“Shqip” me Gideon Levi

Rudina Xhunga: Dua t’ju pyes për “Haaretz” gazetën ku jeni jo vetëm kolumnist, por edhe anëtar i bordit. Jeni që nga viti 1982 në këtë gazetë apo jo?

Gideon Levy: Po, kam më shumë se 30 vjet që punoj për këtë gazetë, fakt i cili tregon edhe sesa i moshuar jam dhe besoj se është një ndër gazetat më të mira në botë nëse mund ta them këtë gjë, jo vetëm përsa i përket nivelit të gazetarisë, por edhe përsa i përket nivelit të lirisë, fakti që unë mund ta ngre zërin tim në një mjedis totalisht të lirë, kjo nuk është diçka që mund ta marësh si të mirëqënë asgjëkundi në botë e aq më pak në Izrael, kështu që “Haaretz” është për mua platforma më e mirë që mund të kisha ëndërruar.

Rudina Xhunga: Kur lexoja për ju dhe shikoja që njerëz të rëndësishëm të elitës izraelite e linin abonimin në mënyrë demonstrative sepse ju shkruani në “Haaretz” dhe “Haaretz” përsëri nuk u tërhoq nga ju.

Gideon Levy: Jo, nuk hoqi dorë nga unë dhe kjo është diçka unike. Ne kemi një botues që beson në rolin e “Haaretz” jo vetëm si fitimprurës, por edhe si një rol që duhet të ketë një gazetë në demokraci, një gazetë ndryshe nga një fabrikë që prodhon lavatriçe për shembull, duhet të ketë një rol në demokraci dhe botuesi ynë e kupton këtë gjë dhe më jep gjithë mbështetjen e nevojshme edhe pse po humbet shumë para’ prej meje, por në fund të fundit kur shihesh në pasqyrë e sheh se “Haaretz” po përmbush misionin e vet.

Rudina Xhunga: Kur Haaretz u përkthye në anglisht, shumë njerëz e hapin këtë gazetë në Amerikë, Angli, Australi, etj. E hapin këtë gazetë per t’ju lexuar juve, çfarë mendoni. Është një numër shumë i madh lexuesish në të gjithë botën, është me miliona tanimë, anglishtja ju bëri superpopullor.

Gideon Levy: Aq popullor sa më ftove dhe ti në programin tënd, në Shqipëri. Nëse gazeta nuk do të ishte përkthyer në anglisht, sigurisht askush nuk do të më njihte në Shqipëri, askush nuk do të kishte dëgjuar asgjëkundi në botë dhe unë mendoj se është shumë e rëndësishme t’i tregohet botës që Izraeli nuk flet vetëm me një zë, se në Izrael ka më shumë se një zë që del prej tij, nuk është vetëm zëri i nacionalistëve, zëri i ushtarakëve, madje shumë herë edhe zëri i racistëve, por ka edhe zëra të tjerë në Izrael që reflektohen në median e tij.

Rudina Xhunga: Gjithmonë këtë mendim keni pasur, që kur nisët punën në “Haaretz”, këtë mendim kishit për Izraelin, për zërin me të cilin do t’i flisnit Izraelit apo rrugës ndryshuan nuancat, tonet derisa jeni ju që jeni sot?

Gideon Levy: Jo, kam ndryshuar shumë, nisa si një djalë i mbarë, isha një djalë goxha i mbarë nga Tel Avivi, shërbeva në ushtri, kam punuar me Shimon Peretz për katër vjet, e vetëm kur fillova të shkoja në territoret e pushtuara nga Izraeli, vetëm atëherë kuptova sesa brutal ishte pushtimi, sesa i padrejtë është pushtimi, sesa jonjerëzor është pushtimi, sa jolegjitim është ky pushtim dhe sa kriminal madje, vetëm atëherë ndryshova pikëpamjet e mija në mënyrë dramatike, por gradualisht. Sot jam shumë më radikal seç kam qënë 30 vjet më parë dhe jam shumë krenar për këtë.

Rudina Xhunga: Ndërkohë, sot në Izrael jo të gjithë ju pëlqejnë, për të mos thënë shumë pak ju pëlqejnë.

