Një video e re e BBC-së me titull “Neanderthal 1: Zbulimi i pabesueshëm që rishkroi historinë” rikthen në plan të parë zbulimin historik të vitit 1856 në Gjermani, kur u gjetën mbetjet e para të Neandertalit dhe u njohën zyrtarisht si mbetjet e një specieje të dallueshme njerëzore.
Ishte momenti kur evolucioni njerëzor pushoi së shikuari si një rrugë e drejtë, njëdimensionale dhe filloi të zbulohej si një rrjet shumë më kompleks i specieve të lidhura.
Historia fillon në Grykën e Neandertalit, ku punëtorët e gurores zbuluan 16 kocka brenda Shpellës Feldhofer. Në fillim askush nuk mund ta kuptonte rëndësinë e tyre, por studiuesit shpejt do të arrinin në përfundimin se ato nuk i përkisnin njerëzve modernë. “Neanderthal 1” u bë gjetja e parë antropologjike që tregoi se Homo sapiens nuk ishte kurrë vetëm në kontinentin evropian.
Ky zbulim sfidoi për herë të parë konceptin e evolucionit linear. Siç vëren BBC, prania e Neandertalëve vërteton se paraardhësit tanë bashkëjetuan dhe u përzien gjenetikisht me specie të tjera njerëzore. Sot e dimë se miliona njerëz ende mbajnë pjesë të gjenomit të Neandertalëve, ndërsa pothuajse gjysma e gjenomit të tyre mbijeton i shpërndarë në popullatat moderne jashtë Afrikës.
Dokumentari gjithashtu thekson se Neandertalët ishin shumë më të përparuar sesa stereotipi i njerëzve “të egër” që dominoi imazhin e tyre publik për vite me radhë. Gjetjet arkeologjike tregojnë se ata kishin organizim shoqëror, mbijetuan në mjedise të vështira dhe përdorën elementë dekorativë si pendët e zogjve, tregues që tregojnë për sjellje simbolike dhe zhvillim kulturor. Analizat gjenetike moderne, duke studiuar gjenet si NOVA1 dhe TKTL1, tregojnë se Neandertalët kishin përshtatje evolucionare të ndryshme, por po aq të specializuara, veçanërisht në aspektin e zhvillimit të trurit.
Një element tjetër i theksuar nga BBC është rizbulimi i vendit origjinal pas më shumë se një shekulli. Identifikimi i vendit ku u gjet Neandertal 1 u ka lejuar studiuesve të rindërtojnë më mirë mjedisin, kushtet dhe aktivitetet e mundshme të njerëzve në atë kohë, duke ofruar informacione të reja të vlefshme.
Rëndësia historike e zbulimit, siç thekson mini-dokumentari, nuk qëndron vetëm në identifikimin e një specieje të re, por edhe në mënyrën se si ajo ndryshoi rrënjësisht kuptimin tonë për të kaluarën. Neandertali 1 zbuloi se historia njerëzore nuk është një rrëfim “ne dhe të tjerët”, por një udhëtim i përbashkët, plot me kryqëzime, afinitete dhe ndërveprim evolucionar.
Videoja e BBC-së arrin në përfundimin se ky zbulim i parë nuk zbuloi thjesht një specie të panjohur. Ai përmbysi parimin shumë themelor se “njerëzit janë unikë”.
Top Channel
