“Topi është në fushën e Kievit”, Kremilni: Ukraina duhet të fillojë bisedimet e paqes 28/04 11:57
Njohja e aneksimit të Krimesë nga Rusia do të përbënte një përmbysje të rregullave që qeverisin rendin ndërkombëtar, vetë legjitimiteti i të cilave mund të vihet në pikëpyetje, thonë ekspertë të së drejtës ndërkombëtare dhe marrëdhënieve ndërkombëtare.
Bashkimi ligjor me Rusinë i këtij gadishulli ukrainas, i aneksuar në vitin 2014, po promovohet, sipas raporteve të medias, në propozimin amerikan për të zgjidhur konfliktin midis Moskës dhe Kievit. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, as nuk e mendon që një gjë e tillë të ndodhë.
Një njohje ligjore do të binte ndesh me parimet mbi të cilat është themeluar rendi ndërkombëtar i vendosur me krijimin e Kombeve të Bashkuara, thonë ekspertët.
E drejta ndërkombëtare është ndërtuar që nga viti 1945 mbi ndalimin e luftërave agresive dhe vetëvendosjen e popujve. Ndryshimet e kufijve mund të jenë vetëm rezultat i pëlqimit të lirë të shteteve.
“Falë kësaj, nuk ka pasur asnjë rast të vetëm në 80 vjet ku një vend është rritur duke pushtuar ushtarakisht territorin e një tjetri”, tha Phillips O’Brien, profesor në Universitetin e St. Andrews në Skoci.
“Detyrimi i Ukrainës për të njohur sovranitetin rus mbi Krimenë do të thoshte kthimi i të drejtës së pushtimit”, tha Elie Tenenbaum i Institutit Francez të Marrëdhënieve Ndërkombëtare.
“Mesazhi që kjo dërgon është se mund të jetë fitimprurëse, të paktën për fuqitë e mëdha, të shkelin këtë ndalim për përdorimin e forcës”, shton Lauri Melkso, profesor në Universitetin e Tartusë në Estoni.
Sipas tij, njohja e sovranitetit rus mbi Krimenë nga Uashingtoni do të përbënte gjithashtu një “ndryshim të madh” për Shtetet e Bashkuara, të cilat ia kanë borxh doktrinës së tyre të vitit 1932 për mosnjohjen e aneksimeve të kryera me forcë.
Në vitin 2018, gjatë mandatit të parë të Donald Trump, SHBA-të ishin “të përkushtuara për të ruajtur” këtë qëndrim të refuzimit të aneksimit të Krimesë nga Rusia.
“Një precedent i tillë mund të ketë pasoja jashtëzakonisht destabilizuese, madje edhe katastrofike për paqen botërore. Dhe mund ta sjellë përsëri në plan të parë problemin e minoriteteve”, thotë Michael Epperling, profesor në Institutin Max Planck në Frankfurt.
“Mjafton të shikosh kufijtë e hartuar me një sundimtar në Afrikë dhe Lindjen e Mesme dhe vazhdimin e mosmarrëveshjeve kufitare në Evropë, ku Hungaria ende kundërshton kufijtë e trashëguar nga Traktati i Trianonit i vitit 1920”, thekson ai.
Për Laurie Melkshaw, Donald Trump kishte hapur tashmë kutinë e Pandorës duke njohur sovranitetin izraelit mbi Golanin sirian dhe sovranitetin e Marokut mbi Saharën Perëndimore.
Qëndrimi i ngjashëm francez, i miratuar vitin e kaluar për këtë territor të diskutueshëm në Afrikë, është gjithashtu “jashtëzakonisht i rrezikshëm”, sipas Michel Eperling.
“Në parim, të gjitha traktatet që arrihen me forcë janë të pavlefshme, prandaj gjithçka do të jetë çështje interpretimi”, shpjegon Lauri Melkso.
“Ukraina mund ta përdorë këtë argument për të thirrur pavlefshmërinë e çdo marrëveshjeje që mund të detyrohet të përfundojë”, vlerëson Michel Eperling.
Nëse Kievi nënshkruan me Moskën, do të duhet të rishikojë Kushtetutën e saj, si dhe të ratifikojë lëshimin e Krimesë me referendum.
Nëse populli ukrainas e miraton atë, atëherë do të jetë në dorë të secilit shtet të vlerësojë nëse ka pasur apo jo detyrim për të njohur sovranitetin rus mbi këtë gadishull.
Edhe pse Shtetet e Bashkuara duken të gatshme të ndërmarrin hapin, shumica e bashkësisë ndërkombëtare nuk i njeh aneksimet territoriale ruse.
“Në të kaluarën, disa aneksime territoriale të paligjshme mund të pranoheshin dhe ratifikoheshin përmes traktateve të paqes”, vuri në dukje Marie Lemay, një profesoreshë në Universitetin e Bretanjës Perëndimore.
Në praktikë, konsideratat politike dhe ekonomike “gjithmonë çuan në pranimin e vlefshmërisë së traktateve të lidhura nën detyrim”, thotë ajo.
Në shtator 2022, Rusia aneksoi katër rajone të tjera ukrainase, të cilat i pushton pjesërisht: Donetskun, Luhanskun, Khersonin dhe Zaporizhian. Ky është një aneksim “de facto”, të cilin plani amerikan as nuk e njeh si ligjor dhe as si mosmarrëveshje.
Por duke rënë dakord të lëshojë Krimenë, Ukraina do të vendoste një precedent.
Sipas Marie Lemay, do të ishte një sinjal shkatërrues për Rusinë, e cila mund të kërkonte të arrinte njohjen e pushtimit të saj të territoreve të tjera ukrainase, por edhe për shtete të tjera.
Kina, për shembull, ka pretendime për disa territore ruse në Siberi.
Për Phillips O’Brien, situata është e qartë: “Nëse Kievi heq dorë nga sovraniteti i tij mbi Krimenë, ky do të ishte fillimi i të planit të Moskës për t’i dhënë fund Ukrainës”.
Top Channel
