Romano Prodi në Top Story: Ka shumë probleme, por Shqipëria “vrapon”

Ai gjendet në Tiranë në 20 vjetorin e operacionit ndërkombëtar ushtarak “Alba”, kryesisht i mbështetur nga Italia, që shpëtoi Shqipërinë nga abisi ku ajo po shkonte në vitin e mbrapshtë të 1997-s.

I ftuar në Top Story, ai bën edhe një paralelizëm mes periudhave që ai ka vizituar Shqipërinë, duke vënë në dukje se pavarësisht problemeve Shqipëria e sotme po “vrapon”, diçka që para 20 vitesh nuk dukej si një mundësi.

Intervista e plotë
Sokol Balla: Zoti President është hera e tretë që ju kam parë në Shqipëri, në 2006-n kur rierdhët si kryeministër ju kam intervistuar, në 1997 ju kam parë dhe tani si një person i lirë. Si e shikoni Shqipërinë në këto 3 periudha? Megjithëse keni ardhur shpesh herë edhe si turist, edhe si lektor.

Romano Prodi: Ndryshimet në Shqipëri janë të plota, vi në Tiranë dhe shoh një botë komplet të re. Ndjesia që unë marr, është ndjenjësia e një vendi që ka bërë një hap shumë të madh. Ka shumë njerëz që duan të emigrojnë. Ka shumë probleme në fakt, por Shqipëria po vrapon kjo është ndjesia që unë marr. Para 20 viteve nuk ishte shumë e qartë që ky vend do të mund të vraponte. Për arsye të tensioneve të brendshme, paralizës politike që ekzistonte. Kujtoj vështirësitë e mëdha që ndodhnin madje edhe në dialogun mes partive shqiptare. Ky dialog në atë kohë ishte i pakonceptueshëm. Tani pavarësisht disa problemeve gjerat ecin drejt një hapjeje që nuk ka kthim prapa.

Sokol Balla: Ju folët për vitin 1997 për mungesën e dialogut atëherë mes partive politike e megjithatë, 20 vjet më vonë, në pranverën e vitit 2017 partitë politike shqiptare po shkonin sërish drejt një krize të ngjashme, të paktën politike, si në vitin 1997. Sërish u desh një ndërhyrje e fortë e faktorit ndërkombëtar që ata të uleshin në tavolinë dhe të rinisnin dialogun. Ju thoni që Shqipëria po vrapon, por duket se kjo është një Shqipëri e dy shpejtësive: e shoqërisë vetë, që ecën shpejt, por edhe e politikës, e cila vazhdon të çalojë dhe të mos ketë zhvillimin e shoqërisë.

Romano Prodi: Në fakt, është ndryshe historia. Këtu jemi në një dialektikë normale politike. Këto përplasjet që fliten për Shqipërinë ndodhin në të gjitha parlamentet e botës. Mua më kujtohet që nuk ishte e munduar as të takoheshin. Në atë kohë duhet të flisje me palët, Berishën, Nanon, pa asnjë mundësi diskutimi mes të dyve, në Parlament vazhdonte tensioni. Tani ka tensione normale, siç ndodh kudo. Në Gjermani duhen muaj për të krijuar Qeverinë. Kjo është diçka normale në demokraci. Atëherë kishte përplasje fizike kur takoheshin, nuk ekzistonte dialogu dhe kjo më shqetësonte shumë. Unë kam punuar shumë që të pajtoheshin. Pajtimi është vetëm një metodë, por objektivat më pas janë të ndryshme. Sot, Shqipëria është një vend normal dhe përparimi është normal në këtë kuadër.

Sokol Balla: Shumë veta mendojnë se vizita juaj në Vlorë në vitin 1997 vinte edhe pas një sensibiliteti të shtuar në ngjarjen e Otrantos, kur motovedeta italiane u përplas me një anije shqiptare dhe kjo shkaktojë më pas gati 100 të vdekur. A është e vërtetë?