Gideon Levy: Së pari, ju falenderoj për mirësinë që u shprehët në mënyrë kaq modeste, pasi në fakt unë jam zgjedhur si personi më i urryer në Izrael dhe nuk është se jam i lumtur për këtë, por në njëfarë mënyre jam krenar dhe do ua them pse. Fakti se një gazetar bëhet kaq i urryer do të thotë se prek gjëra shumë delikate, pika delikate, ndoshta plagë që rrjedhin gjak, ndoshta pika që duhen prekur e jo të fshihen gjithmonë nën rrogozë. Fakti që krijohet kaq shumë urrejtje, e kush jam unë në fund të fundit, një gazetar, një prej shumë gazetarëve që nuk shkruan as në gazetën më të madhe, që nuk shkruaj as 3 herë në javë, pse e krijoj gjithë këtë urrejtje? Krijoj këtë urrejtje sepse prek ato pikat sensitive dhe për mua kjo është një arritje sepse njerëzit mund të fillojnë të mendojnë se jo gjithçka në Izrael është e shkëlqyer apo se gjithçka që bën Izraeli është e drejtë apo se ushtria e Izraelit është e moralshme apo klishe të tilla. Ndoshta unë ngre ca pikëpyetje, ndoshta unë vendos një pasqyrë përpara popullit izrael dhe ndoshta njerëzve nuk u pëlqen ta shohin veten në këtë pasqyrë.

Rudina Xhunga: Ju duke shkruar në këtë mënyrë për vendin tuaj, mundeni ta bëni këtë në gazetën më të rëndësishme në Izrael. Ju quajnë tradhëtar, por ju shkruani, ju përktheheni, ju jeni një njeri i lirë në Izrael. Po sikur ju të ishit në Gaza dhe ta bënit këtë. Do mund t’ju kishin vrarë, mendoj.

Gideon Levy: Jo vetëm në Gaza, Rudina. Mund t’ju përmend shumë vende të tjera, ndoshta edhe në vende të Europës Perëndimore, nëse Europa Perëndimore do të kishte qenë në kohë lufte, qoftë edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, nuk jam i sigurt nëse një zë i tillë kaq radikal do të kishte mundësi të përhapej në media kaq të konsoliduara dhe nuk e kam fjalën për website underground, e kam fjalën për media të konsoliduara. Unë jam shumë krenar për këtë dhe besoj në këtë mënyrë. Shumë shpesh njerëzit mendojnë se unë i prish imazhin Izraelit, unë do thosha atë që thatë dhe ju: Uau, shikoni Izraeli qenka demokraci e vërtetë. E ç’mund të pritet më shumë se kaq?

Rudina Xhunga: Ju jeni i majtë zoti Levy?

Gideon Levy: Sipas terminologjisë izraelite absolutisht po, madje majtist radikal. Në Izrael cilësohet mallkim të jesh i majtë, por nuk jam i sigurt nëse të jesh i majtë në Izrael do të thotë të njëjtën gjë siç e keni ju këtu, në vendin tuaj.

Rudina Xhunga: Cfarë do të thotë të jesh i majtë në Izrael?

Gideon Levy: Kryesisht e majta dhe e djathta në Izrael ndahen nga lufta, pushtimi dhe jopushtimi, demokracia dhe antidemokracia, nacionalizmi, racizmi, fashizmi, krahasuar këto kundrejt të drejtave të njeriut dhe ana ekonomike e kësaj ndarje është pak e ndryshme, megjithëse unë nuk jam fare i përfshirë dhe nuk shkruaj për çështjet ekonomike, ama kur flitet për të drejtat e njeriut, humanitetin, drejtësinë, çështje ligjore, e drejta ndërkombëtare, në këto fusha jam një i majtë shumë radikal.

Rudina Xhunga: Kjo ishte gjëja që shkruhej më tepër për ju, një i majtë shumë radikal dhe një akuzë tjetër ishte se ju tregoni për arabët pa ditur arabisht.

Gideon Levy: I ditkeni të gjitha sekretet e mia. Unë kam tentuar të mësoj arabisht, kam bërë çdo gjë të mundur, kam marrë dhe një mësues privat, kam udhëtuar për 30 vjet në Bregun Perëndimor, kuptoj shumë pak, por besoj se nuk është shumë e rëndësishme. Edhe në këtë bisedë që po bëjmë bashkë unë nuk flas shqip, ju nuk flisni hebraisht edhe ne prapë komunikojmë. Unë nuk flas arabisht, por unë flas me palestinezët si qenie njerëzore, gjë që shumë pak izraelitë e bëjnë, duke përfshirë edhe ata që dinë arabisht, kështu që çështja është të flasësh me njerëzit si qenie njerëzore, që të jesh gazetar profesionist dhe jo thjesht të dish gjuhën. Se ne e dimë shumë mirë se kanë ndodhur gjëra të tmerrshme nga njerëz që i kanë ditur të gjithë gjuhët e botës, nuk ka lidhje fare mendoj.

Rudina Xhunga: Si është të shkosh në Gaza duke qenë hebre?

