“Mos guxo se të fshimë”, Izraeli kërcënon Hezbollahun: Mos u përfshini 20/06 14:54
Grupet e opozitës së fragmentuar të Iranit besojnë se momenti i tyre mund të jetë afër, por aktivistët që kanë marrë pjesë në protestat e mëparshme thonë se nuk janë të gatshëm të nxisin trazira masive, edhe kundër një sistemi që e urrejnë, në një kohë kur vendi i tyre është nën sulm.
Kundërshtarët e mërguar të Republikës Islamike, vetë të ndarë thellë mes tyre, po bëjnë thirrje për protesta në rrugë. Në zonat kufitare, grupet separatiste kurde dhe baluçiane duken të gatshme të ngrihen, ndërsa sulmet izraelite godasin aparatin e sigurisë iranian.
Ndërkohë që Republika Islamike duket më e dobët se kurrë që pas revolucionit të vitit 1979, çdo sfidë e drejtpërdrejtë ndaj sundimit të saj 46-vjeçar ka gjasa të kërkojë një lloj kryengritjeje popullore.
Nëse një kryengritje e tillë është e mundur — apo e afërt — mbetet një çështje për debat.
Djali i shahut të ndjerë, Reza Pahlavi, që jeton në SHBA, deklaroi në intervista këtë javë se dëshiron të udhëheqë një tranzicion politik, duke e shpallur atë si mundësinë më të mirë për të rrëzuar Republikën Islamike në katër dekadat e fundit, dhe duke thënë: “Ky është momenti ynë në histori.”
Ndryshimi i regjimit është sigurisht një nga qëllimet e luftës për Izraelin, me kryeministrin Benjamin Netanyahu që iu drejtua iranianëve duke thënë: “Ne gjithashtu po hapim rrugën për ju që të arrini lirinë tuaj.”
Brenda një sistemi sundues që ka treguar aftësi të jashtëzakonshme për të shtypur çdo shfaqje publike pakënaqësie, ka shenja se po përgatitet për protesta.
Mohammad Amin, anëtar i milicisë Basij që shpesh dërgohet kundër protestuesve, tha se njësia e tij në Qom ishte vënë në gatishmëri për të zbuluar spiunët izraelitë dhe për të mbrojtur Republikën Islamike.
Megjithatë, ndërsa sulmet kanë në shënjestër hierarkinë e sigurisë që ka shtypur protestat e mëparshme, ato gjithashtu kanë shkaktuar frikë dhe trazira të mëdha te njerëzit e zakonshëm – si dhe zemërim si ndaj autoriteteve iraniane, ashtu edhe ndaj Izraelit, sipas aktivistëve.
“Si mund të dalin njerëzit në rrugë? Në rrethana kaq të tmerrshme, njerëzit janë të përqendruar vetëm në të shpëtuarit e vetes, familjes, bashkëkombësve, madje edhe kafshëve shtëpiake,” tha Atena Daemi, një aktiviste e njohur që kaloi gjashtë vite në burg përpara se të largohej nga Irani.
PROTESTAT MASIVE
Shqetësimet e Daemi-t u shprehën edhe nga aktivistja më e njohur e Iranit, fituesja e Çmimit Nobel për Paqe Narges Mohammadi, në një postim në rrjete sociale. Duke iu përgjigjur një thirrjeje të Izraelit për evakuimin e pjesëve të Teheranit, ajo shkroi: “Mos ma shkatërroni qytetin.”
Dy aktivistë të tjerë që folën për agjencinë Reuters nga Irani, dhe që kishin marrë pjesë në protestat masive dy vite më parë pas vdekjes në paraburgim të Mahsa Aminit, thanë se nuk kishin plane për të protestuar tani.
“Pasi të përfundojnë sulmet, do ta ngremë zërin, sepse ky regjim është përgjegjës për luftën,” tha njëra prej tyre, një studente universiteti në Shiraz, e cila kërkoi të mbetej anonime për shkak të frikës nga hakmarrja.
Një tjetër, e cila kishte humbur vendin në universitet dhe kishte kaluar pesë muaj në burg pas protestave të vitit 2022, gjithashtu kërkoi të mos i përmendej emri. Ajo tha se beson në ndryshimin e regjimit në Iran, por se nuk është momenti për të dalë në rrugë.
Ajo dhe miqtë e saj nuk kishin ndërmend të organizonin apo t’i bashkoheshin ndonjë proteste, dhe hodhi poshtë thirrjet nga jashtë vendit për protesta. “Izraeli dhe ata liderë të ashtuquajtur të opozitës në mërgim mendojnë vetëm për interesat e tyre,” tha ajo.
Përveç monarkistëve të Pahlavit, fraksioni kryesor opozitar jashtë Iranit është Organizata e Muxhahedinëve të Popullit të Iranit, e njohur edhe si MEK ose MKO. Një fraksion revolucionar në vitet 1970, ajo humbi betejën për pushtet pas rrëzimit të shahut.
Shumë iranianë nuk e kanë falur ende këtë organizatë për bashkëpunimin e saj me Irakun gjatë luftës së viteve 1980–1988. Grupi është gjithashtu akuzuar për abuzime dhe sjellje sektare në kampet e tij — akuza që ai i mohon.
Muxhahedinët janë forca kryesore pas Këshillit Kombëtar të Rezistencës së Iranit, i cili, ashtu si Pahlavi, ka krijuar lidhje të ngushta me disa politikanë perëndimorë. Në një forum të zhvilluar në Paris këtë javë, udhëheqësja e këshillit Maryam Rajavi përsëriti kundërshtimin e saj ndaj çdo rikthimi të monarkisë, duke thënë: “As shahu, as mullahët.”
Sa mbështetje kanë grupet opozitare jashtë Iranit brenda vendit, kjo mbetet e paqartë. Ndërsa disa iranianë ndiejnë nostalgji për periudhën para revolucionit, shumica janë shumë të rinj për ta kujtuar atë kohë. Brenda Iranit, valët e protestave kombëtare janë përqendruar rreth çështjeve të ndryshme. Në vitin 2009, protestuesit dolën në rrugë për një zgjedhje presidenciale që ata e panë si të vjedhur. Në vitin 2017, zemërimi ishte për shkak të kushteve të vështira ekonomike. Në vitin 2022, ishin të drejtat e grave që ndezën protestat.
Mir-Hossein Mousavi, kandidati i zgjedhjeve që protestuesit besonin se ishte mashtruar në 2009, ndodhet në arrest shtëpie prej vitesh dhe tani është 83 vjeç. Politika e tij ishte të reformonte Republikën Islamike, jo ta zëvendësonte — që është qëllimi i shumë protestuesve të lëvizjeve më të reja.
Për kundërshtarët e regjimit brenda Iranit, pyetjet pa përgjigje se kur ose nëse duhet të nisin protesta, çfarë agjende të ndjekin, ose cilin lider të mbështesin, ka gjasa të bëhen edhe më urgjente me vazhdimin e sulmeve ajrore izraelite.
Top Channel
