Analiza e New York Times/ Frymë e re apo riorganizim i kushtueshëm, çfarë do sjellë në Kiev largimi i krahut të djathtë të Zelenskyt?

Largimi i ndihmësit, Andriy Yermak, të premten mes një hetimi për korrupsion gjithashtu e largon negociatorin kryesor të Ukrainës nga bisedimet e vështira të paqes për t’i dhënë fund luftës më të madhe në Evropë prej brezash. Por, ndërsa një delegacion ukrainas ishte planifikuar të vazhdonte negociatat këtë fundjavë në Shtetet e Bashkuara, tani pa Yermak, zyrtarët ukrainas këmbëngulën se dinamika rreth bisedimeve nuk do të ndryshonte rrënjësisht.

Yermak, një ish-producent filmash i cili ka qenë i afërt me Zelenskyn për vite me radhë, ishte një operativ politik i mprehtë dhe arrogant, deri në atë pikë sa politikanët dhe gazetarët e opozitës e akuzuan atë për shtypje dhe abuzim. Shumë e brohoritën largimin e tij.

Në diplomaci për t’i dhënë fund luftës, Yermak kishte zënë një rol qendror. Ai la mënjanë një ish-ministër të jashtëm i cili kishte marrëdhënie të mira pune me qeveritë amerikane dhe evropiane. Në raundin e fundit të bisedimeve me administratën Trump, Zelensky e kishte emëruar Yermak për të udhëhequr delegacionin e Ukrainës, pavarësisht hetimit të afërt për korrupsion.

Këmbëngulja e Yermak për të qëndruar, pothuajse gjithmonë, fizikisht pranë presidentit kishte tërhequr vëmendjen si në Ukrainë ashtu edhe jashtë saj. Një burrë i gjatë dhe i shëndoshë, ai krijoi një kontrast pothuajse karikaturë me Zelenskyn e vogël në fotografi kur të dy shfaqeshin të veshur me rroba ushtarake. Si në administratën Trump ashtu edhe në atë të Biden, Yermak i kishte ngacmuar zyrtarët, thonë diplomatët.

Por ndërrimi i negociatorit kryesor të Ukrainës nuk do të ndryshojë çështjet themelore të rëndësishme të sigurisë për Ukrainën dhe Europën në bisedime.

“Negociatat janë punë ekipore”, tha Oleksandr Merezhko, kryetari i komitetit të politikës së jashtme në Parlamentin e Ukrainës. “Nëse një person tërhiqet, mekanizmi nuk ndryshon asgjë”, shtoi ai.

Gjatë javës së kaluar, Yermak kishte negociuar për të zbutur një propozim të administratës Trump, 28 pikat e të cilit pasqyronin kryesisht kërkesat ruse. Këto përfshinin tërheqjen nga territori në Ukrainën lindore, heqjen dorë nga anëtarësimi në NATO dhe përjashtimin e një force paqeruajtëse perëndimore të pasluftës për Ukrainën.

Propozimi përfshinte një premtim për garanci sigurie për të parandaluar një pushtim të përsëritur rus që do të zbatohej pjesërisht nga Shtetet e Bashkuara, por pa detajuar nivelin e angazhimit për mbrojtjen e Ukrainës. Ukrainasit janë të kujdesshëm.

Zyrtarët shpesh i referohen një marrëveshjeje të vitit 1994 me Shtetet e Bashkuara dhe vende të tjera, të njohur si Memorandumi i Budapestit, që kishte premtuar mbështetje për pavarësinë e Ukrainës në këmbim të dorëzimit të armëve bërthamore nga Kievi. Ky pakt rezultoi i pafuqishëm kur Rusia filloi pushtimin e saj të parë të Ukrainës në vitin 2014.

Ukraina, vendet europiane dhe Shtetet e Bashkuara kanë peshuar mundësitë, duke përfshirë forcimin e ushtrisë së Ukrainës, si një pengesë, një politikë që do ta shndërronte Ukrainën në atë që zyrtarët e quajnë një “iriq çeliku”. Evropa ka propozuar një “forcë sigurie” trupash në terren, por larg frontit.

Analistët kanë shqyrtuar mundësinë e një “lidhjeje”, një kontingjent i vogël ushtarësh perëndimorë në front, mbi teorinë se një sulm rus ndaj tyre do të shkaktonte një përgjigje ushtarake. Rusia nuk ka pranuar asnjë nga këto propozime.