Romano Prodi: Kur ndodhi ai aksident nga njëra anë kishte dhimbje njerëzore, por ishte edhe një çështje politike që në njëfarë mënyre të ndihmohej procesi i bashkimit. Për mua ishte e natyrshme në shkoja në varrimet në Tiranë dhe të merrja pjesë në dhimbjen e të gjithë vendit. Për mua është një kujtim i largët me pamjet e tmerrshme. Ishte një dhimbje e madhe. Kjo nuk ka të bëjë me ndjenjën e fajit, por me ndjenjën e një pjesëmarrje të thellë në një fatkeqësi që kishte edhe italianët si protagonistë, por është edhe ndjesi përgjegjësi në ndarjen e kësaj dhimbjeje. Dua ta them që u prita me shumë respekt edhe pse shumë veta nuk ma këshilluan të vija. Ishte një moment shumë i rëndësishëm që më bëri të kuptoj se në këto raste nuk ka rëndësi diplomacia, por ndjenja njerëzore. Por ishte e rëndësishme që të kishte një moment pajtimi që shikonte drejt së ardhmes, jo drejt së shkuarës. Dhe pastaj, marrja pjesë në dhimbje, ndarja e dhimbjes, është e rëndësishme, sepse ishte dhimbje e vërtetë.

Sokol Balla: Dhe më pas erdhi fotoja e famshme me një nga të fortët, gangsterët e Vlorës në atë kohë, Zani Çaushi. Besoj e kujtoni që është komentuar shumë ajo foto, dhe në fakt ajo foto simbolizonte gjendjen e keqe të shtetit shqiptar që nuk garantonte dot as sigurinë e kryeministrit italian, dhe ajo ishte në dorë të njerëzve të rrugës. Besoj se ky ishte një moment që ju bëri të kuptoni se në çfarë gjendjeje ishte Shqipëria në atë kohë.

Romano Prodi: Kjo është diçka tjetër, në fakt. Varrimi në Shqipëri ishte diçka, për viktimat e Otrantos. Ndërsa episodi I Vlorës ishte nevojë për të dhënë mesazh politik. Ishte e nevojshme të bëhen në publik. Patjetër që në jetën time nuk më kishte ndodhur që të flisja në një ballkon përpara një tufe njerëzish me kallashnikovë dhe që qëllonin në ajër. Madje, edhe truprojat e mia nuk ishin të sigurt se çfarë do të bënin, dhe nuk kisha çfarë t’u rekomandoja atyre, për arsye të situatës. Por unë besoj se në atë moment kishte të bënte shumë raporti njerëzor i të dy popujve, por ishte një mënyrë për të thënë: “Jini të qetë, sepse jemi personalisht të angazhuar në kuadrin politik”. Do të thotë që e shohim, e njohim dhe e dimë atë që duhet bërë për Shqipërinë. Pra, një moment komplet ndryshe, edhe pse qartësisht ishte e dukshme që nga pikëpamja politike ishte një moment shumë i rëndësishëm, pasi nuk duhet harruar që Vlora, në të cilën jam edhe qytetar nderi, pra, jam në një farë forme qytetar i Vlorës, dhe Vlora ishte qendra e të gjitha tensioneve që ndodhnin në vend. Kështu që një raport politik me Vlorën donte të thoshte që është një raport politik për vetë Shqipërinë. Prandaj zgjodhëm Vlorën. Mund të kishim shkuar në Tiranë. Por vetë vendi, thelbi, zemra ku ndodhte tensioni, ishte në Vlorë.

Sokol Balla: Vlora ka qenë gjithmonë, edhe në historinë e shekullit të njëzetë, një qytet i rëndësishëm për Italinë, ashtu siç ka qenë edhe Shqipëria, që të themi të vërtetën. Përse ky interes special i Italisë ndaj Shqipërisë?

