A do të sjellë drejtësi gjyqi më i madh i Ukrainës për krimet e luftës për të mbijetuarit e Yahidne?

Në një ditë të ndritshme vere, një trupë këngëtarësh të veshur me kostume kombëtare performojnë në rrënojat e një klubi komunitar të bombarduar. Zërat e tyre ndezen dhe ngrihen, ndërsa trupat e tyre lëkunden. Publiku duartroket, buzëqesh dhe ngrihet në këmbë.

Në sipërfaqe, ka pak shenja të traumës së përbashkët që kanë pësuar. Por po të shikoni më nga afër këtë skenë të gëzueshme, ka edhe disa spektatorë që po qajnë. Të tjerët mbajnë kokën në duar.

Kujtimi i “28 ditëve të tmerrit” kur ushtarët rusë bllokuan pothuajse të gjithë popullsinë në një bodrum shkolle nuk është fshirë ende nga memorja e tyre.

Në mes të performancës së tyre, këngëtarët heshtin, me kokën ulur për të nderuar ata që humbën jetën kur rusët pushtuan fshatin.

“Ne kemi hyrë si fëmijë dhe kemi dalë si të rritur. Vlerat e tua ndryshojnë kur nuk mund të hash, të flesh apo të bësh dush”, thotë Marina 16-vjeçare, një nga këngëtaret. “Është e vështirë të harrohet dhe e vështirë të mbahet mend”.

Në fund të shkurtit 2022, në muajin e parë të dhunshëm të luftës, pothuajse i gjithë fshati – me një popullsi prej rreth 400 banorësh para pushtimit rus – u mbajt rob nën tokë në errësirë, në temperatura të ftohta me pak energji elektrike.

Ata ishin të uritur për ushqim dhe ujë, u munduan dhe u torturuan nga rrëmbyesit e tyre. Dhjetë prej tyre vdiqën në robëri, ndërsa të tjerët folën për durimin e kushteve poshtëruese dhe brutale ku sëmundjet dhe frika ishin të shfrenuara.

Tani më shumë se një vit pas vuajtjes së tyre, këta fshatarë janë gati të jenë dëshmitarët kryesorë në gjyqin më të madh të Ukrainës për krimet e luftës deri më sot, i cili do të shohë 15 ushtarë rusë të dalin në gjyq.

Prokurorët besojnë se çështja është aq e fortë sa mund të përfundojë në Gjykatën Penale Ndërkombëtare. Medies britanike Sky News i është dhënë akses në një masë të provave të mbledhura gjatë më shumë se një viti hetimesh. Ajo ka intervistuar gjithashtu më shumë se një duzinë të mbijetuar dhe ka parë skanerët 3D që po përdoren për të rikrijuar skenën e krimit në detaje mjekoligjore.

Gjatë asaj kohe, 368 nga fshatarët, përfshirë 69 fëmijë, u mbajtën në kushte të tmerrshme. 10 që vdiqën gjatë izolimit ishin kryesisht të moshuar të cilët u përkeqësuan për shkak të kushteve johigjienike dhe mungesës së ushqimit.

Kufomat shtriheshin mes të gjallëve për orë të tëra, ndonjëherë me ditë, derisa rusët të bindeshin për t’i varrosur.

“Ata na vranë urie qëllimisht”

Valentyna Lohrynchuk ishte mes të burgosurve. “Si mund ta përshkruaj diçka të tillë?”- thotë ajo, ndërsa tmerri ndihej në zërin e saj. “Një minutë do të flisnim me një gjyshe dhe më pas do të kuptonim se ata kishin vdekur. Ata qëllimisht na lanë uria. Ata kishin ushqim, por nuk na dhanë.”

Edhe atëherë kur një grup prej shtatë vetash u lejua të shkonte në varrezat e fshatit për të hapur varre për ata që kishin vdekur, brenda pak minutash ata u granatuan nga pozicionet ruse.

Prifti i fshatit, Dimetry Yarema, i cili po kryente lutjet e varrimit, thotë: “Kanë qenë padyshim rusët ata që na bombarduan. Mendoj se ishte një taktikë e qëllimshme për të na vrarë ose për të na trembur.”

Avokatët ukrainas do të përpiqen të provojnë se ushtarët rusë kanë shkelur një sërë ligjesh ndërkombëtare që përqendrohen në trajtimin e civilëve gjatë kohës së luftës. Këto përfshijnë ngritjen e bazës së tyre ushtarake brenda një ndërtese të mbrojtur dhe përdorimin e fshatarëve si mburoja njerëzore për të shmangur sulmet nga ushtria ukrainase që po luftonte për të rimarrë Yahidne.

Prokurori ukrainas Serhil Krupko, i cili prej më shumë se një viti po punon pa pushim për këtë çështje, është shprehur optimist për përfundimin. Sigurinë ai e bazon edhe në provat jetike që ka nën zotërim. Rastet e krimeve të luftës, shpjegon ai, mbështeten në shumë faktorë. “Duhet të ketë prova fizike që mund të vërtetojnë se personat ishin aty. Si dhe dëshmitarë që mund t’i identifikojnë ata.”

Dokumentet që ka mbledhur Krupo dhe ekipi i tij përfshijnë dosjet e ushtrisë me fotografitë e ushtarëve dhe të gjitha të dhënat e tyre personale. Ai thotë se gazetarët ukrainas, të cilët janë pjesë e një grupi të quajtur Reckoning Project, ndihmuan në mbledhjen e një sasie provash.

Disa nga gazetarët gjurmuan kartat SIM ruse, i gjurmuan ato në Rusi dhe madje intervistuan disa nga ushtarët e përfshirë, të cilët ishin kthyer atje. Për më tepër, prokurorët kanë më shumë se 300 të mbijetuar, të cilët ishin gjithashtu dëshmitarë të krimeve dhe kanë qenë në gjendje të identifikojnë ushtarët rusë të përfshirë, si dhe të japin llogari të detajuara për atë që ata bënë dhe si u sollën./ Përshtati në shqip: Top Channel

Top Channel