Nga Gaza në Ukrainë, bota në flakë/ The Guardian paralajmëron përplasje globale: A ka nisur Lufta e Tretë Botërore?

Në një analizë të gjatë dhe të thelluar, gazeta britanike e përshkruan realitetin e sotëm si një rrëshqitje të pandalshme drejt kaosit global, ku rendi i vjetër nuk funksionon më, institucionet ndërkombëtare janë të paralizuara dhe aktorët shtetërorë po përdorin dhunën pa frena.

“Pax Americana” është shpërbërë

Sipas analizës, epoka e dominimit amerikan – e njohur si “Pax Americana” – ka hyrë në fazën e shpërbërjes, duke krijuar një vakum gjeopolitik që po shfrytëzohet nga aktorë si Rusia, Kina, Irani e të tjerë. Konfliktet që dikur ishin lokale janë bërë të ndërthurura, të globalizuara dhe më të rrezikshme. Nga Kashmiri në Gaza, nga Port Sudani në Ukrainë, e vetmja gjë që dëgjohet janë shpërthimet – jo zëri i diplomacisë.

Ekspertja britanike Fiona Hill, këshilltare për strategji e qeverisë britanike, shkon edhe më tej: “Lufta e Tretë Botërore ka filluar tashmë – vetëm se refuzojmë ta pranojmë.”

Një rend i vjetër që po shembet

The Guardian thekson se institucionet ndërkombëtare që u ngritën pas vitit 1945, si Kombet e Bashkuara apo Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, po tregohen të pafuqishme përballë shkeljeve të hapura. Në Gaza, për shembull, Izraeli ka refuzuar urdhrat e detyrueshëm të ICJ-së për lejimin e ndihmës humanitare, ndërsa vazhdon bombardimet në Gaza, Jemen, Liban e Siri – ndërkohë që kërkon leje nga SHBA për të goditur Iranin.

Ish-sekretari amerikan i shtetit Antony Blinken e ka quajtur këtë krizë të diplomacisë globale si një akt vandalizmi të politikës së jashtme, duke paralajmëruar se “bota nuk mund të llogarisë më mbi Amerikën”.

Edhe ish-ministri i jashtëm britanik, David Miliband, në një fjalim në Chatham House, theksoi se bota është në një pikë kthese po aq të rëndësishme sa fundi i Luftës së Ftohtë:

“Dihet se bota ndryshon gjithmonë, por ky është një moment i vërtetë krize gjeopolitike. E dimë nga çfarë po largohemi – nga një botë e dominuar nga SHBA – por nuk e dimë ende drejt çfarë po shkojmë.”

Gaza, Sudani, Kashmiri – një botë në zjarr

Analiza përshkruan me tone të zymta situatat dramatike në shumë zona konflikti:

Në Gaza, bllokada humanitare vazhdon në kundërshtim me urdhrat ndërkombëtarë.

Në Sudan, forcat e mbështetura nga Emiratet e Bashkuara Arabe shkatërrojnë infrastrukturën e ndihmës në Port Sudan.

Në Kashmir, India dhe Pakistani – dy shtete me armë bërthamore – shkëmbejnë raketa dhe avionë luftarakë, pa asnjë ndërmjetësim amerikan.

Ukraina, pika ku përplasen të gjitha fijet

Në analizën e Fiona Hill, Ukraina përfaqëson pikën ku përqendrohen të gjitha forcat që po ndryshojnë sistemin global. Me 900 mijë viktima ruse të raportuara, lufta ka marrë përmasa tronditëse. Kina, Koreja e Veriut dhe Irani po ndihmojnë Rusinë, ndërsa shumë vende të tjera po e mbajnë ekonominë e saj gjallë.

Trump, sipas The Guardian, e ka parë gjithmonë botën si një lojë mes fuqive të mëdha, dhe ka kërkuar një lloj marrëveshjeje të re si Yalta e vitit 1945, ku Ukraina sakrifikohet në emër të një rendi të ri.

Europa zgjohet – pa Amerikën

Përballë një SHBA-je të pavendosur dhe gjithnjë e më të izoluar, Evropa po kupton se nuk mund të mbështetet më tek Uashingtoni. Presidenti gjerman, Frank-Walter Steinmeier, në një fjalim për Ditën e Fitores (VE Day), theksoi:

“Fundi i rendit të vjetër nuk vjen vetëm nga lufta e Rusisë, por edhe nga braktisja e vlerave perëndimore nga vetë SHBA-ja. Kjo është një kthesë epokale e dyfishtë.”

Për këtë arsye, po planifikohet ndërtimi i një force evropiane që mund të reagojë në mënyrë të pavarur ndaj kërcënimeve ruse. Franca dhe Britania kanë marrë rolin udhëheqës, me mbështetjen e Gjermanisë dhe Polonisë.

Përfundim: Një botë pa busull, një rend pa rregulla

Analiza e The Guardian është e qartë: nuk ka më një rend botëror të besueshëm, dhe mungesa e lidershipit amerikan e ka përshpejtuar këtë zbërthim. Ndërsa luftërat përhapen, bota është në kërkim të një ekuilibri të ri, por askush nuk ka një vizion të qartë për të ardhmen.

Evropa po zgjat dorën drejt bashkëpunimit dhe pavarësisë, ndërsa Amerika, sipas The Guardian, është në udhëkryq – midis të kaluarës si fuqi udhëheqëse dhe një të ardhmeje të pasigurt si spektatore.

Top Channel