Çfarë thotë ngjyra e syve për ju dhe prejardhjen tuaj

Cila është historia e vërtetë pas ngjyrës së syve tuaj dhe nga erdhi në të vërtetë numri i nuancave në dukje të pafundme? Sido që të jetë përgjigja, një gjë është e sigurt, ngjyra e syve është krejtësisht unike ashtu sikurse shenjat e gishtërinjëve. Çka tregon se askush tjetër nuk ka të njëjtën ngjyrë të syve si ju. Në fakt, disa studime të fundit tregojnë se ngjyra e syve tanë është shumë më komplekse nga sa mendonim dikur.

Kështu Bright Side, të cilës Top Channel i referohet, vendosi të hedh një vështrim më të afërt në sekretet që qëndrojnë pas ngjyrave të ndryshme të syve.

Sytë kafe ekzistonin para gjithë të tjerëve

Sado e çuditshme të duket, njerëzit kishin të gjithë sy kafe në një moment të historisë. Më pas, në një moment të caktuar, një mutacion gjenetik ndodhi në gjenin që përcakton ngjyrën e syve. Ky mutacion e zvogëloi prodhimin e melaninës deri në pikën ku nuk ishte e mjaftueshme për t’i ngjyrosur sytë kafe – dhe kështu u shfaqën për herë të parë sytë blu. Sot, kafja është ende ngjyra e syve më e përhapur në botë. Falë niveleve më të larta të melaninës, sytë kafe janë më rezistent ndaj disa llojeve të sëmundjeve të syrit. Sytë kafe të lehta janë më të zakonshmet në Amerikë, Azinë Perëndimore dhe në Evropë, ndërsa sytë kafe të errët gjenden më shpesh në Afrikë, Azinë Juglindore dhe Azinë Lindore.

Të gjithë njerëzit me sy blu kanë një paraardhës të përbashkët

Një mutacion i vetëm në gjenet që prodhojnë melaninën na dha variacione të panumërta të ngjyrës blu, jeshile, gri dhe lajthi. Për më tepër, ky mutacion gjenetik ka qenë i lidhur me një paraardhës të përbashkët. Shkencëtarët besojnë se ky paraardhës ishte një evropian nga rajoni i Detit të Zi, i cili ndoshta ka jetuar midis 6000 dhe 10000 viteve më parë.

Përqindja e njerëzve me sy blu sot në Evropë varion midis 20% dhe 40%, ndërsa vetëm 8% deri në 10% e njerëzve në mbarë botën kanë sy blu. Sytë blu janë më të zakonshëm në Evropën Veriore. Një përqindje relativisht e lartë (27%) e njerëzve me sy blu në Amerikë është pjesërisht falë amerikanëve me prejardhje nga Evropa Lindore, prejardhje irlandeze apo britanike.

Evolucioni i ngjyrës së syve korrespondon me migrimet e paraardhësve tanë

Shkencëtarët teorizojnë se evolucioni i ngjyrës së syve korrespondon me migrimet e paraardhësve tanë nga klimat më të ngrohta në ato më të ftohta. Sot, larmia më e gjerë e ngjyrave të syve mund të gjendet në mesin e evropianëve, duke filluar nga bluja e lehtë në kafe e errët. Arsyeja pse sytë me ngjyrë të errët janë më të zakonshme në klimat më të nxehta, si  Azia dhe Afrika, është melanina, e cila mbron sytë nga dielli dhe dëmtimi UV .

Më pak se 1% e njerëzve kanë sy gri

Deri vonë, besohej se një gjen i vetëm ishte përgjegjës për ngjyrën e syve tanë. Por më pas rezultoi se rreth 16  gjene hyjnë në lojë për përcaktimin e ngjyrës së syve, të cilat mund të prodhojnë disa nuanca të rralla dhe unike, si grija. Edhe pse sytë gri mund të duken “blu” në shikim të parë, ndryshe nga sytë blu të pastër, ata priren të kenë njolla kafe dhe ari . Më pak se 1% e popullsisë së botës ka sy gri, gjë që i bën ata një nga ngjyrat më pak të zakonshme të syve. Nuancat e syve gri mund të ndryshojnë nga jeshile në blu e tymosur në kafe-lajthi, dukshmëria e të cilës shpesh varet nga mjedisi, veçanërisht nga ndriçimi. Ato janë më të zakonshme në Evropa Veriore dhe Lindore.

