Aksidenti tragjik ajror në Kentucky, shkon në 14 numri i viktimave, vijojnë kërkimet për 9 persona të zhdukur 08/11 09:33
Nga Adam Nossiter
Fatos Nano, ish-kryeministri i Shqipërisë që udhëhoqi vendin gjatë tranzicionit nga diktatura komuniste drejt demokracisë, ndërroi jetë më 31 tetor në Tiranë, në moshën 73-vjeçare.
Vdekja e tij në spital, pas një sëmundjeje kronike të mushkërive, u njoftua nga presidenti Bajram Begaj.
Karriera politike e Nanos pasqyronte vetë historinë e Shqipërisë pas rënies së komunizmit: nga izolimi ekstrem i regjimit të Enver Hoxhës drejt një demokracie të brishtë e shpesh të trazuar. Një politikan i mbijetesës, i aftë të përshtatej me çdo rrethanë, Nano filloi si ekonomist në Partinë e Punës dhe si i afërt me Nexhmije Hoxhën, të venë e diktatorit.
Gjatë dekadave të regjimit komunist, Shqipëria u shndërrua në një vend të mbyllur, thuajse si një kamp i madh burgu, deri në vdekjen e Hoxhës në vitin 1985.
Në vitin 1991, ndërsa komunizmi po shembej, Ramiz Alia – pasuesi i Hoxhës – e emëroi Fatos Nanon kryeministër. Ai u përpoq të menaxhonte kalimin drejt pluralizmit politik, duke udhëhequr transformimin e Partisë së Punës në Partinë Socialiste të Shqipërisë, ndryshim që e imponoi vetë.
Karriera e tij politike, e shtrirë për më shumë se dy dekada, përfshiu tri periudha si kryeministër, burgosje politike, protesta të dhunshme dhe një sërë përpjekjesh për t’u rikthyer në pushtet. Ai u rrëzua për herë të parë në vitin 1991 pas një greve të përgjithshme të 350 mijë punëtorëve.
Në vitin 1993 u arrestua nga qeveria e Sali Berishës dhe u dënua me 12 vjet burg për shpërdorim fondesh ndihme italiane – akuza që u cilësuan nga shumë organizata ndërkombëtare si politike. Gjykatësi i çështjes dha dorëheqjen në mes të procesit për shkak të presionit politik. Nano e drejtoi Partinë Socialiste nga burgu, me ndihmën e bashkëshortes së tij të atëhershme, Rexhina, dhe doli i lirë pas katër vitesh, në amnistinë e vitit 1997.
Në verën e po atij viti, në kulmin e krizës që pasoi kolapsin e skemave piramidale, Nano u rikthye sërish në postin e kryeministrit. Megjithatë, korrupsioni, pabarazitë dhe mungesa e stabilitetit politik e dëmtuan rëndë qeverisjen e tij.
Në vitin 1998, pas vrasjes së deputetit të opozitës Azem Hajdari dhe trazirave që pasuan, Nano dha dorëheqjen dhe u largua nga godina e qeverisë nën presionin e protestuesve. Ai u rikthye në pushtet në vitin 2002, por qeverisja e tij u përball me të njëjtat probleme të korrupsionit dhe pabarazisë, derisa humbi zgjedhjet e vitit 2005 dhe u largua përfundimisht nga skena politike aktive.
Fatos Nano lindi në Tiranë më 16 shtator 1952, djali i vetëm mes katër fëmijëve të Thanas Nanos, ish-drejtor i Radio Televizionit Shqiptar, dhe Maria Shuteriqi Nanos, zyrtare shtetërore. I rritur në një familje të privilegjuar të elitës komuniste, ai tregoi herët anën e tij rebele, duke formuar një grup rok që luante këngë të ndaluara të Beatles.
U diplomua në Gjimnazin “Sami Frashëri” dhe më pas në ekonomi politike në Universitetin e Tiranës në vitin 1974, ku mori edhe doktoraturën në ekonomi në vitin 1983. Karriera e tij u përshpejtua kur filloi punë si studiues në Institutin e Studimeve Marksiste-Leniniste, nën drejtimin e Nexhmije Hoxhës.
Nano la pas djalin dhe vajzën e tij, Sokol dhe Edë Nanon, nga martesa e parë, me të cilën u divorcua në vitin 2001; bashkëshorten e dytë, Xhoana Nanon, me të cilën u martua në vitin 2002; dhe motrat e tij, Sashenka, Vjollca dhe Mimoza.
Ai kandidoi dy herë për president të Shqipërisë, në vitet 2007 dhe 2012, por nuk arriti të siguronte votat e nevojshme në Parlament.
Në fund të jetës, Fatos Nano mbeti një figurë komplekse e politikës shqiptare — një intelektual i formuar në sistemin komunist, që u përpoq ta drejtonte vendin drejt demokracisë, por që shpesh u mposht nga kaosi, korrupsioni dhe përplasjet e tranzicionit.
“I stërholluar dhe i paparashikueshëm,” shkroi për të analisti Fred C. Abrahams. “Ai negocionte dhe lëvizte — gjithmonë në kërkim të një ekuilibri mes idealizmit dhe pushtetit.”
Top Channel
