Krishtlindje si te Shvejku

Shvejku, herë luajti idiotin, herë të tjera të sëmurin rëndë derisa përfundoi te… reumatizma. Mjeku ushtarak nuk la gurë pa luajtur e torturë pa ushtruar me qëllim që ta hidhte në luftë çekun e paqtë. Por ai nuk dinte diçka. Nuk e dinte se vetëm një ditë pas vrasjes së arkidukës Franc-Ferdinand, “ushtari i mirë Shvejk”, sikurse e cilësuan gazetat menjëherë, kishte dalë pas shumë birrash të hedhura nga lokali i tij i preferuar “Te Gota”, me pronar Palivecin, duke thërritur sa kishte në kokë: Në Beograd!

Këtu nis një histori bamirësie, me të cilën do të merremi edhe pak më poshtë. Një baroneshë e kishte lexuar lajmin e dhënë nga gazetat. Ishte prekur aq shumë saqë vendosi t’i bëjë një vizitë “heroit”. Vizita ishte sigurisht e shoqëruar me një mal të madh me ushqime. Por më mirë se si vazhdon historia, le t’ia lëmë ta thotë vetë autori i një romani të paharrueshëm për shqiptarët e lindur në vitet ‘50–‘70. Ai quhej Jaroslav Hashek (1883-1923). Vepra e tij më e plotë është “Osudy dobreho vojaka Svejka”, e përkthyer në shqip në mënyrë mjeshtërore nga Gëzim Erebara dhe Tonin Çobani, me titullin “Ushtari i mirë Shvejk”. Pjesë nga një histori bamirësie të nxjerra nga ky libër: “…Kështu Shvejku iu nënshtrua një torture të re. Në këtë kohë e veja e gjeneralit të kalorësisë, baronesha fon Bocenhajm, ishte në merak të madh të gjente atë ushtarin, për të cilin para disa kohe gazeta ‘Bohemia’ kishte botuar lajmin se ky, megjithëse sakat, ulur në karrocën e vet kishte thërritur: ‘Në Beograd!’. Kjo shfaqje atdhedashurie i kishte dhënë shkas redaksisë së gazetës ‘Bohemia’ që t’u bënte thirrje lexuesve të saj për të mbledhur ndihma në favor të heroit sakat por besnik… As vetë arkidukesha s’do të kishte hyrë më madhërishëm nga ç’hyri baronesha fon Bocenhajm. Atë e ndiqnin një shpurë e tërë, në të cilin nuk mungonte as llogaritari i spitalit, i cili në gjithë këtë procesion shihte dorën e fshehtë të revizionit, që mund ta hidhte nga grazhdi tërë dhjamë i prapavijës, në mëshirën e shrapnelëve, diku nëpër pengesat me tela të llogoreve. Ai ishte i zbehtë. Por edhe më i zbehtë ishte doktor Grynshtajni (torturuesi kryesor i Shvejkut). Atij i hidhte valle para syve kartëvizita e vogël e baroneshës plakë, në të cilën ishte shkruar: ‘E veja e gjeneralit’ dhe gjithçka që mund të lidhej me këtë titull, si: njohjet e saj, ankesa, transferimi në front dhe gjëra të tjera të tmerrshme… Ndërkaq baronesha nxori dhuratat nga sepetja: një duzinë pula të pjekura, të mbështjella me një letër ngjyrë rozë dhe të lidhura me një shirit mëndafshi me ngjyrë të verdhë dhe të zezë, dy shishe liker të prodhuar në ndonjë ndërmarrje ushtarake, që mbanin etiketën ‘Gott strafe England’ (O zot, ndëshkoje Anglinë…). Dhurata e fundit ishte një saksi me një zymbyl të bardhë. Pasi u vendosën mbi shtrat të gjitha këto, baronesha fon Bocenhajm s’mundi t’i përmbante dot lotët. Disa simulantëve të uritur u kullonin jargët nga goja. Shoqëruesja e baroneshës, që ishte ulur pranë Shvejkut, vazhdonte ta mbante në krahët e saj heroin e ditës dhe qante dhe ajo. Në dhomë kishte pllakosur një heshtje kishe, të cilën e prishi Shvejku duke ngritur duart lart: Ati ynë që je në qiell, qoftë i shenjtëruar emri Yt…”.

Në libër historia vazhdon gjatë. Të shtirurit si të sëmurë përlanë brenda pak minutash atë çfarë bamirësia e papritur kishte sjellë në spitalin e gënjeshtarëve. Vetë Grynshtajni, doktori i tmerrshëm e pyeti edhe një herë Shvejkun se çfarë lidhjesh kishte ai me baroneshën. “Unë jam djali i saj ilegal – i është përgjigjur Shvejku – në fëmijëri ajo më braktisi dhe ja, tani më gjeti përsëri”. Përfundimi i historisë është që nga e gjithë kjo histori bamirësie përfitoi baronesha, për të cilën u shkrua një artikull shumë prekës të nesërmen, doktori mizor, i cili e dha edhe një herë një dënim me klizmë për të gjithë simulantët dhe shërbyesit e të gjitha rangjeve. Ushtarët, duke përfshirë edhe vetë Shvejkun, dolën para komisionit që i dërgoi në luftë.