Gideon Levy: Pikë së pari në këto tetë vitet e fundit Izraeli nuk më lejon të shkoj në Gaza dhe unë mund të shkoj vetëm në Bregun Perëndimor, që kur Hamasi erdhi në fuqi në Gaza qeveria izraelite nuk lejon asnjë gazetar izraelit të shkojë në Gaza. Dua t’ju them se më merr shumë malli për Gazën. Besoj se një gazetar profesionist që do të mbulojë realitetin në Lindjen e Mesme duhet të shkojë në Gaza. Unë mjaft me fat në fakt që Catrine, partnerja ime që është një gazetare suedeze mund të shkojë në Gaza, të paktën mësoj nga eksperiencat e saj kur ajo kthehet dhe më tregon. Dua të them se shkoj shumë shpesh në Bregun Perëndimor, një herë në javë dhe gjithmonë njerëzit më thonë: Sa i guximshëm je, sa me kurajo je, është kaq e rrezikshme të shkosh atje.
Madje dhe kur shkoja në Gaza më thonin se si guxoja të shkoja atje, është kaq e rrezikshme dhe unë u them që ato ditë që shkoja në Gaza apo Bregun Perëndimor ndjehesha më i sigurt atje sesa në vendin tim, në qytetin tim në Tel Aviv.

Rudina Xhunga: Në fakt, arabët për ta thënë shumë troç nuk e dinë fare se ju ekzistoni, ju vjen keq që ju drejtoheni njerëzve që nuk e dinë se ç’bëni ju për ta? Po flas për arabët e zakonshëm, pasi elita arabe e di shumë mirë se kush është Gideonn Levy. Ndonëse edhe për ata, ju sërish jeni një hebre.

Gideon Levy: Është një pyetje me shumë vend në fakt sepse kur shkoj në Bregun Perëndimor njerëzit mendojnë se të gjithë më njohin, jo në fakt askush nuk më njeh, ose janë shumë pak ata që më njohin. Unë mendoj se ajo çka është vërtet impresionuese, sipas tyre është që krejt papritur vjen Izraeli tek ata, dikush që do të dëgjojë zërin e tyre, dikush që flet me ta si qenie të barabarta njerëzore, i paarmatosur. Ata nuk kanë parë kurrë izraelitë pa armë dhe krejt papritur vjen ky izraelit pa armë për të dëgjuar historitë e tyre, për të dëgjuar pikëpamjet e tyre. Kjo është shumë e pazakontë, aq e pazakontë sa është shumë më tepër e rëndësishme sesa të më njohin me emër sepse në fund të fundit unë shkruaj mbi të gjitha dhe pikë së pari për lexuesit izraelitë, unë dua të influencoj tek lexuesit izraelitë sepse çelësi i ndryshimit qëndron në kokat izraelite.

Rudina Xhunga: Ju jeni gazetar që nuk ju duartrokasin kur shkoni në Bregun Perëndimor, nuk gjeni kënaqësi për të bërë “selfie” kur shkoni në Bregun Perëndimor, nuk ju presin me lule dhe nuk ju superpaguajnë kur ktheheni në Izrael. Cfarë do të thotë të jesh gazetar si Gideon Levy?

Gideon Levy: Shumë shpesh është mjaft e vështirë. Në luftën e fundit në Gaza gjërat u bënë shumë të vështira, shumë të ashpra, siç e dini gazeta ime duhet të paguante një badigard për mua sepse u bë goxha e vështirë të dilja në rrugët e Tel Avivit dhe tani gjërat sikur janë qetësuar.

Rudina Xhunga: Ju urrejnë më pak tani?

Gideon Levy: Jo, janë më pak emotiv sepse lufta ka mbaruar, gjërat janë qetësuar pak dhe nuk do të kem badigard gjithë jetën, është e pamundur. Siç po thoja në fund të fundit unë bëj diçka në të cilën besoj dhe nuk mund të ketë botë më të mirë për një gazetar, gjë të cilën ju e dini po aq mirë sa unë, saqë edhe njerëzit e vendit tuaj e dinë nga historia se të luftosh për diçka që perceptohet si e drejtë besoj se është shpërblimi më i madh që mund të presësh, edhe nëse dështon, edhe nëse nuk e fiton këtë luftë, pra e rëndësishme është të bësh diçka me kuptim, diçka në të cilën vërtet beson. Cfarë tjetër mund të kërkoj nga jeta? Unë nuk mund të bëhem për shembull një gazetar që shkruan për restorantet, për vendet turistike, ky jam unë dhe unë përpiqem ta përmbush këtë mision.

Rudina Xhunga: A ndjeni ndonjëherë nevojën për të folur me njerëz të afërt, me njerëz që ju duan, ndonëse nuk ju besojnë, me djemtë tuaj për shembull që nuk mendojnë si ju.

