Ushtria izraelite hap zjarr mbi një autobus në Gaza dhe i merr jetën 9 personave: Automjeti kishte kaluar vijën e verdhë të caktuar nga marrëveshja 18/10 13:39
Për gati dy vjet, katër netë në javë, aroma e vdekjes përhapej në një vend të shkretë në Siri.
Kamionë, me shoferë të mbyllur në kabinat e tyre dhe inxhinierë të detyruar të heshtin nën kërcënimin e jetës së tyre, transportuan mijëra trupa nga varri masiv famëkeq i Qutayfa-s, në periferi të Damaskut, në një vend të ri varrimi brenda një objekti ushtarak në shkretëtirën Dumeir.
Siç raporton Reuters në hetimin e tij, operacioni, sipas dëshmitarëve, vazhdoi me urdhër të pallatit presidencial të diktatorit Bashar Al-Assad dhe u krye nën drejtimin e një koloneli sirian të quajtur “mjeshtri i spastrimit”. I koduar me emrin “Lëvizja e Tokës” operacioni zgjati nga fillimi i vitit 2019 deri në prill 2021.
Vendndodhja e parë në Qutayfa përfshinte llogore të njëpasnjëshme me trupa të vdekur nga burgjet, marrjet në pyetje dhe ekzistenca e tij ishte zbuluar nga aktivistët gjatë luftës dhe konsiderohej një nga më të mëdhenjtë në vend. Megjithatë, siç zbulon raporti, regjimi i Asadit e gërmoi fshehurazi dhe i zhvendosi trupat në një vendndodhje të re, sekrete në shkretëtirën Dumeir, mbi një orë larg, brenda një zone ushtarake të rrethuar nga diga dhe gardhe dhe të mbrojtura nga male.
Reuters foli me njerëz që kanë njohuri të drejtpërdrejta për operacionin dyvjeçar dhe analizoi më shumë se 500 imazhe satelitore që përfshijnë një dekadë, të cilat regjistruan si krijimin ashtu edhe gërmimin e llogoreve në Qutayfa dhe zgjerimin gradual të vendit të ri në Dumeir. Me ndihmën e gjeologëve ekspertë, u bënë mijëra xhirime ajrore dhe tokësore me dron për të krijuar imazhe të përbëra me rezolucion të lartë.
Në Dumeir, fluturimet treguan se dheu i trazuar rreth llogoreve ishte më i errët dhe më i kuqërremtë se sipërfaqet e patrazuara – prova, thanë ekspertët, në përputhje me përzierjen e nëntokës nga Qutayfa që do të ishte transportuar me mbetjet.
Operacioni sekret, sipas një ish-oficeri të Gardës Presidenciale i cili ishte i përfshirë që nga fillimi, ishte planifikuar në fund të vitit 2018, kur Bashar al-Assad, me mbështetjen e Rusisë dhe Iranit, dukej se po mbizotëronte në luftën civile dhe po kërkonte të hiqte izolimin ndërkombëtar. Sipas tij, në një takim me shërbimet e inteligjencës ruse, Assadit iu këshillua të mbulonte provat e shkeljeve të përhapura të të drejtave të njeriut, “kryesisht arrestime, varre masive dhe sulme kimike”. Pak më vonë, në vitin 2018, një mur tre metrash u ngrit rreth Qutayfa, duke bllokuar të gjithë aksesin vizual nga toka.
Në vendin e ri në Doumeir, analiza e imazhit tregon të paktën 34 llogore me një gjatësi totale prej rreth dy kilometrash. Një mekanik që kryente riparime natën tregon se ushtarët e zbrazën punishten e tij në mënyrë që kamionët të mund të riparoheshin “në mënyrë të padukshme”: në fillim iu tha se “era vinte nga kimikatet dhe ilaçet e skaduara”, derisa, gjatë një riparimi, pa trupa. Një herë tjetër, “një dorë e kalbur njerëzore ra mbi një praktikant”, përshkroi ai. Kur pyeti një shofer ushtarak, iu tha se trupat “vinin nga Qutayfa” dhe se “urdhrat ishin që t’i zhvendosnin ato përpara se vendi të hapej nën kontrollin ndërkombëtar”. Pse nuk foli ai? “Të flasësh do të thotë vdekje. Vetëm duke folur, mund të vuash atë që vuajtën ata që janë varrosur këtu”, tha ai.
