ANALIZA/ Cilat vende e kanë njohur Shtetin e Palestinës dhe çfarë do të thotë kjo

Irene Soave – Corriere della Sera

Në mbrëmjen e vonë të së enjtes, më 24 korrik, presidenti francez Emmanuel Macron njoftoi se Franca, në shtator, do të njohë Shtetin e Palestinës. Mediat ndërkombëtare shkruajnë, disa orë më pas, se deklarata të ngjashme “priten” (sipas CNN) edhe nga Mbretëria e Bashkuar dhe Gjermania.

Vendet evropiane që njohin Shtetin e Palestinës, pas njohjes së formalizuar në maj 2024 nga Sllovenia, Spanja dhe Irlanda, tani janë 11. Në Kombet e Bashkuara, më shumë se 140 nga 193 shtetet anëtare e njohin Palestinën. Që nga viti 2012, në OKB, Palestina ka statusin e “shtetit vëzhgues jo-anëtar”.

Çfarë ndryshon për të drejtën ndërkombëtare

Të njohësh një shtet, sipas të drejtës ndërkombëtare, do të thotë jo vetëm të njohësh sovranitetin dhe të drejtën për integritet territorial, por edhe statusin si subjekt i së drejtës ndërkombëtare. Në praktikë, për shembull, kur një shtet e njeh një tjetër, ai dërgon përfaqësi diplomatike që qëndrojnë atje në mënyrë të përhershme. Në rastin e Palestinës, njohja – sidomos në vitet e fundit të shënuara nga konflikti – ka një domethënie të fortë simbolike dhe përcjell një mesazh të qartë, veçanërisht drejt vendeve të tjera perëndimore, në termat e marrëdhënieve gjeopolitike.

Vetëshpallja

Palestina e shpalli veten si shtet më 15 nëntor 1988 në mënyrë të njëanshme: presidenti i Autoritetit Kombëtar Palestinez, Yasser Arafat, mbylli seancën përfundimtare të mbajtur në Algjer të Këshillit Kombëtar të Organizatës për Çlirimin e Palestinës (OÇP), duke lexuar Deklaratën e Pavarësisë së shkruar nga poeti Mahmoud Darwish.

Pasuan disa valë njohjesh – shumë vende, edhe pse nuk e njohin Palestinën si shtet sovran, mbështesin zgjidhje të tjera, si ajo me dy shtete – gjë që pasqyron kompleksitetin e temës në nivel ndërkombëtar.

Vendet që e kanë njohur Shtetin e Palestinës

Vendet e para që njohën Shtetin e Palestinës, pas deklaratës së Algjerit, ishin që në vitet 1988-1989, ato të Ligës Arabe. Përveç tyre, në kohën e Luftës së Ftohtë, Palestinën e njohën edhe vendet e bllokut sovjetik, ato socialiste, dhe vendet e Lëvizjes së të Painkuadruarve.

Një tjetër valë njohjesh erdhi nga Amerika Latine, ndërmjet viteve 2009 dhe 2011: Brazili (3 dhjetor 2010); Argjentina (6 dhjetor 2010); Bolivia (17 dhjetor 2010); Ekuadori (24 dhjetor 2010); Kili (7 janar 2011); Peruja (24 janar 2011); Uruguai (15 shkurt 2011); Venezuela (29 prill 2009)

Bashkimi Evropian mbetet i ndarë. Islanda, e cila nuk është pjesë e BE-së, e njohu Palestinën që në vitin 2011. Suedia, më 30 tetor 2014, si shtet anëtar i BE-së, ishte e para që e njohu zyrtarisht Palestinën (pa përfshirë shtetet lindore të BE-së që e kishin njohur më herët gjatë kohës së bllokut sovjetik).

Përmbledhje

Dhjetë vende të G20-s e kanë njohur Palestinën: Argjentina, Brazili, Kina, India, Indonezia, Meksika, Rusia, Arabia Saudite, Afrika e Jugut, Turqia

(si dhe Spanja, edhe pse nuk është zyrtarisht pjesë e G20)

Ndërsa tetë të tjera nuk e kanë bërë këtë ende: Australia, Kanadaja, Gjermania, Italia, Japonia, Koreja e Jugut, Mbretëria e Bashkuar, Shtetet e Bashkuara.

Franca është e fundit që është rreshtuar në favor të njohjes.

Gjatë muajve të fundit, si përgjigje ndaj luftës në Gaza, ka pasur edhe njohje të tjera të koordinuara: në vitin 2024 e kanë njohur zyrtarisht Palestinën Spanja, Irlanda, Norvegjia, Sllovenia, Armenia – dhe e kanë bërë këtë, në mënyrë të shprehur, për të përshpejtuar procesin e paqes.

Qëndrimet evropiane

Kryeministri spanjoll Pedro Sánchez deklaroi:

“Spanja ka qenë gjithmonë hezituese për të pranuar kërkesa për pavarësi (për shembull nuk e njeh Kosovën), sepse druhet se mund të krijojë precedentë që më pas mund të përdoren nga Katalonja. Prandaj, njohja e Palestinës është dyfish domethënëse”.

Edhe Norvegjia, e cila për vite me radhë është shprehur në favor të një njohjeje që do të vinte në fund të një procesi paqeje, ka vendosur – sipas shpjegimeve të ministrit të Jashtëm – ta njohë Palestinën pikërisht për të përshpejtuar procesin e paqes.

Spanja, veçanërisht, është tradicionalisht e rezervuar për të njohur kërkesat për pavarësi të vendeve të tjera (për shembull, nuk ka shprehur ndonjëherë gatishmëri për të njohur pavarësinë e Kosovës), sepse kërkesa të ngjashme mund të përdoren nga Katalonja. Prandaj, vendimi për të marrë një qëndrim në këtë drejtim është jashtëzakonisht domethënës, duke pasur parasysh pasojat e ndjeshme që mund të ketë për politikën e brendshme.

Një pjesë e madhe e vendeve perëndimore — si Shtetet e Bashkuara, disa vende evropiane dhe Australia — vazhdojnë të mbajnë një qëndrim të mosnjohjes zyrtare, ndonëse me qëndrime të ndryshme për nga nuanca. Ndër këto është edhe Italia, e cila ndjek një qasje të kujdesshme diplomatike, duke mbështetur zgjidhjen me dy shtete dhe duke mbajtur në ambasadën në Jeruzalem një zyrë që merret rregullisht me marrëdhëniet me autoritetet palestineze. Ministri i Jashtëm Tajani ka deklaruar se Italia “është në favor të njohjes së një shteti palestinez, por ky shtet duhet ta njohë Izraelin dhe duhet të njihet nga Izraeli. (…) Dhe sigurisht nuk mund të qeveriset nga Hamasi. Ne e njohim Autoritetin Kombëtar Palestinez”.

Top Channel