Gideon Levy: Pikë së pari, unë i dua shumë djemtë e mi, i dua sa nuk i do kush në botë dhe besoj se edhe ata më duan jo më pak. Asnjëherë nuk jam përpjekur të ndikoj tek ata, ndoshta kam bërë gabim, por nuk jam përpjekur kurrë të ndikoj tek ata politikisht. Dua të them se kur kam qënë unë në moshën e tyre nuk kam qenë ky Gideon Levy që jam sot. Ata janë shumë pak të interesuar në politikë si gjithë rinia kudo në botë, por sidomos në Izrael. Ka momente ku uroj apo dëshiroj që ata të jenë më mbështetës politikisht për mua, por shpërblimi që marr është të paktën që gjithë mjedisi, Catrin apo miqtë e mi më mbështesin. Kur vjen puna te djemtë e mi ndoshta një ditë do t’i vlersojnë e do t’i shohin gjërat ndryshe, siç besoj se kur të rriten, kur të piqen, kur të shohin pas besoj se do të jenë shumë krenarë për babain e tyre.

Rudina Xhunga: Po miqtë tuaj, për shembull po tregonim për një darkë në shtëpinë tuaj me Amos Oz, Mario Vargas Llosa, etj. Po ata çfarë mendojnë për Gideon Levyn?

Gideon Levy: Shiko, ka shumë njerëz që e vlersojnë atë që bëj dhe mund të mos jenë dakort me atë që unë them. Për shembull, me Amos Oz unë mund t’i lejoj t’i them vetes se jemi miq, më fton herë pas here, më jep shumë mbështetje që për mua do të thotë shumë. Mund t’ju them një sekret madje. Ai më mori në telefon para disa ditësh dhe më tha se gjithmonë e më tepër po i afrohem pozicionit tënd, pikëpamjes tënde. Në fakt, jo kushdo që më mbështet bie dakort me mua, shumë njerëz mendojnë se jam shumë radikal, por i vlersojnë mënyrën sesi i bëj gjërat, kurajon time, për mua kjo do të thotë shumë. Nëse do të kishim më shumë njerëz si Amos Oz edhe puna ime do të kishte qenë shumë më e lehtë.

Rudina Xhunga: Unë e kam intervistuar Amos Oz në Izrael dhe ajo ka qënë një nga intervistat më të ngrohta, më njerëzore. Shqiptarët e pëlqejnë shumë Amos Ozin, do të donin shumë të ishte në studio, kështu siç ju jeni. Kujtoj shumë mirë intervistën ku folëm për Izraelin. Ai foli me një dashuri të jashtëzakonshme për vendin që i përkiste. Ju Gideon Levy e doni Izraelin?

Gideon Levy: Le të kujtojmë se Amos Ozi është një tjetër brez, ai i përket atij brezi që e ka themeluar këtë vend, që ka luftuar për pavarësinë e këtij vendi, ai ka qënë mes dy brezave, por ai ka lindur përpara se të themelohej shteti. Unë jam i një brezi tjetër dhe besoj se ai ka një dashuri tjetër për Izraelin seç kam unë. Për fat të keq, unë u bëra pak më cinik se ai, unë e kam zili Amos Ozin për entuziazmin e tij, për pafajësinë e tij, për besimin e tij se Izraeli do të jetë ndryshe sepse ai është optimist, unë jam shumë pesimist për Izraelin. Ndoshta dallojmë edhe nga karakteri, ndoshta ai është një njeri më i mirë, si shkrimtar po e po që është më i mirë.

Rudina Xhunga: Ju e doni Izraelin?

Gideon Levy: Kjo është një pyetje shumë komplekse. E keni parasysh kur e pyetën dikë: E do gruan? Dhe ai u përgjigj është çështje shijesh. Kjo nuk është përgjigja që do jepja unë nëse do më pyesnin për Izraelin. Ka ca gjëra që i dua, i dashuroj në Izrael, gjëra që i dua shumë me zemër. Jam shumë i lidhur me Izraelin, kurrë nuk jam larguar nga Izraeli dhe kurrë nuk kam ndërmend të largohem gjithë jetën time. Unë e kam zemrën time në Izrael, vendi im është Izraeli, gjuha ime është hebraishtja dhe unë gjithmonë do të mbetem aty. Por, unë jam shumë i shqetësuar për Izraelin dhe duhet të them se shpesh mua më vjen turp për gjërat që po bën Izraeli, por kjo vjen dhe nga përkatësia. Në vitin 1993 për shembull kam qënë në Sarajevë gjatë pushtimit, kam parë gjëra të tmerrshme që janë bërë në Sarajevë, gjëra më shumë të tmerrshme edhe seç janë bërë në Izrael ndonjëherë, por unë nuk i përkisja Sarajevës, isha thjesht një gazetar që erdhi dhe iku. Nuk isha pjesë e saj, unë mund ta shoh nga distanca, të shkruaj dhe të shkoj në shtëpinë time, ndërsa në Izrael shkruaj nga zemra, nga thellësia ime, shkruaj për vendin të cilit i përkas, për këtë arsye është një marrëdhënie mjaft komplekse, dashurie, urrejtjeje, siç ka shkruar Amos Oz “Dashuria dhe Errësira” e shumë gjëra të tjera.