Romano Prodi: Sepse Shqipëria është e rëndësishme për Italinë. Nuk është thjesht e rëndësishme, por shumë e rëndësishme. Sepse nga njëra anë, jemi afër. Pastaj, në atë kohë, ndodhte ky problem në Shqipëri dhe të gjithë njerëzit vinin në drejtim të Italisë. Pra, ishte një farë përgjegjësie e veçantë. Mbi të gjitha, e them me sinqeritet, kuptova që askush tjetër nuk donte të trajtonte problemin e shqiptarëve. Organizata të ndryshme, OKB-ja, përgjigjeshin në forma juridike të caktuara, deri diku në ajër. Shtetet e tjera ishin të stepura. Nëse Italia nuk e bënte, atëherë shkatërrimi në vend mund të ishte shumë i madh, nga ana e Shqipërisë. Nga ana e Italisë nuk është se kishte ndonjë ide se mbase në të ardhmen të kishim një rol të veçantë në Shqipëri apo jo. Nuk kishte lidhje me të. Kishte të bënte me urgjencën për të zgjidhur një problem, që përndryshe nuk do të zgjidhej. Pra duhej bërë diçka menjëherë. Televizioni në fakt e dramatizonte situatën edhe më tej. Duheshin bërë gjërat me urgjencë, përpara se të frikësohej i gjithë vendi. Mund të them që doli për mirë. Kur pastaj organizuam misionin Alba, ishim të ndërgjegjshëm që duhej bërë një gjë e tillë.

Sokol Balla: Pse shqiptarët kanë kaq shumë nevojë të qeverisen nga ndërkombëtarët. Pse nuk janë të aftë të qeverisen vetë?

Romano Prodi: Jo, problemi në atë kohë ishte që Shqipëria ishte jashtë kontrolli. Ishte kërkesë spontane që të ndihmonim të qetësonim ujërat. Askush nuk e shihte si operacion klasik ushtarak. Ishte një operacion që zhvillohej me mjete ushtarake, por që në fakt ishte mision humanitar që do të shmangte një luftë civile që do të shkatërronte një vend. Ju e keni dëgjuar si nga ana jonë, si nga populli shqiptar, që misioni nuk solli probleme për popullin shqiptar. Po të shihej se do të kishte pasur dhe kundërshtime politike, do të kishin vazhduar dhe lëvizjet partizane apo reagime ndaj atij misioni, por ishte mjaft e qartë arsyeja se pse organizohej. Por nga ana tjetër, kur ne u tërhoqëm në ditën e parashikuar, mbaj mend që presidenti i republikës franceze, bënte shaka e thoshte që s’kishte parë asnjëherë një mision ndërkombëtar që mbaron në ditën e përcaktuar. Është fakt historik, sepse nuk u ndërmor ky mision për të qëndruar aty, siç ka ndodhur me ndërkombëtarët në Izrael, në lidhje me çështjen izraelito-palestineze, e kështu me radhë. Këtu ishte në fakt, në atë kohë, një moment drame brenda popullatës shqiptare, me akuza të ndryshme për skemat piramidale. Unë kisha një ide shumë të qartë që ekzistonte kjo urgjencë humanitare, dhe që pas kësaj vendi do të rregullohej. Dhe pikërisht kështu ndodhi. Mbase unë isha thjesht me fat, por ekzistonte ky fakt i fortë, që nuk kishim interesa të llojeve të tjera. As ekonomike, as ushtarake.

Sokol Balla: Megjithatë, një interes ishte, siç e thatë dhe vetë pak më herët, deri diku. Fakti që nga Shqipëria vinin gjithnjë valë emigracioni për shkak të destabilitetit të brendshëm. Ka një akuzë që vjen për shkak të aktualitetit sot, problemi i kanabisit, se ndërkombëtarët kanë mbyllur një sy dhe një vesh për sa i përket kanabizimit të vendit, për të ndaluar një valë të re migratore nga Shqipëria. Nuk di sa jeni familjar me këtë akuzë.

