​Studimi: Kontinentet e Tokës u formuan nga meteorët 3.5 miliardë vjet më parë

Studiuesit nga Universiteti Curtin në Perth, Australi analizuan kristalet e mineralit të zirkonit nga Pilbara Craton për të hetuar origjinën e tij.

Një kraton është një pjesë e kores së planetit që ka mbetur e paprekur për miliarda vjet, ndërsa pjesë të tjera u shkëputën dhe u zhvendosën për të formuar kontinentet.

Përbërja e zirkonit zbuloi informacione se si u formua Pilbara Craton.

Ata sugjerojnë që shkëmbinjtë fillimisht të shkrihen pranë sipërfaqes së Tokës përpara se të përparojnë më thellë – në përputhje me efektet gjeologjike të ndikimeve të meteoritëve.

“Kërkimi ynë ofron provat e para të forta se proceset që përfundimisht formuan kontinentet filluan me ndikime gjigante meteorite, të ngjashme me ato përgjegjëse për zhdukjen e dinosaurëve, por që ka ndodhur miliarda vjet më parë”, tha Tim Johnson nga Shkolla Curtin për Shkenca Planetare dhe Tokën.

Çfarë është një kraton?

Kratoni është një pjesë e vjetër dhe e qëndrueshme e kores së planetit që i ka mbijetuar bashkimit dhe ndarjes së kontinenteve dhe superkontinenteve për të paktën 500 milionë vjet. Disa janë mbi 2 miliardë vjeç.

Kratoni zakonisht gjendet në brendësi të kontinenteve dhe përbëhen nga shkëmbinj magmatik të lashtë si graniti.

Ata kanë një kore të trashë dhe rrënjë të thella që shtrihen në mantel nën një thellësi prej 200 km.

Gjatë historisë 4.5 miliardë vjeçare të Tokës, masat tokësore janë ndarë dhe janë shtyrë përsëri së bashku.

Ky është rezultat i nxehtësisë nga proceset radioaktive brenda brendësisë së planetit duke bërë që këto pllaka të lëvizin.

Megjithatë, pjesë të mëdha dhe veçanërisht të forta të kores kanë mbetur të qëndrueshme gjatë gjithë kohës pavarësisht këtyre proceseve, të cilat njihen si kratone.

Një studim i ri i Pilbara Craton, i publikuar dje në Nature, ka dhënë prova se si u formua struktura dhe pse është kaq e fortë.

Gjeologët analizuan kristalet e zirkonit brenda shkëmbit magmatik nga kratoni, i cili ishte datuar se ishte formuar midis 3.6 dhe 2.9 miliardë vjet më parë.

“Studimi i përbërjes së izotopeve të oksigjenit në këto kristale zirkon zbuloi një proces “nga lart-poshtë” që fillon me shkrirjen e shkëmbinjve pranë sipërfaqes dhe përparon më thellë, në përputhje me efektin gjeologjik të ndikimeve gjigante të meteorit”, tha Johnson.

Tre llojet e izotopit të oksigjenit – forma të ndryshme të elementit – të gjetura brenda zirkonit tregojnë se kratoni u formua në tri faza.

Faza e parë ishte një goditje gjigante rreth 3.6 miliardë vjet më parë që shpërtheu një pjesë të kores së planetit dhe si rezultat zvogëloi presionin në mantelin e poshtëm.

Ky mantel më pas filloi të shkrihej dhe të rrjedhte lart përmes kores për të formuar atë që njihet si ‘pllajë oqeanike’.

Faza e dytë: Temperaturat e larta në bazën e pllajës rezultojnë në formimin e graniteve, të cilët janë të qëndrueshëm dhe kanë densitet të ulët.

Në fazën përfundimtare, graniti lëvizi lart me magmën dhe i shtojnë forcë kratonit formues.

Shkëmbinjtë më të vjetër datuan midis 3.9 dhe 3.5 miliardë vjet të vjetra, të cilat përkojnë me Bombardimin e Fundit të rëndë.

Kjo ndodhi kur një numër i madh asteroidesh më të vegjël, deri në 40 km të gjerë, u përplasën me planetët e sapoformuar në sistemin e brendshëm diellor.

Studiuesit pretendojnë se kjo është prova më e fortë deri më tani e teorisë dhjetëvjeçare se kontinentet e Tokës u formuan nga ndikimet gjigante të meteoritëve.

Ai minon një teori konkurruese që kratonet u formuan si rezultat i aktivitetit të lashtë vullkanik.

Johnson tha se të kuptuarit e formimit dhe evolucionit të vazhdueshëm të kontinenteve është thelbësore, pasi njerëzimi është kaq i varur prej tyre.

Ato strehojnë shumicën e biomasës së Tokës, të gjithë njerëzit dhe depozitat e rëndësishme minerale.

Pllakat tektonike të Tokës filluan të lëviznin më shumë se 3.2 miliardë vjet më parë – pak më shumë se 1.3 miliard vjet pasi Toka u formua për herë të parë dhe më herët nga sa mendohej fillimisht.

Korja më e jashtme e Tokës ndahet në shtatë pllaka kryesore tektonike dhe shumë më të vogla që lëvizin midis 0.4 inç dhe 6.2 inç (1 inç=2.54 cm) në vit.

Një ekip gjeologësh nga Universiteti i Harvardit u përpoq të zbulonte se sa herët në historinë e Tokës filloi të ndodhte aktiviteti tektonik – kjo është lëvizja e pllakave.

Shkëmbinjtë në Australinë Perëndimore, një nga pjesët më të vjetra të kores së Tokës, tregojnë prova të zhvendosjes prej rreth 2.5 cm në vit – duke filluar 3.2 miliardë vjet më parë.

Top Channel