100 vjet që nga dita kur gratë amerikane fituan të drejtën e votës

Në fund të shekullit të 19-të dhe në fillim të shekullit të 20-të aktivistet gra filluan një betejë të gjatë e të vështirë për të drejtën e votës:
“Këto gra talleshin dhe sulmoheshin në masë,” thotë Andrea DeKoter, shefe në detyrë e Qendrës historike Kombëtare mbi të Drejtat e Grave.

Beteja për të drejtën e votës filloi në 1848 në kuvendin e parë për të drejtat e grave të zhvilluar në një kishë në Seneka Falls të Nju Jorkut. Delegatet në kuvend hartuan një dokument që kërkonte barazi me burrat, përfshirë të drejtën e votës. “Ato thonin: ‘Të gjithë burrat e gratë janë krijuar të barabartë‘. Ato huazuan fraza nga Deklarata e Pavarësisë, por u bënë disa ndryshime të rëndësishme duke shtuar fjalën ‘gratë’,” thotë zonja DeKoter.

Në betejën për të drejtën e votës për më shumë se 70 vjet gratë afrikano-amerikane ishin të përjashtuara nga aktivistet e bardha. “Por gratë afrikano-amerikane, përmes organizatave të tyre, përmes shoqatave kundër skllavërisë, në kisha dhe grupime për të drejtat civile, gjatë një periudhe mbi dy shekullore zhvilluan lëvizjen e tyre,” thotë profesorja e Hitsorisë në Universitetin Johns Hopkins, Martha S. Jones. Në fillim të shekullit të 20-të, kur rolet gjinore filluan të transformohen, betejës për barazi gjinore iu bashkua një brez i ri që i dha një energji të re lëvizjes duke organizuar protesta, parada e greva urie.

“Ato filluan të shkojnë në fabrika, ku gjenin grupe burrash gjatë pushimit të drekës. Aty mbanin fjalime të momentit. Mbanin fjalime edhe në publik për të tërhequr mbështetjen e burrave,” thotë historiania Ellen Carol DuBois. Në vitin 1918, presidenti Woodrow Wilson ndryshoi qëndrim dhe e mbështetur amendamentin në vitin 1918. Dokumenti u ratifikua dy vjet më pas.

Megjithëse ka kaluar një shekull, shumë gra, sidomos afrikano-amerikanet, hasin në tendenca për kufizimin e të drejtës së votës. “Gratë afrikano-amerikane në përqindje më të lartë ndeshin në kufizimin e të drejtës së votës. Shumë prej qendrave të tyre të votimit janë mbyllur. Ato ballafaqohen në përqindje më të larta me problemin e heqjes së emrave nga listat e votuesve,” thotë perofesorja e historisë në Universitetin Johns Hopkins, Martha S. Jones.

Pabarazi të tilla mund të zgjidhen me miratimin e Amendamentit për të Drejta të Barabarta, thonë aktivistet për të drejtat e grave, të cilat e propozuan këtë amendament për herë të parë në vitin 1923. “Nuk do të ketë më diskriminim thjesht për arsye gjinie. Kjo do të ndikonte tek politikat e qeverisë federale, si dhe ato shtetërore,” thotë Eleanor Smeal me Fondacionin “Shumica Feministe”.

E ardhmja e admendamentit për të drejta të barabarta mbetet e paqartë. Por ashtu si gratë që luftuan për të drejtën e votës, aktivistet e sotme thonë se nuk do të heqin dorë nga beteja për këtë amendament./VOA

Top Channel