Mbështetja e BE-së për sundimin e ligjit në Ballkanin Perëndimor ka pasur pak ndikim në reformat themelore

Në rajon janë bërë disa reforma teknike dhe operacionale, por në një kontekst të vullnetit të pamjaftueshëm politik dhe mungesës së angazhimit, mbështetja e BE-së ka qenë kryesisht e pamjaftueshme për të trajtuar problemet e vazhdueshme në fusha të tilla si pavarësia e gjyqësorit, përqendrimi i pushtetit, ndërhyrja politike dhe korrupsioni, thonë auditorët.

Shqipëria, Maqedonia Veriore, Mali i Zi dhe Serbia janë kandidate, dhe Bosnje-Hercegovina dhe Kosova janë kandidatë potencialë për anëtarësim në BE. Megjithatë, të gjithë ata vazhdojnë të përballen me çështje në lidhje me sundimin e ligjit dhe të drejtat themelore.

Për më shumë se dy dekada, BE-ja është përpjekur t’i ndihmojë ata në zbatimin e agjendës së tyre të reformave. Ndihma e BE-së është ndërtuar rreth dy rrjedhave të ndërthurura të veprimit: mbështetja financiare (në shumën prej rreth 700 milionë euro midis 2014 dhe 2020) dhe dialogu politik. Raporti i ECA-s kërkon të përcaktojë nëse ky veprim ka qenë në lartësinë e detyrës.

Prioritetet e BE-së për sundimin e ligjit në Ballkanin Perëndimor janë të qarta dhe përgjithësisht përkthehen në veprime specifike sipas instrumentit të para-anëtarësimit. Megjithatë, auditorët arrijnë në përfundimin se rreziqet kryesore për ndikimin e qëndrueshëm të veprimit të tij mbeten të zbutura në mënyrë të pamjaftueshme.

Masat për të adresuar kapacitetet e dobëta administrative dhe vullnetin politik – që të dyja janë thelbësore – janë shumë të pakta dhe shpesh joefektive. Gjithashtu, auditorët vënë në dukje aplikimin jo konsistent të parakushteve për financimin dhe zbatimin e projektit. Në mënyrë të ngjashme, BE-ja ka shfrytëzuar shumë rrallë mundësinë e pezullimit të ndihmës nëse një përfitues nuk respekton parimet bazë të demokracisë, shtetit të së drejtës dhe respektimit të të drejtave të njeriut. Së fundi, auditorët vënë në dukje se mbështetja e BE-së për shoqërinë civile është e pamjaftueshme në përmbushjen e nevojave të sektorit dhe kryesisht e bazuar në projekte afatshkurtra.

“Mbështetja e BE-së për sundimin e ligjit në Ballkanin Perëndimor nuk ka qenë qartësisht e suksesshme në sjelljen e ndryshimeve me shumicë”, tha Juhan Parts, anëtar i Gjykatës Evropiane të Audituesve përgjegjës për raportin.

“Progresi modest i bërë gjatë 20 vjetëve të fundit kërcënon qëndrueshmërinë e përgjithshme të mbështetjes së BE-së të ofruar në procesin e anëtarësimit. Reformat e vazhdueshme humbasin besueshmërinë nëse nuk japin rezultate të prekshme,” shtoi ai.

Nëse veprimi i BE-së duket se ka kontribuar në reforma, kjo është për shkak se raportet priren të fokusohen në rezultatet sasiore, dhe jo mjaftueshëm në atë që reformat kanë arritur në të vërtetë. Vlerësimet e performancës të kryera nga auditorët e BE-së japin një pamje krejtësisht të ndryshme. Ata sugjerojnë se përparimi në situatën e sundimit të ligjit në rajon ka qenë përgjithësisht mjaft i kufizuar dhe qëndrueshmëria ka rezultuar e vështirë për t’u arritur.

Pavarësisht dekadave të mbështetjes politike dhe ndihmës financiare të BE-së, problemet themelore vazhdojnë në shumë vende të Ballkanit Perëndimor. Këto përfshijnë problemet me pavarësinë e gjyqësorit, luftën kundër korrupsionit (i cili mbetet i përhapur) dhe lirinë e shprehjes.

Auditorët rekomandojnë që Komisioni Evropian duhet të forcojë mekanizmin për promovimin e reformave të sundimit të ligjit, të rrisë mbështetjen për organizatat e shoqërisë civile dhe burimet e pavarura të medias, duhet të lidhë financimin më ngushtë me përparimin në sundimin e ligjit dhe të përmirësojë raportimin e projekteve dhe monitorimi.

Top Channel