Romano Prodi: Është komplet ndryshe. Sot problemi është që fatkeqësisht trafiku i drogës është kthyer në diçka me rëndësi ekonomike. Nuk është rast i vetëm sepse ka fluks dërgesash droge në vende të ndryshme. Kemi një reagim që nuk është aq i hapur sa ç’është edhe rasti i emigracionit. Kalojmë në ndërgjegjen e një elite që kupton që ky trafik droge në Shqipëri, është veçanërisht i rëndësishëm, është i dëmshëm, dhe që duhet luftuar me mjete bashkëpunimi institucionale, shumë më të fortë se ato që po përdoren. Në atë kohë ishte përfshirja e një vendi të tërë, ndërsa tani duhen goditur ata që bënin trafikun e drogës, që lëvizin drogën, që organizojnë. Është një skemë krejt ndryshe. Në atë kohë bëhej fjalë për një popull që nuk dinte çfarë drejtimi të merrte, ndërsa tani ka banda kriminale që duhen evidentuar dhe goditur. Ka struktura ligjore të policisë. Janë struktura që mund të merren me këtë. Pra, është situatë komplet ndryshe.

Sokol Balla: Problemi që mund ta lidhim me 1997-ën, deri diku, është sjellja e institucioneve, pasi sot të përfshirë në kanabis, jo vetëm me fjalë, por me fakte dhe me akuza konkrete, janë dhe disa përfaqësues jo të vegjël të policisë. Dhe kjo vendos sërish në dyshim stabilitetin e institucioneve shqiptare. Dhe kjo është frika që kemi ne.

Romano Prodi: Unë s’jam ekspert i kësaj çështjeje. Sigurisht që çështja e përfshirjes politike përbën një problem shumë serioz. E bën nevojën për bashkëpunim ndërkombëtar edhe më të fortë. Por për këtë arsye, tregohet një ndryshim shumë i madh me atë që ndodhi më parë. Atëherë ishte problem i popullit, tani është problem individual, në disa aspekte kriminale. Natyrisht, nëse përfshihen politikanët, atëherë bëhet më e vështirë. Procesi për evidentimin, procesi për izolimin dhe ndëshkimi. Sepse është e qartë që ata do të kenë edhe më shumë mbrojtje. Ama, vazhdojnë të jenë në kuadrin e një anomalie kriminale. Ndërsa, në atë kohë, ishte frika e një populli të tërë.

Sokol Balla: Sa mund të rrezikojë, zoti president, kjo situatë e problemit të kanabisit, të trafikut, e atyre fashave të bashkëpunimit të institucioneve të sigurisë e të politikës me këto banda, në stabilitetin e vendit dhe në të ardhmen evropiane.