Rudina Xhunga: Kishit një intervistë shumë te mirë në Hard Talk, në fillim të shtatorit. Në fund, kur biseda mbaron me gazetarë të huaj, arrini ju të bindni gazetarët që ju intervistojnë?

Gideon Levy: Nuk e di, por ai bëri një punë shumë profesionale, bëri vërtet pyetje shumë të forta, siç po mi bëni ju. Por, nuk është puna të bindësh gazetarin, çështja është të shprehesh.

Rudina Xhunga: Gjithsesi, misioni është të bindësh njerëz, të besojnë dhe të mendojnë ndryshe. Ju keni një famë të madhe ndërkombëtare, shkrimet tuaja janë shkrime autoritare edhe pse nuk prezantojnë Izraelin zyrtar ato kanë një autoritet moral të padiskutueshëm. Sa milionë shikues kur ju flisni për “Al Jazeera” për shembull?

Gideon Levy: Në “Al Jazeera” intervista është transmetuar disa herë, në anglisht dhe arabisht, besoj qindra shikues, një numër aq i madh sa nuk e di të ta them. BBC gjithashtu shihet në të gjithë botën, por siç thashë në fund të fundit e rëndësishme është të binden izraelitët dhe ata janë rreth 8 milionë.

Rudina Xhunga: Është më e lehtë të bindësh njerëz kur i drejtohesh nga një gjuhë e huaj, kur i drejtohesh nga një stacion i huaj, kur i drejtohesh nga një vend i huaj apo njerëzit duan t’ua thuash në gjuhën e tyre, fort, përditë, pa hequr dorë, këmbngulës, që e kanë gabim?

Gideon Levy: Jo, nuk besoj se ka të bëjë me gjuhën, aspak, nuk është sekret se Izraeli sot në botë po kritikohet shumë. Mesazhi im perceptohet më shumë në Europë ose në çdo vend të botës më shumë se në Izrael sepse në fund të ditës unë dal me një pikëpamje shumë kritike, që edhe shumica e botës po e mbështet, nuk ka asnjë vend të botës që i njeh ato projektet e vendbanimit ose pushtimit izraelit dhe unë po flas kundra këtyre gjërave. Shumica e izraelitëve i mbështesin vendbanimet izraelite në Palestinë, kështu që unë sigurisht që kuptohem më mirë e më lehtë në botë, por unë do të kisha preferuar të më pranonin më shumë në Izrael sesa në botë.

Rudina Xhunga: Dhe diçka tjetër me mundësinë për të bindur njerëz. Unë po lexoja së fundmi për disa rezervistë ushtarakë në Izrael, të cilët shkruan një letër duke refuzuar të shërbejnë në shërbimin ushtarak izraelit, gjë e rrallë kjo, e pandodhur, e shenjtë ushtria në Izrael dhe mendova menjëherë për ju. Mendova se ju ndikoni, keni ndikuar në mënyrën tuaj që kjo të ndodhë.

Gideon Levy: Nuk e di, unë di që i vlerësoj ata të rinj sepse u treguan shumë kurajoz. Hera-herës të rinjtë më shkruajnë letra, më dërgojnë e-mail dhe më pyësin nëse duhet të shërbejnë në ushtri apo jo, a duhet të marr pjesë në pushtimin izraelit apo jo, a duhet të marr pjesë në këtë brutalitet. Unë gjithmonë u them se nuk më takon mua të gjykoj, nuk jam unë në pozicionin që duhet tu them njerëzve se çfarë të bëjnë. Bëj atë çka ndjen, bëj atë çka beson, por besoj se një pjesë e shkrimeve të mia mund t’i ketë bërë njerëzit të mendojnë, të pyesin veten ç’po bëjnë, përfshi këtu rininë, përfshi këtu pilotët, ushtarët. Nëse shkrimet e mia i bëjnë ata të mendojnë, ose të ngrenë disa pikëpyetje te vetja për atë çka po bëjnë, për mua kjo është vërtet diçka për të cilën jam shumë krenar.

Rudina Xhunga: Ndërkohë, kur kam qënë në Izrael kujtoj ndjesinë time, ndjesinë e frikës, që ata mund të bombardojnë, Izraeli mund të bombardojë. Shumë njerëz jetojnë me frikë në Izrael, nuk mendoni ndonjëherë se ata kanë të drejtë kur nuk e pranojnë që ju merrni në mbrojtje Palestinën, arabët, Gazën, kur vetë Izraeli është një vend i kërcënuar, i kërcënuar gjithë kohës. C’ mendoni për frikën e izraelitëve, për të cilën ju nuk flisni?

