Ditar nga Izraeli: Dashuria dhe shpresa nën hijen e Luftës, mrekulli që lindin mes rrënojave

Teksti është një reflektim mbi natyrën njerëzore dhe një përpjekje për të gjetur kuptim në mes të kaosit — atje ku lufta zhvesh gjithçka deri në thelb. Autori, Eshkol Nevo, ndërsa përballet me pasigurinë e përhershme, gjen streha të vogla në lidhjet njerëzore, kujtimet, dhe dashurinë që rilind në vendin më të papritur. Është një përshkrim prekës dhe filozofik i mënyrës se si njeriu, përballë shkatërrimit, vazhdon të zgjedhë jetën.

Quhet pafuqi e mësuar. E studiova në kolegj, gjatë viteve të mia në psikologji. Termi më vjen ndër mend ndërsa vrapojmë drejt strehës për herë të tretë brenda të njëjtës natë. Ishte një eksperiment i famshëm – mizor, dhe sot, me të drejtë, i papranueshëm etikisht. Një grup qensh apo minjsh u ekspozuan ndaj goditjeve elektrike që nuk mund t’i parashikonin apo shmangnin. Pa marrë parasysh se çfarë bënin, dhimbja vinte gjithsesi. Gradualisht, ata ndaluan së provuari. U bënë apatikë. Ranë në një lloj depresioni.

Nëse nuk ka lidhje mes veprimeve të mia dhe rezultateve, çfarë mbetet nga vullneti i lirë?

Kështu që ne vrapojmë. Pa menduar. Strehimi ne vendstrehime është bërë refleks. Fqinjët tanë gjithashtu –zbresin nga ndërtesa katërkatëshe. Një foshnjë e porsalindur qan pa pushim. Më parë, para se të niste lufta me Iranin, gjatë alarmimeve kishim shkëndija humori. Tani mbizotëron heshtja. Të gjithë të mbyllur në vetvete. Në lajme shoh ndërtesa të rrënuara. Nesër, e jona mund të jetë një prej tyre.

Ka pak karrige – ulen të moshuarit. Fëmijët dhe adoleshentët shtrihen në dyshekë. Presim. Njoftimi mund të vijë për dhjetë minuta… ose për disa orë. Askush nuk e di. Askush nuk di kur do të jetë alarmi i radhës. Duhet të mësosh t’i dorëzohesh pasigurisë. Të mbahesh fort pas asaj që është ende e qëndrueshme.

Për shembull, dashuria jonë.

Lufta është një përshpejtues grimcash – të vendos përballë vetes me një intensitet të papërballueshëm. Më bëri të ndahem nga partnerja ime. Edhe ajo u nda nga partnerja e saj. U ngritëm nga rrënojat e jetës sonë dhe gjetëm njëri-tjetrin. E kuptuam se ishte gjë e mirë. Jashtëzakonisht e mirë. Fundjavën kur nisën bombardimet iraniane, fjetëm të përqafuar. Zbritëm në strehë duke mbajtur duart.

Atje, në strehë, përkëdheleshim të emocionuar – kriza e parë që kaluam si çift. Një kapitull i rëndësishëm, i ngarkuar emocionalisht, në historinë tonë të përbashkët. Dhe jeta u bë e çmuar papritur.

“Lëviz,” më tha ai kur po ngurroja. “Më në fund u gjetëm. A do të humbasim kështu?”
Po, edhe në kohë lufte ndodh mrekullia e dashurisë.

Lajmet nuk flasin për këtë. Komentatorët nuk e pyesin veten: “Pse tani?” Por ndodhi. Dhe jo vetëm me ne. Këtë vit, dashuri të tjera kanë lindur nga hiri dhe pluhuri. Çifte të rinj janë puthur për herë të parë ndërsa raketat fluturonin mbi kokë.

Një tjetër kujtim nga koha e kolegjit më vjen në mendje: debati mes filozofëve anglezë Thomas Hobbes dhe John Locke. Hobbes thotë se njeriu është i lig nga natyra. Locke thotë të kundërtën. Unë mendoj që njeriu është i aftë për të dyja. I aftë të krijojë bomba atomike. Të masakrojë në një festival muzikor. Të shkatërrojë Gaza-n. Por gjithashtu, i aftë të dashurohet marrëzisht. Të luajë flamengo si Paco de Lucía. Të ndërtojë kështjella prej rëre.

Zgjedhja është në duart tona.

Pas një fundjave të gjatë së bashku, gruaja që dua kthehet tek fëmijët e saj. Vajzat e mia vijnë në shtëpinë time. Një tjetër ishull sigurie në kaos: ato do të jenë të uritura. Duhet të rreshtohesh në supermarket. Të mbushësh frigoriferin. Të përgatitësh një drekë të mirë, një darkë të bollshme. Edhe një meze të lehtë për natën. Dhe, ndërsa zbresim përsëri në strehë në katër të mëngjesit, ndalem në dhomën e të madhit – që fle si trung, pavarësisht sa fort bien alarmet.

Në strehë kanë shtuar më shumë karrige. Dikush ka sjellë një tabelë shahu. Një tjetër shpërndan çokollatë. Foshnja e vogël vazhdon të qajë. Nëna është e rraskapitur, siç mund të jenë vetëm nënat e reja. Burri, i zhytur në celular, nuk lëviz asnjë gisht.

“A mund ta mbaj për një moment?”, thotë vajza ime e madhe. “Punoj në një çerdhe,” shton, kur sheh hezitimin e nënës. “Kam përvojë.” Nëna ia kalon foshnjën. Vajza ime e përkund, i këndon — dhe befasohem: është ninulla që i këndoja kur ishte e vogël. Asnjëra prej nesh nuk e di se është një këngë nga një klub fansash, me fjalë të rishkruara nga unë.
Qetësohet qara. Pastaj edhe më shumë. Derisa ndalet plotësisht.

Qeniet njerëzore janë të afta për të mirën.

Top Channel