Bretkosat mutante të Çernobilit po rishkruajnë historinë, çfarë kanë zbuluar shkencëtarët 20/11 21:31
Brenda pesë vitesh, nga fillimi i vitit 2029, bota ka të ngjarë të mos jetë në gjendje të qëndrojë nën kufirin e pranuar të temperaturës për ngrohjen globale, nëse vazhdon të djegë lëndë djegëse fosile me ritmin e saj aktual, ka zbuluar një studim i ri.
Studimi i afron tre vjet, datës kur bota përfundimisht do të arrijë një prag kritik të klimës, që është një rritje prej 1.5 gradë Celsius (2.7 gradë Fahrenheit) që nga vitet 1800.
Përtej rritjes së temperaturës, rreziqet e katastrofave rriten, pasi bota ka të ngjarë të humbasë shumicën e shkëmbinjve të saj koralorë, një shtresë kyçe akulli mund të shkrihet dhe mungesa e ujit, valët e të nxehtit dhe vdekjet nga moti ekstrem rriten në mënyrë dramatike, sipas një raporti i mëparshëm shkencor i Kombeve të Bashkuara.
Arritja e këtij pragu do të ndodhë më shpejt se sa ishte llogaritur fillimisht, sepse bota ka bërë përparim në pastrimin e një lloji tjetër të ndotjes së ajrit, grimcave të vogla tymi të quajtura aerosole. Aerosolet ftohin pak planetin dhe maskojnë efektet e djegies së qymyrit, naftës dhe gazit natyror, tha autori kryesor i studimit.
Studimi në revistën Nature Climate Change llogarit atë që quhet “buxheti i karbonit” i mbetur, që është sa lëndë djegëse fosile mund të djegë bota dhe ende ka një shans 50% për të kufizuar ngrohjen në 1.5 gradë Celsius që nga koha para-industriale. Ky është pragu i vendosur nga marrëveshja e Parisit e vitit 2015.
10 vitet e fundit tashmë janë mesatarisht 1,14 gradë Celsius (2,05 gradë Fahrenheit) më të nxehtë se shekulli i 19-të. Viti i kaluar ishte 1.26 gradë Celsius (2.27 gradë Fahrenheit) më i ngrohtë dhe ky vit ka të ngjarë ta kalojë atë, sipas shkencëtarëve.
Studimi i ri vendosi buxhetin e karbonit në 250 miliardë tonë metrikë. Bota po djeg pak më shumë se 40 miliardë ton metrikë në vit (dhe ende po rritet), duke mbetur edhe gjashtë vjet. Por gjashtë vjet filluan në janar 2023, tha studimi, kështu që tani janë vetëm pesë vjet e disa muaj larg.
“Nuk është se lufta kundër ndryshimeve klimatike do të humbasë pas gjashtë vjetësh, por mendoj se ndoshta nëse nuk jemi tashmë në një trajektore të fortë rënëse, do të jetë tepër vonë për të luftuar për atë kufi 1.5 gradë,” tha udhëheqësi i studimit, Robin Lamboll, një shkencëtar klimatik i Kolegjit Imperial të Londrës.
Një raport i Panelit Ndërqeveritar të Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike të vitit 2021 dha një buxhet prej 500 miliardë tonësh metrikë, i cili tregonte një datë mes vitit 2032 për mbylljen në 1.5 gradë, tha Lamboll. Një përditësim nga shumë autorë të IPCC-së këtë qershor, doli me një buxhet karboni të njëjtë me ekipin e Lamboll-it, por analiza e Lamboll-it është më e detajuar, tha bashkë-kryetarja e raportit të IPCC dhe shkencëtarja e klimës Valerie Masson-Delmotte.
Edhe pse buxheti i karbonit duket se do të mbarojë në fillim të vitit 2029, kjo nuk do të thotë se bota do ketë menjëherë temperatura 1.5 gradë më e ngrohtë se koha para-industriale. Ndryshimi aktual i temperaturës mund të ndodhë pak më herët ose deri në një ose dy dekada më vonë, por do të ndodhë sapo të mbarojë buxheti, tha Lamboll.
Në studimin e shkencëtarëve thuhet se buxheti i karbonit me një shans 50% për të mbajtur ngrohjen nën 2 gradë Celsius (3.6 gradë Fahrenheit) është 1220 miliardë tonë metrikë, që është rreth 30 vjet.
“Ne nuk duam që kjo të interpretohet si gjashtë vjet për të shpëtuar planetin,” tha bashkautori i studimit Christopher Smith, një shkencëtar i klimës në Universitetin e Leeds. “Nëse jemi në gjendje të kufizojmë ngrohjen në 1,6 gradë ose 1,65 gradë ose 1,7 gradë, kjo është shumë më mirë se 2 gradë”.
Shkencëtari i klimës Bill Hare i Climate Action Tracker, i cili monitoron përpjekjet kombëtare për të reduktuar emetimet e karbonit, tha se “shkelja e kufirit 1.5 gradë nuk e shtyn botën majë një shkëmbi, por është shumë një pikë kthese në rritjen e rrezikut të ndryshimeve katastrofike .”
Teksa nisin negociatat për klimën në Dubai muajin e ardhshëm, udhëheqësit botërorë ende thonë se “kufiri 1,5 gradë është i arritshëm.” Lamboll tha se kufizimi i ngrohjes në 1,5 gradë është teknikisht i mundshëm, por politikisht është sfidues dhe i pamundur.
“Ne kemi arritur në fazën ku buxheti i karbonit 1.5 C është aq i vogël sa pothuajse po humbet kuptimin,” tha shkencëtari klimatik Glen Peters i institutit norvegjez të klimës CICERO, i cili nuk ishte pjesë e hulumtimit.
“Njerëzit nuk duhet të shqetësohen, ata duhet të veprojnë”, tha shkencëtari i klimës Piers Forster i Universitetit të Leeds, i cili nuk ishte pjesë e ekipit të Lamboll. Veprimi sa më shpejt që të jetë e mundur “mund të përgjysmojë shkallën e ngrohjes këtë dekadë”.
Top Channel
