Gjykata e Lartë vendos për herë të parë!

Mund të themi se në një prej vendimeve më të fundit , Gjykata e Lartë sapo ka shënuar një nga gjurmët më domethënëse në jurisprudencën vendase, që do orientojë jo vetëm gjykatat por edhe Kuvendin. Kolegji Administrativ i Gjykatës së lartë ka folur për herë të parë me një qëndrim njësues nisur nga padia e një qytetareje mbetur “peng” në gjyqësorin shqiptar, për ti dhënë kuptim gjyqtarit të zakonshëm ashtu si në çdo vend tjetër, i cili me vendime mund të dalë kundër çdo institucioni të rëndësishëm .

Gjykata u nis nga padia e shtetases M. Sh. , e ngecur në shkallët e drejtësisë prej 2010, një grua që kundërshtoi vendimin e Komisionit të Caktimit të Aftësive për Punë dhe kërkoi prej Drejtorisë Rajonale të Sigurimeve Shoqërore pagimin e pensionit të invaliditetit.

Aktet e fashikullit të gjykimit tregojnë se si gruaja prej vitesh e diagnostikuar me një sëmundje, u deklarua e paaftë nga KMCAP për punët e lehta .
Por ky vendim i organit administrativ, u pa i pabazuar nga paditësja që nisi betejën duke kërkuar të shpallet e paaftë për punë sipas ligjit. E trajtuar me pension invaliditeti prej 2004 deri në 2010 , kërkesa e saj nuk u dëgjua nga Komisioni i caktimit të aftësive për punë epror, ndaj ajo ju drejtua gjykatës duke kërkuar trajtimin si invalide e grupit të dytë dhe kthimin e pensionit në masën që e kishte kur ju ndërpre.

Institucionet u ndeshëm me padinë e paditëses duke ju referuar ligjeve që vendimet KMCAP epror i trajtojnë të formës së prerë dhe të pagoditshme gjyqësisht.

Por gjykata kushtetuese dhe ajo e lartë u ndeshën për kazusin në mars 2021 nisur nga kontradikta midis gjykatave që referuar rastit Dauti ( dëmtuar në punë), vazhdojnë të japin vendime të ndryshme. Disa gjyqtarë nuk e njohin kontrollin gjyqësor mbasi këmbëngulin të dëgjojnë legjislacionin vendas që urdhëron vështrimin e KMCAP epror si quasi (pothuajse) gjykatë.

Të tjerët respektojnë vendimin e GJEDNJ që mbasi dëgjoi edhe pretendimet e qeverisë shqiptare në atë kohë, vendosi pro të drejtave civile të ankuesit.

Nisur nga kazusi i gruas gjykata e lartë pyet gjykatën kushtetuese:

i) A mundet gjykata në zgjidhjen e çështjes të refuzojë ligjin, duke zbatuar drejtpërdrejtë Kushtetutën dhe të drejtën ndërkombëtare, duke shmangur zbatimin e nenit 145/2 të Kushtetutës, apo thënë ndryshe, duke shmangur nisjen e kontrollit incidental kushtetues të ligjit nga ana e Gjykatës Kushtetuese?

ii) Çfarë fuqie juridike kanë konkluzionet e Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës që konstatojnë përmbushjen e masave të përgjithshme që GJEDNJ ka lënë si detyrë ndaj shtetit në një nga vendimet e saj që ka marrë formë të prerë, nëse pas rezolutës konstatohet se në të vërtetë masat ligjore të marra nga shteti nuk e kanë zbatuar jurisprudencën e GJEDNJ dhe sërisht ka shkelje të dispozitave të KEDNJ?
iii) A e kanë respektuar jurisprudencën “Dauti kundër Shqipërisë” të GJEDNJ-së ndryshimet e ligjit nr. 7703/1993 në vitin 2011 dhe, a e kanë shndërruar ndryshimet e ligjit për sigurimet shoqërore të vitit 2011 KMCAP Epror materialisht në një gjykatë me të gjitha elementet e nenit 6 të KEDNJ-së?

iv) A munden të krijohen organet quasi gjyqësore me ligj me shumicë të zakonshme, duke pasur parasysh rregullimin e nenit 81 të Kushtetutës?

v) A mundet të rregullohet organizimi, funksionimi dhe procedurat e shqyrtimit të organeve quasi gjyqësore me ligje me shumicë të zakonshme apo me akte nënligjore normative

Në mars cështja refuzohet nga gjykata Kushtetuese dhe në këtë pikë gjyqtarët e lartë vendosin të njesojnë praktikën dhe të kujtojnë gjyqtarët për fuqinë që kanë , por edhe politikën që smund të ngrejë organe quasi gjykata

Urdhrat e gjykatës së lartë në këtë vendim që jep një qëndrim domethënës janë

1. Kur ligji bie në kundërshtim me një marrëveshje ndërkombëtare të ratifikuar (ose vendim të GJEDNJ), ai nuk zbatohet.
Pra shmanget ligji dhe zbatohet drejtpërdrejtë marrëveshja ndërkombetare/vendimi i Gjykatës së Strasburgut;

2. Efekti jo detyrues i Rekomandimit të Komitetit të Ministrave te KiE ndaj shteteve anëtare, në raport me efektin e drejtpërdrejtë të vendimit të Strasburgut. Ndërkohe që rekomandimi i KM të KiE i ka
thënë Shqipërisë se e ka zbatuar vendimin e GJEDNJ, nga ana tjetër Gjykata e Larte kujton se nuk e ka zbatuar vendimin e GJENDJ që thënë thjesht me këtë vendim të fundit urdhërohet se jane gjykatat vendase që vlerësojnë përfundimisht një verdikt dhe jo një organ politik

3. Ka orientuar Kuvendin se ngritja e një organi publik që barazohet me “quazi gjykatën” nuk mund të bëhet me ligj me shumicë të thjeshtë nga mazhoranca, por me shumicë të cilësuar, me 3/5 e deputeteve. Kjo është thelbësore, sepse pengon cdo mazhorance të krijojë artificialisht “quazi gjykata” me organet administrative që ka në varësi.

Top Channel