Pablo Picasso dhe ‘gjurma e masakrës femërore’ që la pas

Të dyja janë të një gruaje të ulur në një kolltuk.  Në pikturën e parë është një pamje realiste, kurse në pikturën e dytë trupi dhe tiparet e saj janë të përdredhura.

“Ajo është si një lloj krijese e çuditshme”, thotë kritikja e artit Louisa Buck.

Ato krijojnë një kontrast të madh edhe pse të dyja pikturat janë përshkrime të së njëjtës grua, gruas së parë të Pablo Picasso-s, Olga Khokhlova, një balerinë ukrainase.

Por 50 vjet pas vdekjes së tij, a është e mundur të përkufizohet Picasso si bukuroshja apo bisha, ashtu siç mund të ishte përpjekur të bënte në pikturat e Khokhlovas?

Artisti dikur tha: “Unë pikturoj mënyrën se si disa njerëz shkruajnë një autobiografi”.

Gratë në jetën e tij ishin katalizatorë për punën e Picasso-s, shpjegon zonja Buck. Por gjatë rrjedhës së jetës së tij artistike ajo thotë se ai “la një gjurmë të masakrës femërore pas tij”.

“Dashuria e tij e parë e madhe, Fernande Olivier, mbeti pothuajse e varfër. Gruaja e tij Olga u bë shumë e paqëndrueshme dhe Marie-Thérèse Walter kreu vetëvrasje pasi ai vdiq”, thotë ajo.

Qëndrimet e tij ndaj gruas ishin problematike, por duhet të konsiderohen edhe nga këndvështrimi i edukimit të tij, shpjegon kritiku.

“Ai u rrit në Andaluzinë e fundit të shekullit të 19-të në një mjedis maço, patriarkal, ku shkonte te prostitutat qëkur ishte në adoleshencën e tij të hershme, kjo ishte e zakonshme dhe konsiderohej e pranueshme”, tha ajo.

Picasso dhe Khokhlova u takuan në vitin 1917, kur atij iu kërkua të krijonte dizajnet për një balet të atëhershëm radikal. Ajo ishte 26 vjeç dhe Picasso 10 vjet më i madh. Ata u martuan në vitin 1918, jetuan së bashku në Paris dhe patën një djalë në vitin 1921.

Piktura e saj në krye të këtij artikulli u përfundua në vitin 1918.

“Duket paksa e papërfunduar”, thotë Buck. “Ju i keni këto penelata në sfond, dhe fytyra e saj është gjithashtu mjaft e ngjashme me maskën. Është mjaft e pakapshme.”

Buck shpjegon se historia e zonjës Khokhlova ndihmon në interpretimin e veprës, e cila është shumë prekëse.

“Anëtarët e familjes së saj të ngushtë ishin në Rusi në kohën e Revolucionit. Ajo nuk mund të kishte kontakt me ta”, thekson ajo.

Para pikturës, Picasso ishte bërë i famshëm si një nga themeluesit e kubizmit, një stil arti në të cilin subjekti ose objekti në pikturë duket i fragmentuar në forma gjeometrike.

Por ai ishte vazhdimisht i shqetësuar dhe donte të rishpikte veten, thotë Buck, me veprën më realiste të vitit 1918 të zonjës Khokhlova ndoshta të pikturuar për të provuar se ai nuk do të zhytej në një stil të veçantë. Ky shqetësim u shfaq edhe në marrëdhëniet e tij personale.

Në vitin 1929 është realizuar piktura e dytë e zonjës Khokhlova, e cila duket më armiqësore.

“Mënyra se si Picasso përshkruan një grua gjatë marrëdhënies së tyre ndryshon”, thotë Michael Cary, kurator në Galerinë Gagosian në Nju Jork.

“Kur shikon portretet e Olgës, ajo fillon si gruaja e bukur dhe në fund të lidhjes së tyre, ajo përshkruhet si një hajdut dhe një përbindësh dhe është e vështirë të shohësh dashurinë në marrëdhënien e tyre”.

Në vitin 1927, Picasso kishte takuar të dashurën e tij, Marie-Thérèse Walter dhe marrëdhënia me gruan e tij kishte nisur të prishej.

Ajo kishte “të gjitha atributet klishe të një krize në mes të jetës”, thotë Buck.

