Analiza/ Xi Jinping i kërkon botës të zgjedhë ‘luftë apo paqe’, në cilin drejtim po shkon Kina?

Pas tyre, vinin edhe rreth dy dhjetëra liderë të tjerë botërorë, përfshirë ata të Iranit, Pakistanit, Bjellorusisë dhe Mianmarit – një front i dukshëm anti-Perëndim.

Në sheshin Tienanmen, më shumë se 50 mijë njerëz panë paradën nën diellin përvëlues të Pekinit, ndërsa ekranet gjigante transmetonin imazhet e triumfit ushtarak. Mediat shtetërore kineze e përhapën spektaklin në të gjithë vendin dhe botën.

“Po provokoni Amerikën” – Reagimi nga Perëndimi

Për shumë vende perëndimore, përfshirë SHBA, mesazhi ishte i qartë: Kina po sfidon hapur rendin ndërkombëtar të udhëhequr nga SHBA. Presidenti amerikan Donald Trump reagoi drejtpërdrejt në rrjetet sociale: “Ju lutem përcillni përshëndetjet e mia më të ngrohta për Vladimir Putinin dhe Kim Jong Unin, teksa konspironi kundër Shteteve të Bashkuara të Amerikës”, shkroi ai drejtuar Xi Jinping.

Parada, e cila shënonte përfundimin e Luftës së Dytë Botërore, ishte më shumë se një përkujtim historik. Ajo ishte një demonstrim force – një vitrinë e aftësive të reja ushtarake të Kinës dhe një sinjal i qartë për ambiciet globale të Xi.

Më shumë se paqe – një sfidë e hapur ndaj Perëndimit

Edhe pse Kina vazhdon të proklamojë “rritjen paqësore” dhe të denoncojë “luftënxitjen perëndimore”, parada ishte gjithçka tjetër veçse paqësore. Mijëra trupa të stërvitur marshuan në mënyrë të sinkronizuar, ndërsa në rrugët e Pekinit parakalonin raketa bërthamore, dronë të avancuar nënujore, avionë luftarakë dhe armë me teknologji të lartë, përfshirë edhe sisteme lazer.

Një moment intrigues u kap nga mikrofonët e hapur: Xi dhe Putin diskutonin për përparimet mjekësore që do të mundësonin jetesën deri në 150 vjeç – një sinjal për qëndrueshmërinë që ata shohin për pushtetin e tyre në një botë në transformim.

Ndërkohë, Kim Jong Un kishte marrë me vete vajzën e tij – e konsideruar gjerësisht si pasardhësja e tij e mundshme – një tjetër sinjal për trashëgiminë dhe vazhdimësinë e boshtit anti-perëndimor.

Mesazhi i Xi: Bota duhet të zgjedhë – paqe apo luftë?

Xi Jinping, në një fjalim të transmetuar me altoparlantë në shesh, deklaroi:

“Vetëm kur të gjitha vendet dhe kombet trajtojnë njëra-tjetrën me barazi, bashkëjetojnë në paqe dhe mbështesin njëra-tjetrën, mund të ruajmë sigurinë e përbashkët dhe të çrrënjosim shkakun e luftës.”

Ai fajësoi “mentalitetin e Luftës së Ftohtë” dhe “praktikat përçarëse të Perëndimit” si burimin e konflikteve aktuale.

Vetëm pak ditë më parë, Xi mbylli një samit rajonal në qytetin portual të Tianjin, me pjesëmarrjen e liderëve përfshirë kryeministrin indian Narendra Modi, duke shpallur një “iniciativë të qeverisjes globale”.

Kjo pjesë e axhendës më të gjerë të Xi synon të riformatojë sistemin ndërkombëtar në mënyrë që të jetë më “demokratik” – domethënë më pak i dominuar nga Perëndimi dhe më shumë i hapur për vendet e Jugut Global.

Një rend i ri global në ndërtim?

Ekspertët vërejnë se kjo iniciativë i shërben qëllimit të dyfishtë të Kinës: të grumbullojë vendet që ndihen të nënvlerësuara nga rendi perëndimor dhe të dobësojë fuqinë e SHBA në fusha si tregtia, teknologjia, energjia, qeverisja e klimës dhe siguria ndërkombëtare.

Një rend i tillë i ri do të favorizonte Kina në çështje delikate si Tajvani, të cilin Pekini e pretendon si territor të vetin dhe nuk e përjashton mundësinë e pushtimit me forcë.

Demonstratë për botën, sinjal për vendin

Analistët thonë se parada e së mërkurës shërbeu edhe për konsum të brendshëm: për të nxitur ndjenjën e krenarisë kombëtare në një moment kur Kina përballet me sfida të mëdha ekonomike, papunësi të lartë dhe pasiguri për të ardhmen.

“Parada shërben jo vetëm për të treguar forcë jashtë, por edhe për të forcuar nacionalizmin brenda dhe për të konsoliduar mbështetjen popullore përballë vështirësive ekonomike,” – tha Tong Zhao, ekspert në Carnegie Endowment for International Peace.

Përballje afatgjatë: Kina vs. Perëndimi

Ekspertët paralajmërojnë se ndarja e botës në dy kampe po bëhet gjithnjë e më e dukshme. Lidhjet e ngushta mes Kinës, Rusisë, Koresë së Veriut dhe vendeve të tjera jo-miqësore ndaj Perëndimit nuk duhet të injorohen.

“Kundërshtimi i përbashkët ndaj SHBA-ve mund të hapë rrugën për shkëmbime më të mëdha në armë, tregti dhe teknologji – me synimin për të minuar rendin ndërkombëtar të udhëhequr nga SHBA,” – tha Edward Howell nga Universiteti i Oksfordit.

Ndërkohë që Pekini forcon aleancat e veta dhe zgjeron ndikimin global, SHBA dhe aleatët e saj në Azi po përpiqen të kundërbalancojnë ambiciet kineze – veçanërisht në Detin e Kinës Jugore dhe në çështjen e Tajvanit.

Xi e përmbylli ditën me një mesazh të thjeshtë, por tronditës:

“Bota duhet të zgjedhë: paqe apo luftë.”

Një paralajmërim i qartë – dhe ndoshta një ftesë për një rend të ri botëror me Kinën në qendër./ CNN