Fëmijët e tij luanin në kopsht, të burgosurit vdisnin në dhomat e gazit/ Pak metra larg Aushvicit, shtëpia e komandantit nazist hap dyert për vizitorët

Që kur Aushvici u çlirua në janar 1945, shtëpia në 88 Legionow Street ka qenë në pronësi të një familjeje polake. Por vitin e kaluar ajo u ble nga Counter Extremism Project, një OJQ me bazë në Nju Jork që ka kërkuar të luftojë ekstremizmin që nga viti 2014.

Brenda pak ditësh, kjo ndërtesë – një simbol i fuqishëm se si u orkestrua Holokausti dhe një personazh kryesor në filmin fitues të Oskarit “ Zona e interesit ” – do të hapë dyert e saj për vizitorët në një formë krejt të re.

Planet e OJQ-së për shtëpinë janë të dyfishta: t’i japin një qendër të re organizatës së tyre dhe të hapin këtë shtëpi prej kohësh të mbyllur për publikun në kohë për 80-vjetorin e çlirimit të kampit më 27 janar.

“Kur shikoni këtë pronë, kopshtet, shatërvanët, jetën normale dhe të zakonshme, ne jemi mësuar që nga koha e Holokaustit të mos harrojmë kurrë,” tha Mark Wallace, CEO i Projektit Kundër Ekstremizmit. “Tetëdhjetë vjet më vonë është e qartë se, megjithëse thelbësore, “të mos harrosh kurrë” nuk mjafton për të parandaluar urrejtjen dhe antisemitizmin që tani ka kapluar shoqërinë tonë.”

Tani, nuk janë vetëm fotografitë e shtëpisë së lumtur të Höss-it që kanë mbetur, por edhe ditarët, njëri i shkruar nga kujdestari i familjes dhe tjetri nga vetë Rudolf Höss. Kjo nuk ishte jashtë zgjedhjes: Pas kapjes së tij dhe para ekzekutimit të tij, Höss-i u urdhërua të shkruante kujtimet e tij, duke dhënë një pasqyrë mbi funksionimin e një mendjeje që ishte edhe e zakonshme, edhe tmerrësisht e keqe.

Në të, Höss e përshkroi veten si njeri i përkushtuar ndaj disiplinës dhe i përkushtuar ndaj rendit. Ai shkroi se ishte “për të mbrojtur shëndetin mendor” të rojeve të tij që vendosi të përdorte Zyklon B, një insekticid që e përdori për të vrarë sa më shumë hebrenj në mënyrë sa më efektive.

Gjatë tre viteve e gjysmë të Höss-it në kamp, ​​u ndërtuan katër dhoma shtesë gazi të destinuara për asgjësimin e industrializuar. Më shumë se 1.1 milion njerëz u vranë atje, duke e bërë Aushvic-Birkenau më vdekjeprurës nga të gjitha kampet naziste.

Ditari dha gjithashtu një pjesë të madhe të materialit për filmin “Zona e interesit” të vitit 2023, e cila është pothuajse plotësisht e vendosur në shtëpi dhe rrethinat e saj të afërta. Filmi nxjerr në pah ‘banalitetin e së keqes’, një frazë e krijuar nga Hannah Arendt, dhe shtron idenë se komandanti ishte thjesht një person, jo një përbindësh.

“Qeniet njerëzore e bënë këtë me qeniet e tjera njerëzore dhe është shumë e përshtatshme për ne që të përpiqemi të distancohemi prej tyre sepse mendojmë se nuk mund të sillemi kurrë në këtë mënyrë, por mendoj se duhet të jemi më pak të sigurt se kaq”, tha regjisori i filmit Jonathan Glazer.

Ditari i Höss-it gjithashtu i ndihmon lexuesit të kuptojnë më shumë rreth jetës së familjes në 88 Legionow Street dhe përpjekjes për të mbrojtur fëmijët e tyre. Dritaret e mbyllura,  muret e larta, një motoçikletë e ndezur jashtë dhomës së gazit numër 1 për të mbytur klithmat e njerëzve brenda.

Në kujtime, Höss tregon gjithashtu se si i shikonte gratë dhe fëmijët që çoheshin në dhomat e gazit.

“Një grua m’u afrua dhe më drejtoi me gisht katër fëmijët e saj, të cilët po ndihmonin më të vegjlit mbi tokën e ashpër, dhe më pëshpëriti: “Si mundesh të vrasësh fëmijë kaq të bukur, të dashur? Nuk ke zemër fare?’”

Pasi kishte parë skena të tilla, shkruante Höss, ai do të hipte në kalin e tij për të pastruar mendjen.

Por në asnjë moment ai nuk dukej se e kuptonte tmerrin e veprimeve të tij. Ai e quajti shfarosjen e hebrenjve një “gabim” dhe jo një krim dhe diçka që ishte rezultat i bindjes shumë verbërisht të urdhrave nga lart, bazuar, thotë ai, në bazë të një ideologjie të gabuar.

“Le të vazhdojë publiku i gjerë të më konsiderojë si një bishë gjakatare, një sadist mizor, si vrasës masiv të miliona qenieve njerëzore: sepse masat nuk mund ta imagjinonin kurrë komandantin e Aushvicit në ndonjë këndvështrim tjetër,” shkroi Höss. “Ata nuk do ta kuptojnë kurrë se edhe unë kisha një zemër.”

Höss shkoi në arrati pas çlirimit të Aushvicit, por më pas u kap, duke u bërë personi i parë në një nivel kaq të lartë që pranoi shtrirjen e masakrës në kamp. Ai u detyrua të dëshmonte në Gjykatën Ushtarake Ndërkombëtare në Nuremberg dhe më vonë u dënua me vdekje nga një gjykatë polake.

Höss u var midis kampit dhe shtëpisë së tij në 1947.

Familja e mbijetuar Höss vazhdoi të vendoste një distancë midis tyre dhe asaj që kishte bërë Rudolf Höss. Gruaja e tij Hedwig dhe vajza Brigitte u zhvendosën në Shtetet e Bashkuara pas ekzekutimit të tij. Në një intervistë në vitin 2013 me Washington Post, Brigitte tha: “Ishte shumë kohë më parë. Unë kurrë nuk flas për të – është diçka brenda meje. Ajo qëndron me mua.”

“Duhet të ketë pasur dy anë të tij. Ai që njihja dhe më pas një tjetër.”

Sa i përket shtëpisë, plani është që ajo të hapet për publikun në kohë për përkujtimet e 80-vjetorit. Puna për ta kthyer një pjesë të pronës në një muze dhe pjesën tjetër në një hapësirë ​​pune do të marrë shumë muaj, thotë Projekti Kundër Ekstremizmit.

“Të gjithë mund të lidhen me “shtëpinë ngjitur”. Por sot urrejtja fshihet e kudondodhur në shtëpitë aq afër nesh sa fqinjët. Shtëpia 88 do të marrë luftën kundër urrejtjes shkatërruese, dhe kundër ekstremizmit dhe antisemitizmit”, tha Wallace.

Gjëja e parë që bënë anëtarët e projektit kundër ekstremizmit ishte vendosja e një mezuzah (një copë pergamenë e gdhendur me vargje të veçanta hebraike nga Tora) në derën e përparme, si një mënyrë për të rimarrë shtëpinë dhe për ta hapur atë për të gjithë.