë e Ukrainës.
“Kjo është e papranueshme,” shtoi ai. “Rotacionet e planifikuara duhet të ndodhin.”
Komandanti i brigadës së rreshterit Tyschenko, kolonel Dmytro Dobush, pranoi se rotacioni i tij ishte jashtëzakonisht i gjatë, duke e quajtur atë një “patriot të vërtetë” që “kreu një akt të jashtëzakonshëm”.
“Një rotacion i tillë është jo tipikisht i gjatë,” tha koloneli Dobush në një intervistë, “por në kushte luftimesh intensive dhe mungesash të mëdha personeli, raste të tilla nuk janë të izoluara. Fatkeqësisht, këto janë realitetet e fazës aktuale të luftës.”
Rreshteri Tyschenko tha: “Sinqerisht nuk e di si ia dola. Edhe sot nuk e kuptoj se si munda ta përballoja.”
“E dija që do të më merrnin.”
I lindur në një fshat rreth 50 kilometra në lindje të Kievit, rreshteri Tyschenko, 46 vjeç, u rrit në një jetimore. Ai tha se gjithmonë e kishte konsideruar veten “shumë të dobët” emocionalisht, kryesisht për shkak të ndrojtjes së tij të përjetshme.
U bë veteriner, u martua dhe rriti pesë fëmijë në një shtëpi të mbushur me lepuj dhe zogj shtëpiakë.
Ai punonte në një fermë qumështi në shkurt 2023, një vit pas nisjes së pushtimit të plotë rus, kur u thirr në një qendër rekrutimi ushtarak.
“E dija që do të më merrnin,” tha ai.
Për një njeri që thoshte se e kishte të vështirë t’u kërkonte udhëzime të huajve, largimi nga familja dhe përshtatja me jetën ushtarake ishin tronditëse dhe depresive.
Ai u bë mjek i ushtrisë. Rotacioni i tij i parë në vijën e frontit, më vonë atë vit në Ukrainën lindore, zgjati rreth 45 ditë. Pasuan dy rotacione të tjera nga 30 ditë dhe më pas një leje e shkurtër. Familja e tij shkoi ta takonte në qytetin e vijës së frontit, Sloviansk.
“Nuk e prisja që të vinin, sepse ishte larg dhe e rrezikshme,” tha ai. “Isha shumë i lumtur t’i shihja.”
Ajo ishte hera e fundit që do të përqafonte gruan dhe fëmijët e tij për më shumë se një vit.
“Fillon të numërosh çdo ditë.”
Në korrik 2024, ai u transferua në Brigadën e 30-të dhe u dërgua në një pozicion të ri në rajonin e Donetskut. Nuk iu tha, sipas tij, se sa do të zgjaste rotacioni. Një zëdhënës i brigadës konfirmoi se kohëzgjatja e rotacioneve nuk është e paracaktuar.
Por rreshteri tha se supozonte se do të qëndronte 30 deri në 40 ditë maksimumi, ashtu si më parë.
“Fillon të numërosh çdo ditë,” tha ai.
Ai kujtoi ditën dhe natën e parë, gjatë udhëtimit drejt pozicionit. Me tre ushtarë të tjerë, ai ecën rreth një milje në errësirë, mes shkurreve dhe barit të lartë. Dronët gumëzhinin mbi kokë, por ai mendonte se vetëm vëzhgonin.
Trupat u futën zvarrë në një bunker nëntokësor në mes të një fushe. Bunkeri ishte më pak se një metër e gjysmë i lartë në shumicën e vendeve; zona e fjetjes ishte edhe më e ulët, një labirint kalimesh të ftohta dhe të lagështa.
Nuk kishte dyshekë; qeset e gjumit rezistente ndaj ujit ofronin komoditetin më të madh. “Lagështia ishte gjëja që e ndjeje më shumë,” tha rreshteri Tyschenko.
Më shumë ushtarë mbërritën në bunker, duke e çuar grupin në rreth tetë veta. Fillimisht, ata merrnin furnizime nga një pozicion i afërt, ku mund të telefononin familjet përmes një pajisjeje interneti satelitor. Por më pas gjërat u bënë më të rrezikshme.
Më 16 shtator, vetë pozicioni u sulmua. Disa nga njësia e tij u vranë. Askush nuk u dërgua për të zëvendësuar të rënët dhe nuk kishte informacion, tha ai, nëse do të vinin përforcime. Atëherë ai e kuptoi se nuk do të kthehej në shtëpi së shpejti.
“Na kishin thënë tashmë se nuk kishte njerëz për të na zëvendësuar,” tha ai. “U bë e qartë për mua se kjo do të zgjaste gjatë.”
“Nuk kishte njeri të na zëvendësonte.”
Duke filluar nga shkurti 2025, sulmet ruse me dron u intensifikuan dhe burrat nuk mund të dilnin më në mënyrë të sigurt nga bunkeri. Nga frika se mos zbuloheshin, ata mbuluan një dritare të vogël të bunkerit dhe që nga ajo pikë nuk panë më diell. Ata mbështeteshin te orët dhe kalendarët 24-orësh të telefonave për të shënuar kalimin e kohës.