Walter ishte një nxënëse 17-vjeçare dhe Picasso ishte 30 vjet më i madh. Kohët kanë ndryshuar, por edhe atëherë ishte një hendek i madh në moshë”.

Kjo pikturë e dytë e zonjës Khokhlova mund të shprehë ankthin e saj emocional për prishjen e marrëdhënies, por edhe zhgënjimin e Picasso me të, thotë Buck.

“Ai e ka shtrembëruar trupin e saj, mënyrën se si e ka tërhequr dhe e ka shtyrë dhe e ka vënë në drejtime të ndryshme.

Në pikturën më realiste të vitit 1918 të Khokhlovas ngjyrat janë të heshtura, thotë zonja Buck, por e kuqja e kolltukut në pikturën pranë saj është një ngjyrë më e dhunshme, më e rrezikshme, e kuqja e mishit dhe e gjakut.

“Mos harroni Picasso u rrit duke parë luftime me dema, duke parë konflikte”, shpjegon ajo. Duke parë pasqyrën e zbrazët, ose dritaren, në sfond, nuk mund të shihni asnjë rrugëdalje dhe nuk ka perspektivë apo reflektim, thekson Buck.

Khokhlova dhe Picasso përfundimisht u ndanë në vitin 1935 kur zonja Walter ishte shtatzënë, por Khokhlova refuzoi të divorcohej. Ajo qëndroi e martuar me të deri në vdekjen e saj në vitin 1955.

“Duhet të ketë qenë e dhimbshme për zonjën Khokhlova të shihte ndikimin e Walter në krijimtarinë e tij”, thotë Bernard Ruiz-Picasso, nipi i zonjës Khokhlova dhe Picasso.

Pasi e largoi Walter nga jeta e tij, ai vazhdoi të kishte marrëdhënie dhe të pikturonte të dashurat e tjera të tij, duke përfshirë Dora Maar, Françoise Gilot dhe gruan e tij të dytë Jacqueline Roque, e cila vrau veten pas vdekjes së tij.

Kur vdiq në vitin 1973, ai u nderua si një “super yll”, thotë Buck. Nga fundi i jetës së tij, ai ishte bërë i aftë për të manipuluar imazhin e tij dhe për të mitizuar veten, thotë ajo. Imazhet e Picasso-s i veshur me një bluzë me vija bardh e zi me një vështrim të fortë depërtues u bënë sinonim i markës së tij.

“Picasso është një njeri me kontradikta”, thotë Diana Widmaier-Picasso, mbesa e Picasso-s dhe Walter.

“Ai mund të jetë i butë, mund të jetë mizor”.

Mizoria e tij mund të shihet në trajtimin e marrëdhënies së tij me dashurinë e tij të parë, Fernande Olivier, thotë Alexandra Schwartz, shkrimtare në revistën The New Yorker. “Picasso kishte humor të fortë”, thotë ajo.

“Në dashuri, ai është i mrekullueshëm, por kur zemërohet, kur zemërohet, nuk është aq e frikshme”, thotë zonja Schwartz.

Ai donte qasje ekskluzive te Olivier, thotë ajo, edhe kur ai nuk ishte aty, dhe kështu mbylli derën e banesës së tyre nga jashtë, duke e mbajtur atë të burgosur në studion e tyre.

Kjo është krejtësisht e papranueshme për standardet e sotme, thotë psikoterapistja Philippa Perry, por në atë kohë gratë trajtoheshin si pasuri.

“Ashtu si ju mund të kontrolloni bojën në një kanavacë, ai donte të kontrollonte botën e tij dhe të kontrollonte njerëzit e tjerë në të”, thotë ajo.

Buck thotë se  “me gjithë kompleksitetin e tij, gjithë problematikën, të gjitha anët e tij të pakëndshme, është një art i mrekullueshëm, dhe në fakt, pjesërisht arsyeja pse është art i mrekullueshëm është sepse ai mbart të gjitha këto probleme dhe kontradikta brenda tij”.

Ashtu si dy pikturat e Khokhlovas janë të hapura për shumë interpretime, artisti është gjithashtu shumë i ndërlikuar.

Siç thotë Paloma Picasso, vajza që ai kishte me Gilot, për babanë e saj. “Nuk mund të thuash thjesht se ai është një përbindësh apo gjeni, ai është thjesht një burrë”./ BBC

Top Channel