Gideon Levy: Së pari, pjesa e këtyre frikërave janë të justifikuara, ende vende si Irani po na kërcënojnë, po kërcënojnë ekzistencën e Izraelit, ndërkohë që asnjë vend tjetër në botë nuk kërcënohet të paktën për ekzistencën e vet. Izraeli po kërcënohet, por unë menoj dhe besoj se Izraeli është mjaftueshëm i fortë për t’i bërë ballë këtyre kërcënimeve, besoj se një pjesë e kësaj frike është e manipuluar nga mediat dhe nga qeveria, me qëllim që t’i bashkojë njerëzit, me qëllim që të investojë më shumë për buxhetin e ushtrisë. Dua të theksoj se për shkak të këtyre frikërave Izraeli duhet të bëjë paqe me fqinjët e vet, pikërisht prej këtyre rreziqeve. Nuk ka vend në botë që të jetojë vetëm falë ushtrisë së vet dhe pikërisht prej këtyre frikërave është koha të bëjë paqe.

Rudina Xhunga: Paqe me Hamasin?

Gideon Levy: Paqja bëhet me armiqtë. Unë dhe ti për shembull jemi miq, nuk kemi nevojë të bëjmë paqe. Paqja me armikun bëhet dhe shpesh me armikun më të keq. Nëse Franca dhe Gjermania kanë paqe pas 50 apo 60 viteve luftë, nëse Izraeli dhe Gjermania kanë marrëdhënie më të mira pas Luftës së Dytë Botërore, Izraeli nuk mund të bëj paqe me Hamasin? Unë nuk besoj te kjo, të paktën le të përpiqemi.

Rudina Xhunga: Shpesh herë, izraelitët thonë se ju jeni më tepër përfaqësues i Hamasit sesa izraelitëve.

Gideon Levy: E para, Hamasi nuk është diçka që unë i përkas, unë nuk jam as fetar. Hamasi nuk është një lëvizje demokratike, unë vetë e konsideroj veten demokrat. Hamasi i trajton gratë në mënyrë të tmerrshme, gjë me të cilën unë nuk mund të pajtohem kurrë, kështu që Hamasi nuk është fare diçka të cilës i përkas, por Hamasi është zgjedhur në zgjedhje demokratike nga palestinezët. Palestinezët kanë edhe ato të drejtën të bëjnë zgjedhje të gabuara, edhe Izraeli nuk zgjedh gjithmonë poltikanët më të mirë, ndoshta edhe në vendin tuaj jo gjithmonë zgjidhni politikanët më të mirë. Kështu që ja e zëmë se palestinezët kanë zgjedhur politikanët e gabuar, kjo nuk është arsye për t’i bojkotuar.

Rudina Xhunga: Si e mendoni atëherë fundin, vërtet si mund të vijë ai? Ndërmjet një paqeje me Hamasin, ndërmjet një paqeje pavarësisht Hamasit, ndërmjet një paqeje të kontrrolluar, të kushtëzuar, ndërmjet këtij armëpushimi që është duke ndodhur, por është shumë i brishtë. Si është ajo që do vijë?

Gideon Levy: Nëse do të flasim për shpresat, ndoshta duhet të ftosh dikë tjetër sepse unë për vete jam shumë pesimist për momentin. Unë nuk shoh paqe të afërt, as me Hamasin, as me autoritetet palestineze. Nuk shoh asnjë vullnet tek izraelitët për t’i dhënë fund pushtimit. Për aq kohë sa izraelitët nuk heqin dorë nga pushtimi, nuk do të ketë as shpresa. Megjithatë, në të njëjtën kohë dua t’ju them se nëse ne të dy do të ishim takuar në fund të viteve 80, do të kisha thënë se ndoshta për disa muaj edhe Rusia do të shpërbëhej, Muri i Berlinit do të binte apo pjesë të Afrikës do të kishin rënë për disa muaj. Janë disa gjëra që askush nuk i kishte parashikuar, nuk kishte ekspert t’i parashikonte, kështu që nuk e di, ndoshta edhe pushtimi izraelit mund të bjerë në një mënyrë që unë nuk e imagjinoj dot fare për momentin. Tani për tani, nëse i gjykoj gjërat në mënyrë racionale nuk shoh të ketë paqe së afërmi.

Rudina Xhunga: Në një botë që zhvillohet, zhvillohet pavarësisht njerëzve, pavarësisht qytetarëve të saj, pavarësisht gazetarëve të saj, në këtë botë cili është roli i gazetarëve sipas jush?

