Zbuloni disa nga simptomat e kancerit të gjakut 23/11 08:08
Skanimet e indeve të mumieve nga Grenlanda të shekullit 16 zbuluan se gjuetarët e lashtë vuanin nga arteriet e bllokuara pavarësisht një diete të pasur me acide yndyrore omega-3.
Arteroskleroza – ndërtimi i pllakave të yndyrës, kolesterolit dhe kalciumit në arteriet e dikujt – është një shkak kryesor i vdekjes sot në vendet më të pasura të botës.
Ndërsa shpesh shihet si një produkt i stileve të jetesës moderne, prova e sëmundjes është gjetur në mbetjet njerëzore që datojnë rreth 4000 para Krishtit.
Gjetjet sugjerojnë që dieta e pasur me omega-3 nuk mund të garantojnë mos grumbullimin e pllakave, megjithatë studiuesit paralajmërojnë se është e paqartë se çfarë faktorë të tjerë ishin në lojë.
Kardiologu L. Samuel Wann nga Ascension Healthcare në Milwaukee dhe kolegët studiuan katër mumie të banorëve inuitë të marra nga koleksionet e Muzeut Peabody të Arkeologjisë dhe Etnologjisë në Cambridge.
Të ruajtur kryesisht nga i ftohti, individët e mumifikuar u gjetën në ishullin Uunartaq, jashtë bregdetit të Grenlandës, në vitin 1929.
Në bazë të veshjeve të tyre dhe sendeve të rënda përreth, arkeologët kanë arritur në përfundimin se mumiet u varrosën në vitet 1500.
Gjatë jetës së tyre, grupi do të kishte jetuar në kasolle të bëra nga guri, kocka balene dhe lëkura e fokës dhe se ata kanë gjuajtur kafshë me shtiza, harqe dhe shigjeta. Preja e tyre do të përfshinte peshq, zogj, gjitarë detarë – me këtë dietë me bazë detare ka të ngjarë të ketë qenë e pasur me acide yndyrore omega-3.
Bazuar në karakteristikat e tyre skeletore dhe dentare, ekspertët përcaktuan se mumiet ishin dy burra dhe dy gra midis moshës 18-30 vjeç. Studiuesit përdorën një skanues CT për të marrë imazhe të hollësishme nga mumiet, të cilat më pas u analizuan nga dr. Wann dhe ekipi i tij nga katër kardiologë të tjerë dhe dy radiologë me përvojë interpretimin e skanimeve të mbetjeve të mumieve.
Tre prej mumieve u zbulua se kishin të ashtuquajturin “arteroma e kalcifikuar” – një akumulim i pllakave të materialit yndyror në arteriet të cilat shfaqeshin si rajone me densitet të lartë në skanimet CT. Ndërtimet u panë të ngjashme me ato te njerëzit e gjallë me arterosklerozë – megjithëse në rastin e mumieve, ishte e paqartë nëse kjo gjendje çoi në prishjen e tyre.
“Ky studim paraqet prova për praninë e pllakave të kalcifikuara në mbetjet e mumifikuara të tre individëve të rinj inuitë që jetuan 500 vjet më parë,” shkruajnë studiuesit në punimin e tyre.
Kjo, shtuan ata, sugjeron “praninë e arterosklerozës përkundër jetesës së fortë dhe dietës së bazuar në ushqime deti.”
Sidoqoftë, studiuesit paralajmëruan se natyra komplekse e arterosklerozës e bën të vështirë përcaktimin e ndikimit të saktë të faktorëve të veçantë, siç është efekti parandalues i një diete të pasur me omega-3.
Faktorë të tjerë – si tymi mjedisor i prodhuar nga përdorimi i zjarreve të brendshëm – mund të kishin ndihmuar në krijimin e arterosklerozës në këtë popullsi të lashtë inuite.
Ndryshe, faktorët e rrezikut për shfaqjen e arterosklerozës përfshijnë pirja e duhanit, presioni i lartë i gjakut, nivele të ngritura të kolesterolit, pasiviteti, trashja, diabeti, ushqimi i dobët, konsumi i tepruar i alkoolit.
Të gjitha sa më sipër mund të dëmtojnë shtresën e hollë, endotelin, që mban të qetë pjesën e brendshme të arterieve tona. Pasi të dëmtohet, kolesteroli ‘i keq’ grumbullohet në murin e arterieve.
Trupi dërgon qelizat imune për të pastruar kolesterolin, i cili më pas mund të mbërthehet në vendin e dëmtuar. Kjo bën që pllakat të ndërtohen me kalimin e kohës.
Top Channel
