“Teherani 3 vite larg ndërtimit të bombës” “The Guardian”: Si mund ta përshpejtojnë programin bërthamor të Iranit sulmet izraelite

Ishte një demonstrim i fuqishëm i dominimit izraelit si në nivelin ushtarak ashtu edhe në atë të inteligjencës, por nuk e ka dëmtuar seriozisht programin bërthamor të Iranit, të shpërndarë gjerësisht dhe të ruajtur me kujdes , pajtohen komandantët ushtarakë izraelitë dhe ekspertët ndërkombëtarë.

Dhe në vend që të kufizojë përhapjen bërthamore, përdorimi i forcës nga Izraeli mund ta shtyjë Iranin të përshpejtojë përpjekjet e tij për të siguruar një bombë nëse konflikti aktual përfundon pa një shkatërrim të plotë të programit ose pa një marrëveshje të rreptë me fuqi të gjera inspektimi.

Teherani ishte 3 vjet larg ndërtimit të një arme

Sulmet fillestare të Izraelit e penguan me disa muaj aftësinë e Iranit për të ndërtuar një armë bërthamore funksionale, tha një zyrtar ushtarak izraelit, duke folur në kushte anonimiteti.

Megjithatë, agjencitë e inteligjencës amerikane besojnë se Teherani është deri në tre vjet larg dorëzimit të një arme dhe nuk po ndjek në mënyrë aktive ndërtimin e një bombe, raportoi CNN të martën – gjë që do ta bënte këtë vonesë relativisht të parëndësishme.

Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu ka pohuar se i nisi sulmet sepse Irani ishte në prag të pajisej me një bombë bërthamore. Por edhe nëse kjo është e vërtetë, sulmet deri më tani nuk kanë fituar shumë kohë dhe Izraeli mund të mos jetë në gjendje të shkaktojë dëme më afatgjata pa ndihmën e SHBA-së.

Ajo që kanë arritur sulmet është të mbjellin frikë tek udhëheqja iraniane dhe zemërim tek popullsia iraniane . Urrejtja që shumë iranianë ushqejnë për qeverinë e tyre nuk e zvogëlon tmerrin e një sulmi me raketa që vrau dhjetëra fëmijë në shtëpitë e tyre, dhe urdhrat izraelitë për të evakuuar lagje të tëra kujtonin fatin e zymtë të Gazës.

Izraeli zhvilloi arsenalin e vet bërthamor si një mjet parandalues, megjithëse nuk e ka pranuar kurrë zyrtarisht atë që është një sekret i hapur. Shumë në Iran janë të bindur se edhe ata kanë nevojë për një të tillë, dhe kjo luftë ka të ngjarë të ketë zbutur pakënaqësinë publike me koston e këtij progresi.

Pas rënies së vitit të kaluar të përfaqësuesve rajonalë që shërbenin si mburojë mbrojtëse e regjimit, brenda Iranit ka pasur një fokus më të madh mbi mundësinë e një programi bërthamor, sipas Sima Shain, një eksperte për Iranin dhe ish-drejtuese e kërkimit në agjencinë izraelite të inteligjencës Mossad.

“Nuk kam parë kurrë kaq shumë të flitet për aftësinë ushtarake bërthamore sa kam parë në një vit e gjysmë të fundit”, tha ai. Shumica janë përqendruar në vendimin e Iranit për të mos ndërtuar një bombë, sesa në aftësinë e tij për ta bërë këtë, por vendimi për t’u përmbajtur mund të lihet lehtësisht mënjanë. “Nëse lufta përfundon pa shkatërruar programin bërthamor, duke i lejuar Iranit të ecë përpara, ndoshta do të përfundojë”, tha ai.

Një zyrtar ushtarak perëndimor me përvojë në rajon u pajtua se sulmet e Izraelit, ndërsa paraqiten si sulme parandaluese, kanë po aq të ngjarë t’i japin Iranit një shtysë programit të tij bërthamor. “Pikëpamja ime është se nëse ata kanë aftësinë, do të bëjnë sa më shpejt që të munden pas kësaj për të siguruar një armë bërthamore.”