Gideon Levy: Unë e di se cili duhet të jetë, roli i gazetarit përfshin 2 gjëra, të raportojë të vërtetat të plota, jo vetëm të vërteta të pjesshme, e të jetë kritik. Për fat të keq gazetaria në shumicën e vendeve të botës nuk ecën kështu. Gazetaria është bërë shumë më komerçiale, gjithmonë e më shumë për të kënaqur shikuesit, për të shitur më shumë kopje, e gjithmonë e më pak gazetaria po përpiqet të përmbushë misionin e vet. Ka pak media që po bëjnë të pamundurën të kënaqin njerëzit, tu thonë atë çfarë duan të dëgjojnë, të thonë atë çfarë duan të lexojnë dhe shpesh herë po bëhet më shumë si një argëtim sesa një gazetari dhe kjo është shumë e rrezikshme. Sidomos nëse flasim për mediat sociale ku çdo bloger është kolumnist dhe kushdo që shkruan ca fjali perceptohet si gazetar. Nuk është një lajm shumë premtues.

Rudina Xhunga: Atëherë si i bëhet të rezistosh? Pa pasur frikë se shumë shpejt një gazetar i mirë do të jetë si një mbetje dinosauri.

Gideon Levy: Mund të ndodhë. Për momentin gazetaria e mirë duket sikur do të zhduket, nga ana tjetër ama unë besoj se do të ketë gjithmonë kërkesë, të paktën nga ana intelektuale për gazetari profesioniste, për të pasur gazetari të nivelit të lartë sepse njerëzit nuk do të pushojnë së menduari. Cështja është se njerëzit duhet të dinë se çfarë ndodh përrreth tyre dhe jo vetëm të dinë atë çka njerëzit duan të dinë. Unë shpresoj se kjo nevojë për të ditur se çfarë ndodh nuk do të vdesë kurrë dhe nëse nuk do të vdesë kurrë njerëzit do të jenë gati edhe të paguajnë për këtë gjë, kështu që gazetaria e mirë do të vazhdojë, ndoshta në ndonjë version të ri. Shtypi i shkruar besoj se do të vdesë për 5 ose 10 vjet, nuk e di ekzaktësisht sa, por ka për tu zhdukur. Shpresoj se do të gjendet një fytyrë e re e gazetarisë së mirë.

Rudina Xhunga: Televizioni dhe gazeta, ju i keni provuar të dyja. Kush është diferenca e perceptimit tek publiku, duke i folur nga televizioni, duke i folur nga gazeta?

Gideon Levy: Deri në fund të kësaj interviste të gjatë njerëzit do të flasin xhaketa ime ishte apo nuk ishte e bukur, e kisha kombinuar apo jo me këmishën, si i kisha flokët, nëse do të më ishte shtrembëruar kollarja, këto gjëra mund të flisnin njerëzit. Televizioni futet në shumë shtëpi, arrin tek shumë njerëz, në televizion duhet të paraqitesh me sharm, me humor, për të dhënë një mesazh. Kjo është një lloj medie. Media tjetër, gazetat, kanë të bëjnë më shumë me të shkruarin, me të shprehurit, nuk ka krahasim mendoj. Secila media ka pushtetin e vet dhe secila ka rolin e vet. Unë nuk do të hiqja dorë nga asnjëra, unë konsumoj dhe televizion dhe media të shkruar.

Rudina Xhunga: Ju zemrën ku e lini, kur shkruani apo kur dilni në ekran?

Gideon Levy: Mos më merr inat, por në fund të fundit nuk më pëlqen asgjë më shumë sesa të shkruaj dhe e shkruara është në gazetë.

Rudina Xhunga: Jo përkundrazi, kjo është diçka që më pëlqen ta dëgjoj.

Gideon Levy: Për mua të ulesh përpara një kompjuteri dhe unë jam nga ai brezi që kam shkruar në makinë shkrimi, në ato makinat e shkrimit të Europës Lindore. Mbaj mend madje kur kam pasur makinën e parë të shkrimit gjermane, që ma ka blerë babai, “Erika” quhej makina e shkrimit, nuk e harroj kurrë atë. Ky proçesi i të ulurit përpara një kompjuteri apo një makine shkrimi, të shkruarit, fakti që të lexojnë njerëz, për mua ky është kulmi i kënaqësisë.

Rudina Xhunga: Diçka në lidhje me komunikimin e njerëzve të së majtes për shembull, bashkë në botë, në botën bashkëkohore, ose shkrimtarëve të rëndësishëm, apo të gazetarëve të rëndësishëm. Ju ndjeheni gazetar i botës? Jeni në komunikim në rrjete të rëndësishme network dhe çfarë i bën kjo botës sonë të vogël? E zmadhon, e zvogëlon, e përmirëson, e zhvillon, qënia në network?

Gideon Levy: Së pari, më lëjoni të theksoj se Izraeli ngjall shumë interes në të gjithë botën, nuk do të analizojmë tani se pse dhe nuk e di nëse kjo është e justifikuar apo jo, por fakti është se Izraeli për vite e vite me radhë ka ngjallur shumë interes në botë, shumë kuriozitet e shumë kritika sepse është një fenomen i veçantë pas luftës. Në këtë frymë edhe gazetarët izraelitë që shprehen, sigurisht që tërheqin më shumë vëmendje dhe unë jam shumë mirënjohës sepse kjo vëmendje më jep mundësinë të flas sa më shumë njerëzve, më shumë njerëz sesa kisha ëndërruar.

