Hapet fabrika për nxjerrjen e oksigjenit nga pluhuri i Hënës

20/01/2020 18:50

Agjencia Evropiane e Hapësirës (ESA) ka hapur fabrikën e saj në Holandë, për të nxjerrë oksigjenin nga pluhuri i Hënës që mund të lejojë astronautët e ardhshëm të marrin frymë dhe të bëjnë karburant rakete në sipërfaqen hënore.

Prodhimi i oksigjenit në hapësirë për eksplorime me kohëzgjatje të gjatë është një hap thelbësor, i cili do të lejonte astronautët të prodhonin ajrin e tyre të frymëmarrjes dhe gjithashtu të prodhonin lëndë djegëse rakete.

Fabrika holandeze vendos lagështinë në klorur kalciumi të shkrirë në 950 gradë Celsius dhe drejton një rrymë elektrike përmes lëngut. Kjo nxjerr oksigjenin e bllokuar brenda materialit dhe gjithashtu konverton pluhurin në lidhjet metalike të përdorshme, transmeton KosovaPress.

Studiuesit shpresojnë se ky prototip do të hedhë themelet për një ditë ndërtimin e një baze të vetë-qëndrueshme në Hënë.

Analiza e shkëmbinjve në hapësirë të vërtetë zbulon se regoliti hënor është i përbërë nga oksigjeni 40–45 për qind për nga pesha. Por ky oksigjen është i lidhur me elementë të tjerë në formën e mineraleve ose qelqit.

Një formë e elektrolizës – kalimi i një rryme elektrike përmes një lëngu – ndihmon në çlirimin e oksigjenit në formën e një gazi dhe e bllokon atë për përdorim të mëvonshëm. Procesi i heshtur kryhet aktualisht në pluhurin e rrem të Hënës, të krijuar për të përsëritur vetitë e sipërfaqes hënore.

Oksigjeni aktualisht ndizet si avull, por përmirësimet e ardhshme do të shohin objektet e ruajtjes të shtuara në prototip.

Prototipi është ndërtuar në Laboratorin e Materialeve dhe Komponentëve Elektrikë të Qendrës Evropiane të Kërkimit dhe Teknologjisë Hapësinore, ESTEC, me qendër në Noordwijk, Holandë.

“Pasja e objektit tonë na lejon të përqendrohemi në prodhimin e oksigjenit, duke e matur atë me një spektrometër masiv, pasi nxirret nga simulanti i regolitit,” tha Beth Lomax nga Universiteti Glasgow.

“Të jesh në gjendje të marrësh oksigjen nga burimet e gjetura në Hënë do të ishte padyshim i dobishëm për kolonët e ardhshëm hënor, si për frymëmarrjen ashtu edhe në prodhimin vendor të karburantit të raketës”, shton ai.
Metoda për lëshimin e oksigjenit fillimisht u krijua nga një firmë tregtare në Britaninë e Madhe – Metalysis, e cila përqendrohet në shndërrimin e pluhurit në lidhjet metalike për prodhim.

Studiuesit shpresojnë që suksesi i këtij prototipi fillestar do t’i lejojë ata të eksplorojnë në mënyrë të barabartë të dy mënyrat e hulumtimit, me qëllimin përfundimtar të ndërtojnë një “fabrikë-pilot” që mund të funksionojë në mënyrë të qëndrueshme në Hënë.