Nga ana e saj, Ukraina po i reziston kërkesave për t’u tërhequr nga territori në rajonin e Donbasit në lindje të vendit që ushtria e saj ende kontrollon, duke përfshirë qytetet e fortifikuara mirë të Slovyansk dhe Kramatorsk që Kievi i ka mbrojtur që nga fillimi i luftës në lindje në vitin 2014.

Kërkesa për një tërheqje vullnetare, sipas pikëpamjes së Ukrainës, keqinterpreton forcën e saj ushtarake.

Forcat tokësore të Ukrainës kanë mungesë ushtarësh, por ato nuk duken më afër një kolaps në komandë dhe kontroll ose një tërheqjeje të plotë sesa në pika të tjera të luftës. Me ritmin e saj aktual të përparimit, Rusia do të duhej të luftonte edhe katër vjet të tjera për të pushtuar qytetet e Donbasit që pretendon, thonë analistët.

Në luftën ajrore, Ukraina ka rritur prodhimin e dronëve shpërthyes me rreze të gjatë veprimi, duke i dërguar ata vazhdimisht në Rusi, duke u përqendruar në infrastrukturën ruse të naftës, shtyllën kurrizore të ekonomisë së saj.

Stacionet e pompimit të tubacioneve, rafineritë dhe portet goditen çdo ditë. Strategjia është të ndihmojë sanksionet perëndimore mbi shitjet ndërkombëtare të naftës së Rusisë duke e zvogëluar edhe industrinë nga brenda.

Duke njoftuar shkarkimin e Yermak, Zelensky tha se ish-ndihmësi i tij kishte përfaqësuar me besnikëri interesat ukrainase në bisedime, por po largohej për të shmangur një “shpërqendrim”. Ai nuk e përmendi drejtpërdrejt hetimin për korrupsion.

Detektivët të premten në mëngjes kishin kontrolluar shtëpinë e Yermak pasi akuzuan figura të afërta si me presidentin ashtu edhe me Yermak për përvetësim të rreth 100 milionë dollarëve nga kontraktorët e kompanisë shtetërore bërthamore, Energoatom, në një skemë të gjerë ryshfeti.

Shkarkimi i tij qetëson shqetësimet në Ukrainë se Rusia ose Shtetet e Bashkuara do ta përdorin skandalin e korrupsionit si levë për të shtyrë zyrtarët ukrainas të bëjnë lëshime të dhimbshme në bisedime. Një parti politike opozitare, Solidariteti Europian, kishte lëshuar një deklaratë të enjten duke kërkuar largimin e Yermak nga ekipi negociator, për këtë arsye.

Aktivistët kundër korrupsionit thonë se Yermak dhe një negociator tjetër i përfshirë në rastin e korrupsionit, Rustem Umerov, kreu i Këshillit Kombëtar të Sigurisë dhe Mbrojtjes, u përballën me konflikte interesi në negociatat mbi dispozitat në planin e paqes, siç është një amnisti e propozuar për krimet e kohës së luftës. Një kusht i tillë mund të mbulojë hetimet që i synojnë ata.

Largimi i Yermak është një ngjarje sizmike në politikën e kohës së luftës së Ukrainës. Duke lënë mënjanë sistematikisht rivalët në Kabinetin e Ministrave dhe zyrën presidenciale, ai kishte fituar pushtet të gjerë prapa skenave. Ai ishte një zëvendëspresident, një kryeministër dhe një shef shtabi i bashkuar në një, thanë analistët.

Aktivistët kundër korrupsionit e brohoritën largimin e tij. Por Zelensky tani përballet me pyetje se si, pa Yermak, ai do të mbajë kontrollin mbi partinë e tij dhe ministritë qeveritare në politikën e brendshme pluraliste të Ukrainës.

Meqë Yermak nuk është më aty për të drejtuar politikën e brendshme, për të mbajtur nën kontroll luftërat për pushtet brenda ushtrisë dhe për të mbikëqyrur negociatat e paqes, kontrolli politik i Zelenskyt mund të dobësohet, thonë analistët. Zelensky ka thënë se do të konsultohet me politikanë dhe gjeneralë ukrainas përpara se të emërojë një zëvendësues.

Pas largimit të papritur të Yermak, ai tregoi të premten se mund të ketë më shumë kthesa në të ardhmen. Në një intervistë me The New York Post, Yermak tha se planifikonte të bashkohej me ushtrinë dhe të shërbente në vijën e frontit.

Top Channel