Rudina Xhunga: Dua t’ju them një sekret. Kur unë ju dërgova ftesën për të marr pjesë në “Shqip”, mendova thjesht të provoj. Por, kur përgjigja juaj erdhi menjëherë atë pasdite, unë mendova se dikush po bënte shaka me mua dhe po përdorte një e-mail të ngjashëm, kisha gabuar e-mail-in.

Gideon Levy: Fakti është se si unë edhe partnerja ime Catrin, ne kishim një ëndërr të vogël të vinim një ditë në Shqipëri. Shqipëria na ka tërhequr gjithmonë, na ka ngjallur interes, vëmendje dhe krejt papritur erdhi ftesa juaj për në Shqipëri. Kush e mendonte?

Rudina Xhunga: Kjo është Shqipëria. Ju patë pak prej saj. Gjithmonë shqiptarët kanë kuriozitet kur një i huaj që vjen për herë të parë tregon mënyrën sesi e shikon. Si e patë ju Shqipërinë, Beratin, Shëngjinin, Vlorën, Tiranën?

Gideon Levy: Shqipëria mua më ka prekur edhe politikisht. Kur shikon se çfarë ka hequr Shqipëria, me pushtimet, me diktaturën, në kufijtë e Europës, në kufijtë madje dhe të Ballkanit dhe vjen pastaj këtu dhe takohesh me këta njerëz. Vë re një lloj krenarie, çdo shqiptar është krenar që është shqiptar. Unë mendoj se Shqipëria është në një fazë delikate sepse mund të marrë çfarëdolloj rruge.
Më preku në zemër ky vend dhe shpresoj që Shqipëria të ruajë këtë frymë, të mos bëhet një nga ato vendet e globalizuara, si të gjitha vendet e tjera me McDonald për shembull. Shpresoj që Shqipëria ta ruajë këtë natyrë të saj, të jetë në gjendje të dalë nga kjo varfëri që të thyen zemrën dhe shpresoj se njerëzit të mos mendojnë se bota ju trajton në mënyrë të padrejtë, se bota nuk ju vlerëson sa duhet. Mua mu duk sikur njerëzve ju pëlqen që bota të dijë për Shqipërinë dhe unë kam për të shkruar për këtë vizitë në Shqipëri, Catrine do bëjë të njëjtën gjë, sepse vërtet kemi rënë në dashuri me këtë vend, ska asnjë dyshim.

Rudina Xhunga: Në fakt, ne ishim bashkë ndërsa Papa ishte të dielën e kaluar në Shqipëri, ne ishim bashkë dhe shikonim pjesë nga vizita e Papës pasi nuk ishim në Tiranë atë ditë, por mua më ngacmoi shumë mënyra sesi ju e perceptuat si një lloj imazhi të shkëlqyer, vëmendjen e mediave ndërkombëtare, ju vetë ishit në kontakt me gazetarë të huaj atë ditë që flisnin. A mos na duhet diçka në lidhje me imazhin për të ndryshuar paragjykimet që njerëzit kanë?

Gideon Levy: Së pari, unë nuk i kisha ato paragjykime, besoj se janë më shumë europianët ato që kanë paragjykime sesa izraelitët. Izraelitët mbajnë mend se Shqipëria ka qënë vendi i vetëm në Luftën e Dytë Botërore ku asnjë hebre nuk u lëndua për shkak të shqiptarëve që i mbrojtën, i fshehën, unë nuk i kisha këto paragjykime.

Catrine Ormestad: Unë mendoj se është një proçes gradual, bota do t’i njohë shqiparët, nuk kanë ç’bëjnë tjetër. Bota do ta njohë Shqipërinë, ndërkohë që Shqipëria bën goxha progres. Duket se edhe kryeministri Rama po bën të pamundurën për të ndryshuar imazhin e Shqipërisë, madje gjëja e parë që pamë ishin këto ndërtesat shumëngjyrëshe dhe na mrekulluan. Të pikturosh Shqipërinë në ngjyra të ndezura është një gjë e vogël, por simbol i diçkaje se gjërat po ndodhin, po lëvizin dhe nuk kam dyshim që do të keni një të ardhme brilante.

Gideon Levy: Unë kam ndjesinë se Edi Rama është dikush që mund t’i duhet Izraelit. E para njëherë për fat të keq kryeministrat tanë janë ose gjeneralë, ose politikanë, unë do të doja më shumë një artist si kryeministër. Kam parë disa intervista të tij dhe është shumë impresionues. Besoj se mund të jetë një fytyrë e mirë e Shqipërisë për vitet që do të vijnë.

Top Channel