Bretkosat mutante të Çernobilit po rishkruajnë historinë, çfarë kanë zbuluar shkencëtarët 20/11 21:31
Islanda po përgatitet për një shpërthim vullkanik në ditët në vijim.
Pse po ndodh kjo dhe cili mund të jetë ndikimi?
Nëse ka një shpërthim, mund të ketë dëme të konsiderueshme në infrastrukturën lokale dhe një lëshim të tymrave toksikë, por shqetësimet fillestare për një ndërprerje shumë më të gjerë tani po zvogëlohen.
Që nga fundi i tetorit, rajoni që rrethon kryeqytetin islandez, Reykjavik, në jug-perëndim ka përjetuar një rritje të aktivitetit të tërmeteve.
Kjo është për shkak të një lumi nëntokësor të magmës – shkëmb i nxehtë i lëngshëm ose gjysmë i lëngshëm – rreth 15 km në gjatësi që lëviz lart nën sipërfaqen e tokës.
Kjo kalon nën Islandën dhe një pjesë të Oqeanit Atlantik, dhe ndikimi i një shpërthimi në vend do të varet nga vendi ku saktësisht magma depërton në sipërfaqe.
Një qytet, Grindavik, i cili shtrihet drejtpërdrejt mbi magmë, tashmë është evakuuar, për shkak të rrezikut të ‘fontanave të zjarrit’ dhe gazrave të dëmshëm.
Dr Bill McGuire, profesor i Geophysical & Climate Hazards, UCL, tha: “Grindavik është shumë afër pozicionit të frakturës së re dhe mbijetesa e tij nuk është aspak e sigurt. Gjithçka varet nga vendi ku magma përfundimisht arrin në sipërfaqe, por situata nuk duket mirë për banorët e qytetit”.
Nëse një vullkan shpërthen në det të hapur, ose shpërthen në tokë dhe më pas derdhet në det, atëherë ekziston rreziku i një reje hiri shpërthyes pasi shkëmbi super i nxehtë bie në kontakt me ujin.
Në prill 2010, shpërthimi vullkanik Eyjafjallajokull, shkaktoi mbylljen më të madhe të hapësirës ajrore evropiane që nga Lufta e Dytë Botërore, si rezultat i një reje të madhe hiri, me humbje të vlerësuara midis 1.5 dhe 2.5 miliardë euro.
Rrethanat e këtij aktiviteti vullkanik janë shumë të ndryshme dhe për këtë arsye nuk pritet një ndikim kaq i gjerë.
“Shpërthimi i Eyjafjallajokull i vitit 2010 ishte krejt i ndryshëm pasi u shoqërua me një vullkan mburojë të kryesuar nga një akullnajë. Ishte ndërveprimi i magmës me akullin dhe ujin e shkrirë që e bëri atë shpërthim kaq gjigant dhe të rrezikshëm për aviacionin. Nuk është kështu për Fagradalsfjall”, tha Dr Michele Paulatto, vullkanolog në Imperial College London.
Zyra meteorologjike islandeze vlerëson se aktualisht magma është 800 metra nga toka e thyer, dhe si rezultat gjasat e një shpërthimi të vullkanit Fagradalsfjall janë “të larta” dhe mund të ndodhin në ditët në vijim.
Natën e kaluar tërmetet ishin më të dobëta, por deformimi i tokës vazhdoi, me çarje prej një metri në thellësi në rrugë që sugjerojnë se magma mund të jetë edhe më afër sipërfaqes.
“Në vitet e fundit kemi pasur një ulje dhe pauzë të tërmeteve përpara se të ndodhin shpërthimet vullkanike,” tha për BBC Dr. Evgenia Ilyinskaya, gjeofizikane islandeze dhe bashkëdrejtoreshë e Rrjetit Ndërkombëtar të Rrezikut të Shëndetit Vullkanik.
Islanda është mësuar me aktivitetin vullkanik – duke ndërtuar me sukses një industri turistike mbi të – sepse ndodhet mbi kreshtën e Atlantikut të Mesëm. Korja e Tokës është e thyer në pllaka të ndryshme, dhe në kreshtë, pllakat Euroaziatike dhe Amerika Veriore po largohen me disa centimetra në vit. Kjo lejon që magma të ngrihet në sipërfaqe, e cila shpërthen si lavë dhe/ose hi.
Natyra e shpërthimeve vullkanike ndryshon në varësi të llojit të shkëmbit dhe mënyrës se si lëvizin pllakat.
Një nga shpërthimet më të mëdha në Islandë ishte në vitin 1783 kur pati një përmbytje llave e cila zgjati për tetë muaj dhe prodhoi re të gjera squfuri mbi Evropën Veriore për më shumë se pesë muaj dhe vlerësohet të ketë shkaktuar ftohje prej rreth 1.3 C për dy vitet e ardhshme.
Top Channel
