Cili është roli i NATO-s dhe pse vendet anëtare kanë frikë të çojnë trupa në Ukrainë

Presidenti Volodymyr Zelensky thotë se aktualisht, Ukraina ka mjaft raketa tokë-ajër për të mbrojtur 10% të vendit.

Çfarë është NATO?

NATO, Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut  është një aleancë ushtarake mbrojtëse. Ajo u formua në vitin 1949 nga 12 vende, përfshirë SHBA, MB, Kanada dhe Francë.

Anëtarët bien dakord të ndihmojnë njëri-tjetrin nëse sulmohen me armë.

Qëllimi fillestar i NATO-s ishte të sfidonte ekspansionin rus në Evropë pas Luftës së Dytë Botërore.

Pas rënies së Bashkimit Sovjetik në vitin 1991, shumë nga vendet e Evropës Lindore, të cilat dikur ishin aleatët e Rusisë në Paktin e Varshavës, iu dha anëtarësimi në NATO.

Rusia ka argumentuar prej kohësh se pranimi i këtyre vendeve nga NATO kërcënon sigurinë e saj. Ajo ka kundërshtuar me forcë kërkesën e Ukrainës për t’u bashkuar me aleancën, nga frika se kjo do të shkelte nga afër territorin e saj.

Si po e mbështesin Ukrainën vendet e NATO-s?

Anëtarët e NATO-s i kanë premtuar Ukrainës sisteme të mbrojtjes ajrore me vlerë miliona dollarë për t’u mbrojtur kundër sulmeve ruse në qytete, qyteza dhe instalime civile si stacionet e energjisë elektrike, duke përdorur raketa dhe drone “kamikaze”.

Gjermania po dërgon njësi të sistemit të saj të mbrojtjes ajrore të drejtuar me infra të kuqe Iris-T, i cili mund të rrëzojë aeroplanë, raketa lundrimi dhe drone, dhe thotë se katër prej tyre kanë mbërritur tashmë në Ukrainë.

SHBA është zotuar të dërgojë sistemin ‘NASAMS’, i cili gjithashtu mund të rrëzojë aeroplanë, raketa lundrimi dhe drone.

Mbretëria e Bashkuar, Kanadaja, Franca dhe Holanda po dërgojnë gjithashtu sisteme të mbrojtjes ajrore.

SHBA i ka dhënë Ukrainës armatime me vlerë më shumë se 15 miliardë dollarë (13.5 miliardë paund), duke përfshirë sistemin Himars me rreze të gjatë veprimi, raketat antitank Javelin, obuset dhe dronët “kamikaze” Switchblade.

Polonia po siguron pothuajse një të katërtën e armëve të Ukrainës nga jashtë, duke përfshirë tanke T-72 dhe raketa për avionët e saj luftarakë.  Pajisjet e dërguara nga Mbretëria e Bashkuar përfshijnë armë antitank NLAW dhe sisteme raketore me rreze të gjatë veprimi MLRS.

Armët nga Gjermania përfshijnë armë kundërajrore vetëlëvizëse dhe raketa portative tokë-ajër.

Franca ka siguruar armë vetëlëvizëse të Cezarit.

Vendet anëtare të NATO-s po ofrojnë gjithashtu trajnime të gjera për trupat ukrainase.

Pse vendet e NATO-s nuk po dërgojnë trupa?

Neni 5 i kartës së NATO-s i detyron vendet që të dalin në mbrojtje të një anëtari tjetër të NATO-s nëse sulmohet, por duke qenë se Ukraina nuk është pjesë e NATO-s, vendet anëtare të saj nuk kanë dërguar trupa në territorin e saj.

Vendet udhëheqëse të NATO-s si SHBA-ja kanë frikë se një veprim i tillë do t’i vinte në konflikt të drejtpërdrejtë me Rusinë, duke çuar në një luftë më të gjerë.

Megjithatë, ka rreth 40,000 trupa të NATO-s të stacionuara në Evropën Lindore, në territorin e anëtarëve të aleancës si Lituania dhe Polonia, dhe ka 300,000 trupa të tjera në “gadishmëri të lartë”.

Ajo që dihet është se luftëtarë të huaj i janë bashkuar njësive ushtarake ukrainase. Megjithatë, nuk ka asnjë provë se ka personel në shërbim të NATO-s në terren.

Çfarë veprimi tjetër mund të ndërmarrin vendet e NATO-s?

Sipas nenit 4 të kartës së NATO-s, aleanca mund të thërrasë bisedime nëse një shtet anëtar ndihet i kërcënuar nga një vend ose grup tjetër terrorist.

Hera e fundit që neni 4 u përdor në shkurt nga Polonia dhe vendet baltike, pasi Rusia pushtoi Ukrainën.

Polonia tani po mendon ta bëjë këtë përsëri, pasi raketat goditën territorin e saj më 15 nëntor, duke vrarë dy nga qytetarët e saj.

A do të anëtarësohet Ukraina në NATO?

Në vitin 2008, vendet e NATO-s i thanë Ukrainës se mund të anëtarësohej në të ardhmen, por nuk vendosën një afat kohor për regjistrimin e plotë.

Pasi Rusia aneksoi Krimenë, Ukraina e bëri një prioritet anëtarësimin në NATO. Së fundmi, ajo i kërkoi NATO-s të “përshpejtojë” procesin për ta bërë atë anëtare.

Nëntë vende të NATO-s nga Evropa Qendrore dhe Lindore kanë mbështetur kërkesën e Ukrainës për t’u bërë anëtare në të ardhmen e afërt.

Megjithatë, si SHBA ashtu edhe Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, kanë thënë se tani nuk është koha për të konsideruar dhënien e anëtarësimit të plotë dhe se është më e rëndësishme të sigurohet armë.

Cilat vende të tjera duan të anëtarësohen në NATO?

Suedia dhe Finlanda aplikuan të dyja për t’u bashkuar me NATO-n pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia.

Finlanda ka një kufi 1,340 km (833 milje) me Rusinë.

Të gjitha shtetet anëtare të NATO-s kanë ftuar të dy fuqitë të bashkohen dhe ato ftesa janë konfirmuar nga 28 nga 30 parlamentet e vendeve anëtare.

Vetëm Turqia dhe Hungaria ende nuk i kanë ratifikuar ftesat e qeverive të tyre./Përshtatur nga BBC

Top Channel