Pse është kaq i diskutueshëm udhëtimi i Nancy Pelosit në Tajvan?

Këtë javë zonja Pelosi u bë kryetarja e parë e Dhomës së Përfaqësuesve që udhëtoi në ishull që nga Newt Gingrich 25 vjet më parë.

Teksa takoi presidentin e Tajvanit Tsai Ing-Wen në Taipei, demokratja e lartë pretendoi se bota “përballet me një zgjedhje midis demokracisë dhe autokracisë” dhe u zotua për mbështetjen e vazhdueshme të SHBA për kombin e vetëshpallur në kontrast me qëndrimin gjithnjë e më armiqësor të Xi Jinping ndaj Perëndimit.

Por pavarësisht premtimeve të tij të përsëritura për të mbrojtur Tajvanin nëse Kina pushton, edhe presidenti Joe Biden dënoi vendimin e zonjës Pelosi për të shkuar.

Pse Tajvani është kapur në mes të Kinës dhe Perëndimit?

Një ishull prej 23 milionë banorësh, 112 milje larg brigjeve të Kinës, Tajvani e shpall veten një vend të pavarur, demokratik me liderin, kushtetutën, sistemin politik dhe ushtrinë e vet.

Por me pretendimet territoriale ndaj ishullit që datojnë që nga viti 229 pas Krishtit, Partia Komuniste në Pekin e sheh atë si një provincë të shkëputur të Kinës që përfundimisht do të kthehet nën kontrollin e saj – me forcë nëse është e nevojshme.

Ky njihet si parimi “Një Kinë” – një njohje diplomatike se Pekini është e vetmja fuqi legjitime në pushtet në Kinë.

Teknikisht, SHBA pajtohet me një version të kësaj – një politikë Një Kinë – dhe për këtë arsye nuk e njeh Tajvanin si një shtet të pavarur, në përputhje me Kombet e Bashkuara. Por ajo ende ruan lidhje jozyrtare dhe përkrah angazhimin e ishullit ndaj demokracisë.

Kjo mbështetet nga Akti i Marrëdhënieve me Tajvanin në SHBA i vitit 1979, i cili u miratua nën Jimmy Carter dhe angazhon Uashingtonin t’u sigurojë armë mbrojtëse udhëheqësve në Taipei.

Profesor Michael Clarke, analist i mbrojtjes dhe ish-drejtor i përgjithshëm i think tank RUSI, thotë për Sky News: “Kina ndëshkon çdo vend ose kompani që angazhohet ose madje flet për Tajvanin.

“Është tema e tyre më e ndjeshme, sepse kinezët thjesht çmenden për këtë, është si një buton që mund ta shtypni për t’i zemëruar.”

Ai e krahason ishullin me Berlinin gjatë Luftës së Ftohtë – një “pikë e nxehtë tensionesh në një konkurrencë më të madhe globale” midis dy palëve.

Tajvani është gjithashtu prodhuesi më i madh në botë i gjysmëpërçuesve – komponentët elektrikë i gjetën pajisjet më të zgjuara.

Cila është historia pas konfliktit?

Me afërsinë e saj me kontinentin, sundimi i Kinës mbi Tajvanin daton më shumë se 1000 vjet më parë.

Dinastia Qing sundoi ishullin midis 1683 dhe 1895, përpara një periudhe të shkurtër të kontrollit japonez si rezultat i Luftës së Parë Sino-Japoneze.

Kur Japonia u dorëzua, duke i dhënë fund Luftës së Dytë Botërore në 1945, Kina rimori territorin.

Katër vjet më vonë, Lufta Civile Kineze, e cila ishte ndezur me ndërprerje që nga viti 1927, përfundoi dhe Mao Ce Duni themeloi Partinë Komuniste Kineze dhe Republikën Popullore të Kinës.

Kjo i detyroi nacionalistët e mundur – Kuomintang – të iknin në Tajvan.

Ishin ata që hodhën themelet për një Tajvan të vetëvendosur, demokratik – të ndarë nga Kina.

Pse janë kaq të larta tensionet SHBA-Kinë?

Që kur Xi Jinping u bë president i Kinës në vitin 2012, ai është bërë gjithnjë e më i vendosur për të arritur të ashtuquajturin “dominim global” deri në një afat kohor prej 2049 – 100 vjet pas fillimit të sundimit të Partisë Komuniste.

Si rezultat, SHBA dhe vendet e tjera perëndimore janë përgjigjur duke ashpërsuar qëndrimet e tyre ndaj Kinës.

Shembuj të kësaj përfshijnë marrëveshjen tregtare AUKUS midis Australisë, MB-së dhe SHBA-së, dhe Dialogun Katërpalësh të Sigurisë midis Japonisë, Australisë, Indisë dhe SHBA-së.

“Administrata Biden është po aq armiqësore ndaj Kinës sa ishte administrata e Trump,” thotë profesori Clarke.

“Kina ka hedhur peshën e saj në rajon dhe më gjerë gjatë dekadës së fundit, kështu që SHBA është bërë shumë më skeptike për ruajtjen e marrëdhënieve të pjekura me ta.”

Top Channel