Drama e Ukrainës me 100 mijë persona të gjymtuar, bëhet “fabrika” më e madhe e protezave në botë

Autoritetet në Kiev nuk publikojnë statistika të plota, veçanërisht për ushtrinë, për të shmangur demoralizimin e trupave dhe të popullsisë.

Sipas OJQ-së ukrainase ProtezHub, të cituar nga Wall Street Journal, në fillim të vitit 2023 vlerësimet varionin nga 20,000 deri në 50,000 të gjymtuar. Mjeku ushtarak Denys Surkov përmendi shifrën 50,000, ndërsa ish-futbollisti Andriy Shevchenko – tashmë këshilltar i presidentit Zelensky dhe president i një shoqate që promovon integrimin shoqëror të të amputuarve përmes futbollit – deklaroi në një aktivitet publik se mbi 100,000 njerëz kanë humbur një gjymtyrë, shumica prej tyre ushtarë.

Krahasimi historik

Për të gjetur një shifër të ngjashme, duhet të kthehemi në Luftën e Parë Botërore, kur 41,000 ushtarë britanikë dhe 67,000 gjermanë humbën gjymtyrët. Në konfliktet më të fundit, shifrat kanë qenë shumë më të ulëta, më pak se 2,000 ushtarë amerikanë të angazhuar në Irak dhe Afganistan kanë pësuar amputime.

Sipas të dhënave të kirurgëve ushtarakë amerikanë, nga 100 ushtarë të plagosur brenda 5 km nga fronti, 36% pësojnë lëndime të rënda dhe midis 5% dhe 10% humbin jetën — krahasuar me vetëm 1–2% në luftërat e fundit të SHBA-së.

Traumatologu kryesor i Forcave të Armatosura të Ukrainës, Yuriy Yarmolyuk, shpjegon se 65–70% e plagëve të luftës përfshijnë gjymtyrët, të cilat mbeten të pambrojtura ndaj valëve të shpërthimeve, ndonëse helmetat dhe jelekët mbrojtës ofrojnë mbrojtje për kokën dhe gjoksin.

Shkaku kryesor i gjymtimeve është përdorimi masiv i minave tokësore, të shpërndara përgjatë një vije fronti prej rreth 960 kilometrash, si dhe zjarri i artilerisë dhe sulmet e dronëve që nuk bëjnë dallim mes ushtarëve dhe civilëve.

Sipas mjekut Kostyantyn Mylytsya, spitalet në Zaporizhia pranojnë çdo ditë 40 deri në 80 të plagosur, shumë prej të cilëve me amputime.

Ukraina, tregu më i madh në botë për proteza

Ukraina është shndërruar në tregun më të madh në botë për proteza. Kërkesa, aktualisht e përqendruar në ushtri, do të vazhdojë edhe pas luftës, pasi minat tokësore do ta bëjnë jetën e përditshme dhe aktivitetet bujqësore të rrezikshme për dekada.

Asnjë sistem shëndetësor nuk është i përgatitur për t’u kujdesur për dhjetëra mijëra të amputuar. Edhe vendet lidere si Gjermania dhe Zvicra prodhojnë kryesisht proteza për të moshuarit.

Një protezë me cilësi të lartë kushton 20,000–25,000 dollarë. Shteti ukrainas financon deri në 25,000 euro për çdo ushtar, por shumë prej tyre kanë nevojë për më shumë se një. Procesi për të marrë një protezë është i gjatë, lëndimet kërkojnë hetim, ndërsa vonesat në lëshimin e certifikatave mjekësore pengojnë aksesin në trajtim.

OJQ-ja Yurydychna Sotnia ka dokumentuar mbi 200 raste ushtarësh që nuk kanë marrë kujdesin e duhur. Edhe pse teknologjitë moderne ofrojnë protezë bionike apo këmbë vrapimi, shpesh kërkohen operacione të përsëritura, pasi shumë kirurgë ushtarakë nuk arrijnë të përgatisin siç duhet cungun gjatë amputimeve në terren.

Një mijë kërkesa për proteza çdo muaj

Në Ukrainë operojnë rreth 60 kompani që furnizojnë proteza për sistemin publik, por vetëm 5–7 janë në gjendje të trajtojnë rastet më komplekse me teknologji moderne.
Sipas Qendrës Mbinjerëzore të Andriy Stavnitser, aktualisht implantohen 300 proteza në muaj, ndërsa kërkesa është mbi 1,000.

Problemet përfshijnë mungesën e komponentëve, të teknikutëve të kualifikuar dhe të qendrave të rehabilitimit. Transportimi i pacientëve jashtë vendit është gjithashtu i vështirë, pasi protezat duhet të mirëmbahen rregullisht nga specialistët që i kanë prodhuar ato.
Ekspertët theksojnë se e vetmja zgjidhje është zhvillimi i prodhimit vendas dhe trajnimi i inxhinierëve të specializuar, krahas ngritjes së një rrjeti kombëtar rehabilitimi.

Kur një plagë kthehet në amputim

Kapiteni amerikan në pension Rom A. Stevens vlerëson se 75,000 nga rreth 100,000 amputime në Ukrainë janë shkaktuar nga përdorimi i pasaktë i kapëses së veshit.

Kirurgu ukrainas Vladyslav Yatsun ka zbuluar se vetëm 24.6% e të plagosurve që mbërrijnë në spital me një kapëse të vendosur kishin vërtet nevojë për të.
Kjo pajisje ndalon rrjedhjen e gjakut, por nëse lihet për më shumë se dy orë, shkakton nekrozë të indeve, duke çuar në amputim.

Në ushtritë perëndimore, kapëset hiqen shpejt falë evakuimeve ajrore me helikopter. Në Ukrainë, megjithatë, transporti i të plagosurve nën zjarr nga dronët zgjat shumë më tepër, duke shkaktuar mijëra amputime të shmangshme dhe rritje të rasteve të dështimit të veshkave.

Edhe pse manuali amerikan i kujdesit taktik (TCCC) u miratua pas vitit 2014, shumë nga rekrutët dhe vullnetarët ukrainas kanë trajnim minimal, pa aftësinë për të dalluar rastet kur përdorimi i kapëses është i domosdoshëm.

Tragjedia e gjymtimeve shtrihet edhe në zona të tjera lufte.

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, gjatë dy viteve të fundit rreth 42,000 palestinezë kanë pësuar lëndime që ndryshojnë jetën në Rripin e Gazës – një në katër është fëmijë, dhe 5,000 prej tyre kanë pësuar amputime.

Ndryshe nga Ukraina, në Gaza sot nuk është e mundur të ofrohet as terapi bazë, e aq më pak proteza, për ata që kanë humbur gjymtyrët.

Top Channel