Sipas shoferëve, “urdhrat që nga dita e parë” ishin të qartë si kristali: “Askush nuk duhet të mbajë ose të përdorë telefonin. Askush nuk duhet të dalë nga kamioni gjatë ngarkimit ose shkarkimit të trupave, me dënim me vdekje”. Udhëtimet fillonin në muzg; një ekskavator zbrazte pesë ose gjashtë “kova” në secilin kamion, që përmbanin “kafka dhe kocka në dekompozim, si dhe të vdekur së fundmi”, siç tregoi një oficer që mbikëqyrte punën. “Kishte gjithashtu krimba të panumërta që binin me çdo zbrazje.” Pastaj, gjashtë deri në tetë kamionë portokalli do të rreshtoheshin pas furgonit të bardhë të kolonelit dhe do të niseshin për në shkretëtirë. Era e keqe “ndiqte konvojin”; kur ata ktheheshin në agim, disa do të “bënin dush me kolonjë”.
Provat e mbledhura nga Reuters gjithashtu hedhin dritë mbi zinxhirin e komandës. Dokumentet nga viti 2018–2019, të vulosura nga Koloneli Mazen Ismandar, menaxheri i buxhetit të Shërbimeve Shëndetësore Ushtarake, regjistrojnë pamje nga Spitali Ushtarak Tishreen në Harasta (magazinimi pas vdekjes). Ai dyshohet se mbante ditarë udhëtimi me numrin e trupave dhe shërbimin e origjinës, “sistemi i nën-regjistrimit” i nënvlerësoi numrat realë, dëshmoi nën betim një mjek ne morg që punoi me Ismandarin. Dëshmitarët kujtojnë se ai personalisht udhëhoqi konvojet, ndërsa në një incident të vitit 2014, kur një kamion ngeci në autostradë, një komandant i lartë thuhet se dha urdhrin: “Urdhra nga Presidenti: Mbyllni rrugën ndërkombëtare derisa të mbërrijë ndihma”.
Në të majtë, një dokument me vulën e Kolonel Mazen Ismandar jep udhëzime për kohëzgjatjen e ruajtjes së trupave të të burgosurve, të cilët identifikohen vetëm nga numrat serialë. Në të djathtë, vula e tij shoqëron një tabelë me emrat e të burgosurve të vdekur dhe emrin e patologut mjeko-ligjor që kreu autopsitë.
Deri në fund të vitit 2018, një zyrtar vendas vlerësoi se 60,000–80,000 njerëz ishin varrosur në Qutayfa; gërmimet më pas u ndalën. Në shkurt të vitit 2019, llogoret e para u shfaqën në Doumeir, në prill të vitit 2021, llogorja e fundit u mbyll. Deri në fund të të njëjtit vit, Qutayfa po rrafshohej, në një përpjekje për të fshirë të gjitha gjurmët. Gazetarët që vizituan vendin e ri këtë vit gjetën fragmente kockash në sipërfaqe, duke përfshirë një pjesë të një kafke njerëzore.
Pas publikimit të raportit, Komiteti Kombëtar i sapoformuar për Personat e Zhdukur njoftoi se i kishte kërkuar Ministrisë së Brendshme të vuloste dhe mbronte vendin e Doumeir, duke paralajmëruar se transferimi “i çrregullt” i trupave po e bënte identifikimin më të vështirë.
“Çdo familje e një personi të zhdukur përjeton një pikëllim unik që është i ndërthurur me kompleksitete shkencore dhe mund ta shndërrojë identifikimin në një ndërmarrje teknike të gjatë dhe të kushtueshme”, tha ai, duke shtuar se po planifikohet një bankë ADN-je dhe një platformë dixhitale për familjet, por “mungojnë ekspertët e nevojshëm mjeko-ligjorë dhe gjenetistët”. Në të njëjtën kohë, organizatat dhe ekspertët vlerësojnë se “pa zhvarrim sistematik dhe analizë të ADN-së” shkalla e vërtetë e viktimave nuk mund të kapet – me organizatat siriane që vlerësojnë se më shumë se 160,000 njerëz “u zhdukën” në aparatin e sigurisë dhe vetë qeverinë që ka folur për deri në 300,000 të zhdukur që nga viti 1970.
Sot, ndërsa të afërmit vazhdojnë të kërkojnë në vendet e vjetra të varrimit, zbulimet e reja tregojnë se shumë po “kërkojnë në vendin e gabuar”. Dhe për sa kohë që vendet e varrimit mbeten të pambrojtura, toka ruan plagët e mbulimit, duke vonuar drejtësinë dhe të vërtetën për mijëra njerëz të zhdukur.
Top Channel