Romano Prodi: Përveç aspektit të nevojës për të kundërshtuar autoritetet, që do të ndodhë në çdo vend, kjo është veçanërisht më e dëmshme për Shqipërinë, sepse kthehet në një mundësi për të krijuar mosbesim për të ardhmen evropiane të Shqipërisë. Mund të kthehet në arsye për të kundërshtuar këtë anëtarësim. Kam dëgjuar në disa vende. Në Holandë, për shembull, është bërë diskutim publik. Ka të bëjë me tensione politike dhe kjo është shumë e rrezikshme për Shqipërinë. Por një gjë e tillë korrigjohet me reformë gjyqësore, bashkëpunim policor, me veprime serioze, veprime të zakonshme që bëhen në mënyrë mjaft të saktë. Dhe, mbi të gjitha, në këtë rast, nevojitet që lufta ndaj krimit të jetë e dukshme. Që të përkthehet në një aspekt politik që kuptohet si e tillë nga anëtarët e BE-së. Unë përmenda Holandën, por mund të ketë dhe të tjera që mund të kenë kundërshtime. Sepse bëhet edhe më i ndërlikuar raporti midis Shqipërisë dhe BE-së. Pra, në këtë moment duhet ta përshpejtoni në këtë rrugë. Nisa të kem idenë e një Shqipërie që në të ardhmen mund të bëhej anëtare e Europës. Atëherë ishte viti 2000. Mendova se do të duheshin shtatë apo tetë vite në atë kohë, ama jemi në 2017-ën, dhe procesi nuk ka ndodhur ende. Çështja e paligjshmërisë, e trafikut të drogës, është problem shumë i rëndë pikërisht për të ardhmen politike të Shqipërisë. Sepse situata politike në Europë në lidhje me zgjerimin, ku dhe Shqipëria synon, në fund të fundit është diçka e mirë, pavarësisht vështirësive. Në kuptimin që në vitin 2003 kërkova që të kishim një debat në parlament në lidhje me kufijtë e Europës, dhe asnjëherë nuk arrita gjë, sepse gjithnjë kishim personat që e dramatizonin në parlament. Po të hapej i njëjti debat, mendoj se do të ishim dakord që Ballkani dhe Shqipëria janë pjesë e Europës. Por janë si të harruar në axhendën e Europës, sikur të ishin vetëm një shënim në libër, jo kapitull. Momenti politik kërkon që Shqipëria, Serbia, Maqedonia, të gjithë së bashku, të bëjnë një veprim të fortë politik, sepse nuk është se ka kundërshtim ndaj tyre, por është një atmosferë që thuhet se nuk duhen probleme të shtuara, ta marrim shtruar, dhe kjo është diçka e rrezikshme. Sepse mund të vijnë momente negative politike. Për shembull në rastin e Brexit-it, mendova se ndërlikonte diçka për vendet e tjera. Pata dhe frikë për këtë. Pastaj pashë që të dalësh është problem, dhe kthehet në diçka shumë negative. Së dyti, rasti i Britanisë është ndryshe nga të tjerët. Flasim për tensionet e atyre vendeve të ish Bashkimit Sovjetik dhe Brukselit, në mes të Europës. Bullgaria, Polonia. Dikush thotë nëse mund të dalin nga BE-ja. Të gjitha analizat sociologjike janë mjaft interesant. Nëse pyesni polakët hungarezët nëse janë të kënaqur nga Europa, mbase thonë dhe jo. Brukseli, politika ekonomike mund të mos u ketë pëlqyer. Por nëse i pyet: “Mendon se vendi yt duhet të dalë nga Europa?” Të gjithë thonë: “Në asnjë mënyrë”. As që bëhet fjalë. Sepse shihet si një ankorë sigurie. Them se duhet bashkuar ky që kemi tani, me atë problemin e çështjes turke, që e ndan Europën në dy anë. Më vjen keq për thelbin e çështjes turke, por në fakt janë krijuar situata të tilla. Kështu që duhet të përfitojnë. Armiqtë e futjes së shpejtë të Shqipërisë në BE, mbeten tre: armiku i parë ka të bëjë me reformat e brendshme të vendit. Armiku i dytë është përcaktimi i kufijve të Europës. I treti, që është armiku kryesor i futjes, më i madh, të paktën, është armiku i të marrit gjërat shtruar. Le të presim dhe ca, se kemi 17 vite që e bëjmë këtë gjë. Pritëm 17 vite, le të presim edhe disa vite të tjera. Ç’të keqe ka? Ky është një rrezik shumë i madh i asaj që shohim sot.

Sokol Balla: Në fakt, të martën, Presidenti i Komisionit Europian, Junker, tha se ndoshta këtë pranverë mund të sugjerojë hapjen e negociatave, që është stadi tjetër i integrimit të Shqipërisë. Gjithsesi, ju shikoni ndonjë datë të mundshme të anëtarësimit të plotë të Shqipërisë dhe të Ballkanit Perëndimor mes vendeve të Bashkimit Europian? Dikush flet për vitin 2021.

