Ekziston një “vrimë graviteti” në Oqeanin Indian – një vend ku tërheqja gravitacionale e Tokës është më e dobët, masa është më e ulët se normalja dhe niveli i detit ulet me mbi 100 metra.
Kjo anomali i ka habitur gjeologët për një kohë të gjatë, por tani studiuesit nga Instituti i Shkencave në Bengaluru, Indi, kanë gjetur atë që ata besojnë se është një shpjegim i besueshëm për formimin e saj: shtëllungat e magmës që vijnë nga thellësia e planetit, dhe që shumë të tilla çojnë në krijimin e vullkaneve.
Për të arritur në këtë hipotezë, ekipi përdori superkompjuterë për të simuluar se si zona mund të ishte formuar 140 milionë vjet më parë. Gjetjet e studimit, të botuara së fundmi në revistën Geophysical Research Letters, përqendrohen rreth një oqeani të lashtë që nuk ekziston më.
Një oqean në zhdukje
Njerëzit janë mësuar ta përfytyrojnë për Tokën si një sferë të përsosur, por kjo është shumë larg nga e vërteta.
“Toka në thelb është një patate me gunga”- tha bashkautori i studimit Attreyee Ghosh, një gjeofizikan dhe profesor i asociuar në Qendrën për Shkencat e Tokës të Institutit Indian të Shkencës. “Pra, teknikisht nuk është një sferë, por ajo që ne e quajmë një elipsoid, sepse ndërsa planeti rrotullohet, pjesa e mesme fryhet nga jashtë.”
Planeti ynë nuk është homogjen në densitetin dhe vetitë e tij, pasi disa zona që janë më të dendura se të tjerat çka ndikon në sipërfaqen e Tokës dhe gravitetin e saj, shtoi Ghosh. “Nëse derdhni ujë në sipërfaqen e Tokës, niveli që merr uji quhet gjeoid – dhe kjo kontrollohet nga këto ndryshime të densitetit në materialin brenda planetit, sepse ato e tërheqin sipërfaqen në mënyra shumë të ndryshme në varësi të masës së masës nën të,” tha ajo.
“Vrima e gravitetit” në Oqeanin Indian – e quajtur zyrtarisht gjeoidi i ulët i Oqeanit Indian – është pika më e ulët në atë gjeoid dhe anomalia më e madhe gravitacionale, duke formuar një pikë rrethore që fillon pikërisht nga maja jugore e Indisë dhe mbulon rreth 3 milionë kilometra katrorë. Anomalia u zbulua nga gjeofizikani holandez Felix Andries Vening Meinesz në vitin 1948, gjatë një studimi të gravitetit nga një anije, dhe ka mbetur një mister.
“Është deri tani ulja më e madhe në gjeoid dhe nuk është shpjeguar siç duhet,” tha Ghosh.
Më shumë njerëz kanë vizituar hënën sesa fundin e oqeanit
Në kërkim të një përgjigjeje logjike, Ghosh dhe kolegët e saj përdorën modele kompjuterike për ta kthyer orën 140 milionë vjet mbrapa në mënyrë që të shihnin pamjen e madhe, gjeologjikisht. “Ne kemi disa informacione dhe njëfarë besimi se si dukej Toka në atë kohë,” tha ajo. “Kontinentet dhe oqeanet ishin në vende shumë të ndryshme, dhe struktura e dendësisë ishte gjithashtu shumë e ndryshme.”
Nga ajo pikë fillestare, ekipi kreu 19 simulime deri në ditët e sotme, duke rikrijuar zhvendosjen e pllakave tektonike dhe sjelljen e magmës, ose shkëmbinjve të shkrirë, brenda mantelit – shtresa e trashë e brendësisë së Tokës që shtrihet midis bërthamës dhe kores. Në gjashtë nga skenarët, u formua një gjeoid i ulët i ngjashëm me atë në Oqeanin Indian.
Faktori dallues në të gjashtë këto modele ishte prania e shtëllungave të magmës rreth gjeoidit të ulët, të cilat së bashku me strukturën e mantelit në afërsi besohet se janë përgjegjëse për formimin e “vrimës së gravitetit”, shpjegoi Ghosh. Simulimet u kryen me parametra të ndryshëm të densitetit për magmën. Në stimulimet në të cilat shtëllungat nuk ishin të pranishme, gjeoidet e ulëta nuk u formuan.
Vetë shtëllungat e kanë origjinën nga zhdukja e një oqeani të lashtë pasi toka e Indisë u zhvendos dhe përfundimisht u përplas me Azinë dhjetëra miliona vjet më parë, tha Ghosh.
“India ishte në një vend shumë të ndryshëm 140 milionë vjet më parë, dhe kishte një oqean midis pllakës indiane dhe Azisë. India filloi të lëvizte në veri dhe siç ndodhi, oqeani u zhduk dhe hendeku me Azinë u mbyll , “shpjegoi ajo. Ndërsa pllaka oqeanike zbriste brenda mantelit, ka nxitur formimin e shtëllungave, duke sjellë materialin me densitet të ulët më afër sipërfaqes së Tokës.
Top Channel