Ushtria ukrainase filloi të dërgonte furnizime me dron, të cilat burrat rrezikonin t’i merrnin natën: bateri të karikuara, mish të konservuar, qull të gatshëm. Rreshteri Tyschenko buzëqeshi duke kujtuar se një nga ushtarët me ta ishte kuzhinier dhe kërkonte përbërës me radio për të bërë palaçinka. Por kishte edhe momente kur ushqimi dhe uji mungonin.
Gjatë gjithë kësaj kohe, tha rreshteri Tyschenko, ata ishin nën sulm. Forcat ruse hidhnin granata dhe kanaçe të mbushura me eksploziv, madje arritën deri në skajin e hendekut që fshihte bunkerin.
“Vazhdonim të shpresonim, të shpresonim, dhe prapë zgjatej pa fund,” tha ai. “Në fund, e pranuam se ndoshta do të tërhiqeshim vetëm kur të mbaronte lufta, sepse nuk kishte njeri të na zëvendësonte.”
“Vazhdonim pa u ndalur.”
Ndërsa ata prisnin, shumë gjëra ndodhën jashtë bunkerit.
Ukraina ndërmori një ofensivë ndërkufitare në rajonin rus të Kurskut. Forcat e Moskës avancuan në Ukrainën lindore, pranë Pokrovskut dhe në Chasiv Yar.
Trupa nga Koreja e Veriut iu bashkuan luftës përkrah forcave ruse. Nga aleatët perëndimorë, Ukraina mori avionë F-16 dhe miratimin për të kryer sulme me rreze të gjatë brenda Rusisë.
U zgjodh një president i ri në SHBA, një papë i ri.
Asnjë nga këto zhvillime nuk arriti në bunkerin e rreshterit Tyschenko. Ai ishte plotësisht i izoluar. Ata kishin një radio, por ajo transmetonte vetëm informacione për kompaninë e tyre — jo për pjesën tjetër të fushëbetejës apo botën jashtë.
Koha në bunker pati pasoja. Muskujt u dobësuan, tha Tyschenko. Kushtet e ngushta shkaktuan dhimbje shpine.
Shpresa u ndez kur këtë vjeshtë erdhi një thirrje radioje, duke i thënë rreshterit Tyschenko dhe një ushtari tjetër se së shpejti do t’u lejohej të largoheshin. Por moti nuk bashkëpunoi dhe evakuimi u shty.
Rreth 20 ditë më vonë, ata provuan sërish. Dy burrat u zvarritën jashtë bunkerit në një hendek të mbushur me mbeturinat e tyre dhe me trupat e ushtarëve rusë të vrarë.
Lëvizja e parë ishte një vrapim rreth 450 metra drejt pozicionit të afërt me internet — fillimi i një rruge rraskapitëse.
“Këmbët na ndiheshin si pambuk,” tha ai, duke shtuar: “Mezi ecnim, por vazhduam pa u ndalur.”
Kur më në fund dolën plotësisht, gjëja e parë që donte të bënte, tha ai, ishte të lahej dhe të telefononte familjen. Ribashkimi i vërtetë ndodhi më vonë, në shtëpinë e tij.
“Ende habitem se sa shpejt u përshtata me kushtet,” tha ai në shtëpi, në gjysmën e një lejeje 30-ditore, ku gruaja dhe vajza nuk e linin asnjë çast vetëm. Megjithatë, ai po përshtatej sërish, duke shtrënguar sytë dhe duke i fërkuar nga drita, derisa një ndërprerje energjie e errësoi dhomën.
Disa ditë më vonë, rreshteri Tyschenko u shpall Hero i Ukrainës — nderimi më i lartë i vendit. Një komunikatë presidenciale përmendi gjatësinë dhe rreziqet e rotacionit të tij.
Rreshteri Tyschenko tha se përvoja e tij “nuk është normale”, por në zërin e tij nuk kishte zemërim apo indinjatë. Ai vuri në pikëpyetje vlerën ushtarake të përvojave të tilla.
“Më parë, nëse hynim në luftim, mund të dilnim jashtë dhe të vepronim,” tha ai. “Tani, gjithçka dominohet nga dronët. Atëherë, a ka ndonjë kuptim të mbash njerëz thjesht të ulur në një gropë?”
Dy javë më vonë, ai mori postin e tij të ri në Sloviansk. Atje ndihmon në trajtimin e ushtarëve të evakuuar nga vija e frontit. Së fundmi, e shkuara dhe e tashmja e tij u përplasën kur erdhi një pacient.
Ishte kuzhinieri i palaçinkave nga bunkeri — i evakuuar pas një rotacioni 10-mujor.
Rreshterit Tyschenko nuk i është thënë se sa do të zgjasë rotacioni i tij këtë herë, tha ai. As nuk ka pyetur.

Top Channel