Njerëzit me ngjyrë të çelët/të hapur të syve kanë një tolerancë më të mirë ndaj dhimbjes

Sipas një studimi që anketoi 58 gra shtatzëna, zonjat me sy me ngjyrë të hapur kanë një tolerancë më të lartë ndaj dhimbjes sesa ato me sy kafe ose lajthi. Gratë me sy blu dhe jeshil përjetuan më pak shqetësime gjatë lindjes. Një tjetër zbulim interesant lidhej me depresionin pas lindjes. Falë nivelit të ulët të melaninës, gratë me sy të çelur kishin më pak gjasa të ndiheshin të shqetësuara dhe depresive sesa gratë me sy të errët.

E gjelbra gjendet më shpesh në Evropën Veriore dhe Qendrore

Me vetëm 2% të popullsisë së botës me sy të gjelbër, kjo ngjyrë është më pak e zakonshme në mesin e ngjyrave natyrale të syve. Edhe pse sytë e gjelbër mund të shfaqen natyrshëm në të gjitha racat, rreth 16% e njerëzve me sy të gjelbër janë me prejardhje gjermanike dhe kelte. Për të qenë më të saktë, 86% e njerëzve nga Irlanda dhe Skocia kanë sy të gjelbër.

Ngjyra e syve qelibar është ndër ngjyrat më unike

Shpesh të quajtur “sy të artë”, sytë e qelibar i përkasin familjes së syve “kafe”, por ata kanë disa karakteristika unike. Ajo që i dallon nga grupi i syve lajthi dhe kafe është fakti se nuk përmbajnë nuanca kafe, portokalli ose jeshile. Ndryshe nga sytë lajthi që mund të duken se kanë nuanca të ngjyrave të ndryshme, nuanca e syve të qelibarit është gjithmonë ari i pastër. Njerëzit me sy ngjyrë qelibar shpesh kanë prejardhje spanjolle, amerikano-jugore, afrikano-jugore ose aziatike.

Sytë lajthi shpesh ngatërrohen me ngjyrë kafe

Në varësi të ndriçimit, sytë lajthi mund të duken kafe të lehta. Megjithatë, ato përmbajnë nuanca më të ndryshme sesa sytë kafe. Në sytë ngjyrë lajthi, zakonisht mund të shohim një përzierje të ngjyrës kafe, jeshile dhe qelibar që mund të shfaqen si pika ose unaza të vogla brenda irisit. Njerëzit me sy ngjyrë lajthi kanë një sasi të moderuar melanine për të llogaritur këto nuanca jeshile dhe kafe. Rreth 5% e njerëzve kanë këtë ngjyrë të syve.

Megjithëse shfaqet natyrshëm në të gjitha racat, sytë e lajthisë janë më të zakonshme në ato me  prejardhje nga Lindja e Mesme, braziliane, spanjolle ose afrikano-veriore. Kjo është një ngjyrë relativisht e rrallë e syve, veçanërisht në mesin e njerëzve me prejardhje afrikane dhe aziatike. Shumica e njerëzve të lindur me këtë ngjyrë sysh ndoshta kanë disa rrënjë kaukaziane.

Më pak se 1% e popullsisë ka sy me ngjyra të ndryshme

Ngjyra e syve të njeriut mund të shfaqet në variacione magjepsëse, duke përfshirë disa raste të rralla të njerëzve që kanë heterokromi, një gjendje e rrallë që prek më pak se 1% të popullsisë. Heterokromia ndodh si rezultat i përqendrimit të pabarabartë të melaninës në sy dhe mund të bëjë që sytë të kenë ngjyra pjesërisht ose plotësisht të ndryshme. Ka shkaqe të ndryshme për këtë gjendje, duke përfshirë gjenetikën, disa sindroma të rralla ose dëmtim fizik të syrit.

Sytë e vërtetë të zinj nuk ekzistojnë

Ndërsa sytë e disa njerëzve mund të duken të zinj, kjo ngjyrë nuk ekziston në të vërtetë në natyrë. Njerëzit, sytë e të cilëve duken të zinj, kanë sy kafe shumë të errët që pothuajse përzihen me bebëzën, duke i bërë ato të duken të zeza. Arsyeja pse të kesh sy të zinj do të ishte natyrshëm e pamundur është se objektet e zeza kanë një tendencë për të thithur më shumë dritë UV sesa ngjyrat e tjera. Për shkak të kësaj, ne do të kishim vështirësi të mëdha për t’u mbrojtur nga rrezet e diellit nëse do të kishim sy krejtësisht të zinj. Kjo do të shkaktonte probleme me shikimin dhe përkeqësim të shëndetit të syve.

Top Channel