Objekti nëntokësor në Fordow

Pengesa më e madhe për shkatërrimin ushtarak të programit bërthamor të Iranit është objekti Fordow pranë qytetit të shenjtë të Qom-it, i varrosur aq thellë nën një mal saqë është jashtë mundësive të as municioneve më të fuqishme të Izraelit. Ai strehon makina centrifuge dhe pjesën më të madhe të uraniumit shumë të pasuruar të vendit, dhe të vetmet bomba që mund ta shkatërrojnë atë janë municionet më të fuqishme amerikane që mund të shkatërrojnë bunkerët.

Mes euforisë izraelite për ndikimin e sulmeve të para, këshilltari i sigurisë kombëtare Tzachi Hanegbi paralajmëroi se Forcat Mbrojtëse të Izraelit nuk mund ta çmontojnë të vetme programin bërthamor të Iranit.

Netanyahu nuk ka lënë asnjë dyshim se do të preferonte bashkëpunimin ushtarak të SHBA-së ndaj një zgjidhjeje diplomatike dhe po e inkurajon Trumpin të braktisë qëndrimin anti-luftë që e ndihmoi të ngrihej në pushtet. “Unë e kuptoj Amerikën së pari, nuk e kuptoj Amerikën e vdekur”, tha ai në një intervistë me ABC TV.

Udhëheqësi izraelit ëndërron jo vetëm shkatërrimin e programit bërthamor, por edhe ndryshimin e regjimit në Teheran . Por me çdo raketë që bie në zona civile, thirrjet e tij drejtuar popullit iranian tingëllojnë gjithnjë e më të kota.

«Ne e nënvlerësojmë ndikimin psikologjik të luftës në Gaza, përfshirë edhe tek iranianët që e urrejnë [qeverinë]», tha Vali Nasr, profesor i çështjeve ndërkombëtare në Universitetin Johns Hopkins. «Gaza ka gjithashtu një qeveri të keqe dhe të egër që është përdorur si justifikim për të vepruar kundër saj. Izraeli ka treguar një lloj gatishmërie për të vrarë sipas dëshirës, ​​veçanërisht civilë».

Frika nga sulmet izraelite është përforcuar nga toleranca perëndimore ndaj vrasjeve masive dhe taktikave ekstreme ushtarake që ish-kryeministri izraelit Ehud Olmert i ka quajtur krime lufte.

Nëse Trump vendos përfundimisht të qëndrojë jashtë kësaj lufte dhe Irani është i ngadaltë në pranimin e një marrëveshjeje që do të kufizonte programin e tij, Izraeli mund të ketë ende mundësi ushtarake për të shkaktuar dëme më të përhershme në Fordow. “Gjithmonë ka pasur një obsesion në Izrael dhe në botë me bombardimin e objekteve bërthamore . Edhe nëse është e pamundur të shkatërrohet Fordow nga ajri, ka metoda të tjera”, tha Alex Greenberg, një analist dhe ish-hulumtues i Iranit në departamentin e kërkimit të inteligjencës të IDF-së.

Sekuestrimi i një arkivi të gjerë bërthamor nga Izraeli ka të ngjarë t’i japë atij akses në planet për Fordow, gjë që mund ta bëjë më të lehtë ndërprerjen e sistemeve mbështetëse, bllokimin e aksesit ose edhe dërgimin e forcave speciale për të shkatërruar centralin në një operacion tokësor.

Vitin e kaluar, Izraeli dërgoi komando speciale për të shkatërruar një fabrikë nëntokësore raketash të Hezbollahut thellë brenda Sirisë. Fordow është më i fortifikuar, por meqenëse Izraeli tani pretendon kontrollin e hapësirës ajrore mbi Iranin perëndimor, ai mund të fluturojë me ekipe të zgjedhura në një C-130 për të tentuar të pushtojë zonën.

Pavarësisht preferencës së Netanyahut për një fushatë shkatërrimi fizik, një marrëveshje për të kufizuar aktivitetet bërthamore të Iranit dhe një regjim i rreptë inspektimi ka të ngjarë të pengojë më efektivisht ambiciet bërthamore të Iranit, tha David Albright, president i Institutit për Shkencë dhe Siguri Ndërkombëtare. “Një nga problemet me strategjinë e Izraelit është se nëse ata largohen, nëse ndalojnë bombardimet, atëherë Irani mund të rindërtohet. Dhe pastaj ata do të duhet të fillojnë përsëri bombardimet.”

Top Channel