Ka pasur dhe ka ende mjaft diskutime nëse historitë e Shvejkut kanë qenë të vërtetë apo jo, nëse ai vërtet ka ekzistuar, porse kjo nuk paska edhe aq rëndësi. Rëndësi ka që ngjarje të përafërta, të bamirësve të përdëllyer të “baroneshave” me lot në sy dhe të të uriturve që ia marrin sakaq nga dora atë ç’a ato iu ofrojnë pa e ditur as vetë se përse po ndodh e gjithë kjo punë. A nuk ishte kështu te ne në këtë prag Krishtlindjesh? Meqë jemi në prag të një feste shumë të rëndësishme fetare. A nuk na mësojnë fetë, jo vetëm ajo e krishtera, që bamirësinë duhet ta bësh për vete dhe jo për të tjerët? Bamirësia është një akt, sipas së cilës ti të paktën një a disa herë në vit ndjehesh afër atij që vuan. Nuk e bën për të shitur mend, nuk e bën për të dalë në televizor dhe aq më pak e bën për të fituar pikë në gara elektorale. Ndokush mund të thotë: edhe tani që u ndihëm të varfërve, edhe tani po na kritikojnë? Puna nuk është kaq e thjeshtë. Edhe Enver Hoxha i bënte të gjithë të qanin kur shkonte në Shtëpinë e Fëmijës në Tiranë, i shoqëruar nga “Nëna Parti”.

Autori i këtyre radhëve e ka edhe ndonjë vërejtje për kolegët e tij. Me siguri në gjithë Shqipërinë do të kenë ndodhur me mijëra akte bujarie, nga ata që i bëjnë të heshturit, njerëzve të cilëve ne ende nuk po u japim vendin dhe zërin e duhur. Me siguri, zemra e fshehur e së mirës është shfaqur anekënd vendit. Porse ne jemi marrë me “baronë” e “baronesha”, duke ndihmuar kështu jo vetëm bamirës të shtirur, por edhe servilët e tyre të tipit të doktorit të egër të Shvejkut. Edhe objekti i bamirësisë ka një lloj paralelizmi me Shvejkun. Ai, ushtari çek, përfundoi në luftë, sado që hëngri pula, çokollata dhe piu një shishe plot me liker të mirë. Me siguri, sikur të ishte në Tiranë ai do të kishte ngritur dy gishtat lart, pasi të kishte ngopur mirë e mirë barkun e tij të tharë prej shpëlarjeve dhe klizmave, apo do të kishte thërritur: Rroftë PS nëse pulat do t’i vinin nga krahu tjetër. Porse, në fund të fundit, do të ishte sërish ai, hallexhiu i nëpërkëmbur dhe i trajtuar vetëm si një sfond festiv në teatrin e politikës së një grushti njerëzish.

Bamirësia më e madhe që mund t’u bëhej njerëzve në nevojë, nuk është të bëhet shou, nuk është të bësh romët e vegjël të nderojnë me dy gishtat lart në shenjë fitoreje të PD, sepse ata e kanë hallin vetëm të mbushin barkun e boshatisur dhe jo tjetër gjë. Nuk është as të përdëllehemi dhe të bëjmë premtime që askush nuk i mban. Nuk është as që të braktisim ndonjë darkë të vetme, ndërkohë që gjatë vitit kemi ngrënë me qindra të tilla super të shtrenjta. Bamirësia më e madhe për këtë popull, që po ju mban në kurriz është që t’i jepni shpresën, të cilën e ka humbur prej kohësh, t’i jepni një fije perspektive për fëmijët e tyre, t’i thoni që, të punosh, dhe të punosh fort është më mirë se sa të mbërthehesh në ekranin e televizionit duke ju parë vetëm juve dhe ndeshjet e futbollit. Bamirësia më e madhe për njerëzit në nevojë është që të jeni të ndershëm dhe të mos i merrni më ata si një turmë e paditur, sepse në popull qëllojnë edhe Shvejkë, dhe pastaj tani mund të keni para sa të doni tani, por më vonë do bëheni gazi i dynjasë. Zoti ju ruajt që të mos bëheni objekt barsoletash sikurse u bënë paraardhësit tuaj. Meqë është momenti, gëzuar me gjithë zemër të gjithëve anekënd një palë Krishtlindje të pashtirura!

Gazeta “Shqip”

Top Channel