Romano Prodi: Nuk është se jam pjesë e komisionit, nuk është se mund të jap data. Por unë shoh që nuk është ajo ndjesia e urgjencës që është e nevojshme në këto raste. Është problem i vetë Europës, i autoriteteve të Brukselit. Sipas meje, është ai momenti i korit të vendeve që duan të hyjnë. Të harrojnë ndryshimet që kanë mes njëra-tjetrës, por të bashkohen e të plotësojnë kushtet e BE-së dhe të mbyllin kapitullin e kufijve të Europës. Do të doja që Shqipëria të ndihmonte në një projekt që bashkon këto vende që duan sukses, që duan anëtarësim, dhe që ta bëjë proces të shpejtë. Mendoni se sa vite kaluan për Kroacinë. Pas Kroacisë, presim që gjërat të vijnë në vend. Problemi i minoriteteve në Maqedoni, minoritetet e Kosovës. Çdo gjë mund të përdoret për ta shtyrë, pa pasur ndonjë kundërshtim të madh ndaj shtyrjes. Nëse duhet të themi të vërtetën, dhe po t’i marrim të gjithë bashkë, këto vende janë një pjesë e vogël e Europës. Janë diçka e vogël për Bashkimin Europian për sa i përket madhësisë. Nuk është se janë shtete të mëdha që mund të trazojnë Europën, si rasti i Polonisë, që është shumë e madhe. Pra, nevojitet që ju të bashkoheni dhe të bëni presion të përbashkët. Nga ana tjetër, shoh që delegacionet ndahen në Bruksel. Sigurisht problemi të ishte vetëm shqiptar, vetëm serb.. Në këtë formë nuk zgjidhet asgjë.

Sokol Balla: Ka një proces që tenton të bëjë këtë që quhet procesi i Berlinit, i drejtuar nga Merkel. Nuk mendoni se kjo përpjekje shkon në këtë drejtim që thoni ju?

Romano Prodi: I di vështirësitë që ekzistojnë, por politikisht nuk është se ne do të lidhim një procedurë të caktuar. Ajo që unë them, mungon ajo shtyrja për ta çuar vendin përpara.

Sokol Balla: Meqenëse folët për reformat e brendshme të vendit, qeveritë edhe kjo aktualja, mburren se kanë ndërmarrë disa reforma, më e rëndësishmja duket se është ajo në drejtësi, por ka sërish kritika se edhe kjo reformë është shkruar me gabime për shkak të presionit të komunitetit ndërkombëtar. Riktheheni sërish te ky raporti mes Shqipërisë dhe komunitetit ndërkombëtar. Një raport që duket i njëanshëm. Komuniteti ndërkombëtar që kërkon të bëjë gjëra që ai mendon se janë mirë për Shqipërinë dhe jo gjëra që Shqipëria realisht ka nevojë.

Romano Prodi: Kjo më kujton një thënie italiane, që thotë sa më herët aq më mirë. Ky nuk është një problem teknik, por është i vullnetit politik për reforma. Nuk është koha problemi, çështja është te thelbi nëse duhet të bëhet ky ndryshim. Në fund flasim për probleme të thjeshta nëse ka vullnet politik. Presioni ndërkombëtar nuk pengon në aspektin teknik, ai shërben për të pjekur vullnetin politik, për këtë duhet të shërbejë dhe besoj se është e rëndësishme. Ky është momenti në historinë e një populli pastaj lodhemi nëse nuk bëhen disa gjëra. Kur një projekt nuk shkon deri në fund dhe në kohën e duhur, atëherë vetë projekti sikur zbehet. Reforma e gjyqësorit është shumë e rëndësishme për Shqipërinë, për t’u futur në Europë është e rëndësishme. Kur këto dy gjëra të bashkohen bëhet kompletimi i modernizimit të vendit.

Sokol Balla: Ngjashmëria e modelit politik italian me modelin politik shqiptar ose e thënë më ndryshe politikanët shqiptarë tentojnë të kopjojnë modelin politik italian. A mendoni se kanë zgjedhur modelin e duhur për të kopjuar politikanët shqiptarë?

Romano Prodi: Mos e kopjoni modelin italian. Gjithkund ndodh kështu. Ka një fragmentim në politikën europiane dhe kjo ndodh ndodhë zakonshëm. Të gjitha partitë tradicionale sikur fragmentohen dhe kanë ndryshim nga vendi në vend. I vetmi vend që ka mbetur me dy parti të mirëfillta është Gjermania. Por në fakt edhe Gjermania është modernizuar le të themi është bërë vend normal. Edhe Shqipëria është bërë vend normal dhe është modernizuar si të gjitha vendet e tjera. Në ta ardhmen faktori politik do të jetë edhe më i fortë, por nuk do të ketë më ato përplasjet dramatike, por një lloj kundërshtimi modern, që kanë të bëjnë me të drejtat e njeriut me konceptim e familjes. Shqipëria po hyn në këtë fazë, është një vend normal.

