Pse turbulencat në aeroplan po bëhen më të shpeshta dhe më të rënda

“Të jesh në një rollercoaster është e vetmja mënyrë se si mund ta përshkruaj,” kujton ai. “Pasi më shtynë fort në sediljen time, papritmas ramë. iPad-i im më goditi në kokë, kafeja më përshkoi të gjithë trupin. Njerëzit.”

Pasagjerë të tjerë mbetën me plagë dhe kocka të thyera. Geoff Kitchen, i cili ishte 73 vjeç, vdiq nga një atak në zemër.

Vdekja si pasojë e turbulencave është jashtëzakonisht e rrallë. Nuk ka shifra zyrtare, por vlerësohet se ka pasur afërsisht katër vdekje që nga viti 1981. Lëndimet, megjithatë, tregojnë një histori tjetër.

Vetëm në SHBA, që nga viti 2009 ka pasur 207 lëndime të rënda, ku një individ është shtruar në spital për më shumë se 48 orë, tregojnë shifrat zyrtare nga Bordi Kombëtar i Sigurisë së Transportit. (Nga këta, 166 ishin anëtarë të ekuipazhit dhe mund të mos kenë qenë të ulur.)

Por, ndërsa ndryshimet klimatike ndryshojnë kushtet atmosferike, ekspertët paralajmërojnë se udhëtimi ajror mund të bëhet më i trazuar: ndryshimet e temperaturës dhe ndryshimi i modeleve të erës në atmosferën e sipërme pritet të rrisin frekuencën dhe intensitetin e turbulencave të forta.

“Mund të presim një dyfishim ose trefishim të sasisë së turbulencave të forta në të gjithë botën në dekadat e ardhshme”, thotë profesori Paul Williams, një shkencëtar atmosferik në Universitetin e Reading.

“Për çdo 10 minuta turbulencë të fortë që përjetohet tani, kjo mund të rritet në 20 ose 30 minuta.”

Pra, nëse turbulenca bëhet më intensive, a mund të bëhet edhe më e rrezikshme, apo ka mënyra të zgjuara se si linjat ajrore mund t’i “rezistojnë” më mirë aeroplanët e tyre ndaj turbulencave?

Vlerësimet tregojnë se çdo vit ka rreth 5,000 incidente me turbulenca të rënda ose më të mëdha, nga një total prej më shumë se 35 milionë fluturimesh që tani ngrihen në të gjithë botën.

Nga lëndimet e rënda të shkaktuara tek pasagjerët që fluturonin gjatë gjithë vitit 2023 – pothuajse 40% u shkaktuan nga turbulencat, sipas raportit vjetor të sigurisë nga Organizata Ndërkombëtare e Aviacionit Civil.

Rruga midis Mbretërisë së Bashkuar dhe SHBA-së, Kanadasë dhe Karaibeve është ndër zonat që dihet se janë prekur. Gjatë 40 viteve të fundit, që kur satelitët filluan të vëzhgojnë atmosferën, ka pasur një rritje prej 55% të turbulencave të forta mbi Atlantikun e Veriut.

Por frekuenca e turbulencave parashikohet të rritet edhe në zona të tjera sipas një studimi të kohëve të fundit – midis tyre, pjesë të Azisë Lindore, Afrikës së Veriut, Paqësorit të Veriut, Amerikës së Veriut dhe Lindjes së Mesme.

Efekti i padëshiruar i ndryshimeve klimatike

Ekzistojnë tre shkaqe kryesore të turbulencës: konvektive (retë ose stuhitë), orografike (rrjedha e ajrit rreth zonave malore) dhe ajër i pastër (ndryshime në drejtimin ose shpejtësinë e erës).

Çdo lloj mund të sjellë turbulenca të rënda. Turbulencat konvektive dhe orografike janë shpesh më të shmangshme, është turbulenca e ajrit të pastër që, siç mund të nënkuptojë edhe vetë emri, nuk mund të shihet. Ndonjëherë duket se ato shfaqen nga askund.

Ndryshimi i klimës është një faktor kryesor në rritjen e turbulencave konvektive dhe atyre në ajër të pastër.

Ndërsa marrëdhënia midis ndryshimeve klimatike dhe stuhive është komplekse, një atmosferë më e ngrohtë mund të mbajë më shumë lagështi, dhe kjo nxehtësi dhe lagështi shtesë kombinohen për të krijuar stuhi më intensive.

Duke e lidhur këtë me turbulencën, turbulenca konvektive krijohet nga procesi fizik i ajrit që ngrihet dhe zbret në atmosferë, konkretisht brenda reve. Dhe nuk do të gjeni rryma ajri më të dhunshme lart e poshtë sesa në kumulonimbus, ose retë e stuhive. Ky ishte shkaku i turbulencave të rënda në udhëtimin e Andrew Davies në vitin 2024.

Parashikimi i turbulencave është përmirësuar vitet e fundit dhe, ndonëse nuk është perfekt, Prof. Williams sugjeron që ne mund të parashikojmë saktë rreth 75% të turbulencave në ajër të pastër.

Top Channel