Në tre dekada tranzicion, boomi i ndërtimit në Shqipëri është shoqëruar me amullinë e kontratave me të cilën fitohet një pasuri.
Për të shmangur shitjen e apartamenteve 2 ose më shumë herë, në vitin 2018 ligji për Kadastrën parashikoi krijimin e një regjistri të veçantë provizor për lejet e ndërtimit. Kontratat e noterisë që lidhen për një pasuri, regjistrohen në këtë regjistër së bashku me planimetrinë dhe planvendosjen duke e bërë atë të “zënë”. Por, të dhënat e mbledhura nga Inside Story dëshmojnë se pavarësisht ndërhyrjeve ligjore, këto rregulla nuk zbatohen.
Në 5 vitet e fundit janë regjistruar në ASHK, 4521 leje ndërtimi. Kjo shifër përbën 67% e totalit prej 6715 leje të miratuara për të njëjtën periudhë. Kjo do të thotë se 33% e lejeve të ndërtimit nuk janë regjistruar, duke e ekspozuar blerësin ndaj rreziqeve të humbjes së investimit.
‘Ekziston rreziku i shitjes së më shumë sesa një herë i të njëjtës pronë. Ekziston rreziku që të jetë marrë kredi mbi atë pasuri dhe ti nuk di se çfarë ka ndodhur, ekziston rreziku që nesër të mos të ta njohin regjistrimin që ti i ke bërë. Dhe ekziston rreziku që ndoshta ai si sipërmarrës që ka marrë një leje ndërtimi për x vite dhe për kaq kate, mund të ketë bërë ndërtime të tjera pa leje të tjera dhe nesër do ta ketë shumë më të vështirë për të regjistruar dhe kolauduar pasurinë e tij’, u shpreh noterja, Elona Saliaj.
Viti 2020 ka qenë viti me regjistrimin më të vogël të lejeve të ndërtimit, me vetëm 28% të totalit. Edhe në vitin 2024 nuk ka pasur një ecuri të mirë pasi janë regjistruar në Kadastër vetëm 60% e lejeve të miratuara. Kjo do të thotë se për pjesën tjetër, ekziston rreziku i shitjes shumëfishe për sa kohë nuk ka bllokim në Kadastër.
Ligji përcakton se brenda 20 ditëve nga dita e lëshimit të lejes së ndërtimit, bashkia duhet ta depozitojë në Kadastër, ku krijohet regjistri i kontratave të porosive. Ky regjistër aksesohet edhe nga noterët, të cilët duhet të regjistrojnë çdo kontratë në këtë pronë. Por nëse leja e ndërtimit nuk është regjistruar në Kadastër, i gjithë ky proces është i pamundur të realizohet.
‘Në rast se do të regjistrohej leja e ndërtimit, në rast se do të regjistroheshin kontratat e porosisë, edhe pse janë kontrata porosie në ajër, do të regjistroheshin në sektorin e lejeve në Zyrën e Regjistrimit, nuk do të kishim këto probleme. Për institucionet shtetërore, rezulton që shpeshherë nuk i pasqyrojnë kontratat dhe kjo sjell pasoja më të rënda’, u shpreh Vasilika Hysi, avokate.
‘Fatkeqësia është që edhe pas 2018 kemi ende raste që nuk janë regjistruar lejet e ndërtimit dhe akoma më keq, nëse pranohet të hartohen kontrata të tilla pa u regjistruar leje ndërtimi, sepse është një kusht thelbësor. Aq më tepër që në metodologjinë e inspektimit të noterëve është një nga kushtet që do të duhet të inspektohet noteri në rast se ka hartuar kontrata të tilla’, u shpreh noterja, Elona Saliaj.
‘Kam mjaftueshëm raste nga praktika që nuk është depozituar kontrata nga ndërtuesi, por është depozituar nga qytetari dhe Zyra e Regjistrimit, Agjencia Shtetërore e Kadastrës ka dhënë përgjigje duhet të merrni leje nga shoqëria e ndërtimit më parë se të vazhdojmë për regjistrimin dhe për pajisjen me kartelë të pasurisë për regjistrimin e kontratës. Domethënë, janë institucionet shtetërore ato që bëhen pengesa’, u shpreh Vasilika Hysi, avokate.
Por, ndryshe mendon Avenir Kika nga Shoqata e Ndërtuesve. Ai thotë se mos-regjistrimi i lejes së ndërtimit nuk sjell asnjë komplikim për blerësit, sa kohë ai ka një kontratë të rregullt porosie.
‘Leja e ndërtimit ka një afat, sa kohë ndërtuesi është brenda afatit edhe pa u regjistruar në Hipotekë është i ligjshëm, çdo klient është i mbrojtur nëse do të blejë me kontratë porosie, e cila i garanton pozicionin dhe katin duke i dhënë garanci’, u shpreh Avenir Kika, Shoqata Ndërtuesve.
Top Channel