Sokol Balla: Ju quheni ndryshe si “ëndrra e keqe” e Berlusconit”. Por duket se Berlusconi po rikthehet në politikë, ju do të bëni të njëjtën gjë?

Romano Prodi: Unë jam shumë i vëmendshëm për politikën italiane sepse ka qenë jeta ime, por kur mbusha 78 vjeç i thash shokëve të mi se kur qirinjtë kushtojnë më shumë se torta duhet të tregohesh i kujdesshëm. Mbase Berlusconi ka bërë tortën e madhe i kushton sërish më shumë se qirinjtë. Unë kisha një tortë modeste. Unë bëj funksionin tim duke u përpjekur të mbajë të bashkuar qendrën e majtë. Ky është një funksion i vështirë. Unë kam idenë se ndihmoj më shumë kur të gjithë janë të sigurt që unë nuk do të futem sërish në politikën italiane. Kjo është qasja ime. Unë mendoj se jam më i dobishëm. Unë nuk jam pjesë e tensionit.

Sokol Balla: Brexit, Trump, Putin, Erdogan, rikthimi i një 84-vjeçari si Berlusconi. Çfarë leksione merr një demokraci e re si Shqipëria nga këto deformime të sistemeve demokratike më të vjetra?

Romano Prodi: Tani sapo prekët problemin e vërtetë, të cilin unë e kam edhe vetë obsesion, që është dëshira shumë e përhapur për autoritet. Ndodh kudo, në vendin komunist, në botën demokratike, në Kinë është çështja e autoritetit të Presidentit, në Filipine, në Turqi, Poloni, Hungari. Zgjedhja e Trumpit në SHBA, kuptohet që ka elemente kontrolli dhe balanca që e bëjnë demokracinë të qetë, por zgjedhja e Trump ishte dëshira për t’ia dhënë një personi të vetëm forcën dhe autoritetin. Pra është një tendencë e përgjithshme. Sepse me rënien e ideologjive, demokracia tanimë gjykohet nga bërja apo mos bërja e gjerave, pra dhënies së produktit. Është bërë demokraci e dhënies së produktit. Demokracia pa pjesëmarrje nuk është demokraci e vërtetë. Sistemi demokratik është më i mbrojtur nga sistemi mazhoritar se sa ai propocional. Problemi i pasjes së një qeverie efikase bëhet një problem. Nëse gjerat vijojnë kështu edhe Gjermania do të ndryshojë ligjin zgjedhor

Sokol Balla: Është një sugjerim edhe për Shqipërinë, sepse edhe ne jemi tek propocionali?

Romano Prodi: Unë thashë mendimin tim, pavarësisht Shqipërisë. Shqipëria është vend normal dhe do të ketë edhe pasojat. Ky është mendimi im, mund të jem edhe gabim, sepse kur flitet në “shtëpinë e tjetrit” duhet treguar respekt patjetër. Të gjithë demokracitë Si mund të mos na bëjnë përshtypje që në Francë kemi një qeveri të menjëhershme, ndërsa në Gjermani ende nuk duket një qeveri në horizont. Ndërsa në Holandë u deshën 7 muaj për të formuar qeverinë. Për këto gjera duhet reflektuar.

Sokol Balla: Të falenderoj që ishe në program. The që mund të gaboje për Shqipërinë. Në një gjë nuk ke gabuar kurrë, e ke dashur Shqipërinë puthuajse sa Italinë. Të falenderoj shumë që ishe me mua sot.

Romano Prodi: Shpresoj që të kthehem sa më shpejt në Shqipëri, qoftë edhe për pushime. Kam kaluar pushime të mrekullueshme 3 vite më parë këtu.

Top Channel