Shqiperia që po zvogëlohet

Struktura jo funksionale apo të korruptuara shtetërore qëndrore e lokale që rrinë e veshtrojnë, teksa Shqipëria, tërhiqet, shqyhet e shkallmohet sikur të jetë një rrobë e pavlerë. E teksa kjo tragjikomedi po luan aktet e saj pambarim, vendi po perballet si pasoje me nje dukuri katastrofike, perpirjen me shpejtesi nga deti.

Shfrytezimi i tejskajshem i lumenjeve per te marre inertet ka keputur zinxhirin natyror qe ruante ekulibrin midis tyre dhe detit. Te zhvatur e shkaterruar pa asnje kriter, lumenjte te ndare dhjetra copash , mes gropezash uji, e perrenjsh te pafuqishem e kane te pamundur sot e 20 vjet te shkarkojne materiale te gurta ne bregdet. Rrjedhimisht, deti ka nisur ofensiven e tij, duke pushtuar e mbuluar pa asnje pengese token.

Ky eshte sot bregdeti i Semanit ne Fier, ose me mire kjo eshte çka ka mbetur nga plazhi i ngritur diku ne fund vitet 1960. Një kullë që ka sherbyer per depozite uji ka qene jo me pak se 300-350 metra nga deti, ndersa sot eshte plotesisht brenda tij.

Pakkush do ta besoje, por rreth 100 metra pertej kulles dikur ngriheshin edhe kabinat e kohes ku pushuesit kalonin pushimet. Pak me tej, nje bunker i gjate rreth 650 metra prej te cilit sot nuk ka asnje shenje. Ketu kalonte edhe nje rruge automobilistike e cila sic shihet eshte shembur dhe zhdukur plotesisht nga deti. Gjithcka e ndodhur pas viteve 1990.

”Semani, ngaqë nuk furnizohet në atë sasi të madhe rërë që kishte përpara, po tërhiqet gjithmonë e më shumë në tokë. Nqs atëherë ishte 7 metra spostrim drejt detit në vit, tashmë kjo është hapësira që deti i merr tokës. Për 2-3 vjet, në det do të përfundojnë edhe pemët, ndërsa s’dua të llogaris ç’mund të ndodhë për 10-20 vjet me këto ritme”, thotë profesori Spiro Boçi.

E kote te kerkosh edhe lokalin qe ka qene i ngritur ne kete zone qe para viteve 80 sepse sipas matjeve te avancimit te ujit ai sot duhet te jete diku rreth 200 metra brenda ne det.

Sic sqarohet imtesisht nga studimi i Profesor Boçit, gjithçka ketu eshte shkaktuar nga dy faktore kryesore. E para, marrja e reres qe ka nisur diku ne vitet 1992, dhe e dyta e me kryesorja nderhyrja pa kriter ne shtratin e lumit te Semanit. Situata pritet te perkeqesohet me disafish ne momentin kur do te nise funksionimin HEC i Kalivaçit, i cili do te frenoje edhe prurjet e gurta te lumit Vjose, duke e zbuluar edhe me shume kete zone perballe presionit te detit qe sot avancon me te pakten 7 metra ne vit. Vetem gjate 10 viteve te fundit, Semani ka humbur rreth 200 hektare plazh, pyll dhe toke.

Nga Semani ne Golem te Durresit, ku uji avancon me të paktën 2 metra në vit. E njëjtë është situata edhe ne Plazhin e Vjeter apo ate te njohur si zona e Ilirise. Pjesa me e dukshme eshte pikerisht ajo ne brendesi te zones se bllokut, aty ku kane qendruar e qendrojne qeveritaret. Shtyllat e ndriçimit, dikur me shume se 100 metra nga deti sot per pak do te jene brenda tij.

Grykederdhja e Erzenit prane fshatit Rrushkull te Durresit eshte ndoshta nje nga zonat me te prekura nga erozioni. Masakra qe po vazhdon edhe sot mbi shtratin e ketij lumi vetem pak kilometra nga Tirana, prane Ures se Peshkatarit dhe pergjate gjithe shtratit, ka prodhuar si rezultat ne bregdet, hektare te tere toke nen uje.

Bunkere e godina te ndryshme jane perpire e mbuluar plotesisht nga deti, disave u duken vetem kryet. Nga krahu tjeter thellesia e çarjes se tokes jep nje panorame te frikshme te avancimit te detit qe tashme sic pohon edhe profesor Boci do t’i drejtohet edhe Gjirit te Lalzit, zones me te lakmuar per ndertime turistike.

«E gjithë kjo zonë është nën vullnetin e detit, pasi nuk ka më asnjë prurje rëre që ta shtyjë atë më tej. Për momentin situata duket e stabilizuar, por nuk do të vazhdojë gjithmonë kështu », shprehet Boci.

Diçka me tej, edhe ne Qerret deti vazhdon te gllaberoje token, ketu per shkak te demtimeve te shtratit te lumit Shkumbin. Perfundimi i 20 viteve marrje inertesh eshte dhjetra hektare toke e zhytura, e bunkere te cilet eshte e pamundur sot t’i dallosh, dikur perbenin kordinim e mbrojtes te vijes bregdetare dhe ishin dhjetra metra larg vijes se ujit.

Ky lokal dikur ka patur sic pohojne edhe vete peshkataret, nje distance jo me te vogel se 400 metra nga deti, ndryshe nga sot kur te pakten 350 metra kane humbur nen uje. Leme pas Durresin per te udhetuar drejt Patokut. Gjate rruges kemi kohe per t’u perballur me fadromat e rradhes qe vazhdojne te punojne me intensitet te larte ne shtratin e lumit Mat.

Ky i fundit, se bashku me Ishmin eshte ndikuesi i drejteperdrejte ne ndryshimet qe ka pesuar laguna e Patokut. Mjaftojne vetem pak minuta per te hasur ne provat qe tregojne gjithepushtetin e ujit ne kete zone. Shtyllat e tensionit te larte nje pjese flluskojne, ura eshte demtuar, teksa kabinat dikur 400 metra nga uji tashme jane vetem nje hap prej tij.

Asgje nuk ndryshon ne Velipoje, ketu brezi i gjate i reres e ben me te veshtire dallimin, por pjerresia e saj tregon tendencen e forte te detit per te avancuar drejt tokes. Gjithçka e shkaktuar prej shkaterrimit te grykderdhjes se Bunes

Para viteve 1990, raporti mes tokes se fituar dhe asaj te humbur nga deti ka qene 2,4 me 1, pra fitohej 2,4 metra dhe humbej vetem 1 i tille. Sot ky raport eshte barazuar dhe po tejkalohet ne krahun tjeter. Cka do te thote se Shqiperia cdo dite po tkurret nen mbreterimin e detit, i cili prej mese 20 vitesh po ndryshon kufijte tokesorë te vendit tone.
 
Mjedisi eshte nje gjallese qe leviz pandalur. Fushat, qe sot perbejne ultesiren bregdetare, jane shtrire drejt detit si pasoje e inerteve qe kane depozituar lumejte. Toka dhe deti kane qene dhe jane ne lufte te perhershme, por lumenjte kane qene ne anen e tokes. Nje ekuiliber te cilin natyra e vendos vete, jashte vullnetit te njeriut.

Por, sot ky ekuiliber eshte prishur. Lumejte nuk shkarkojne me inerte ne det, dhe deti eshte ne sulm. Por, ndryshe nga formimi qe kerkon mijera vite, shkaterrimi kerkon vetem pak dekada. Natyra eshte duke u hakmarre tashme mbi token tone dhe hakmarrja e natyres eshte katastrofike.

Top Channel