Top Show, Rrugëtimi i Hashim Thaçit

Alban Dudushi: Jeni sot në Tiranë, ndërkohë që kryeministri i Serbisë, Ivica Daçiç ndodhet në Graçanicë të Kosovës…?

Hashim Thaçi: Daçiç ndodhet sot në Kosovë për një premierë filmi dhe me lejen e qeverisë së Kosovës, ka kërkuar që të ketë një vizitë private në Graçanicë pa ndonjë rëndësi të veçantë, por krejt private dhe me lejen e institucioneve tona. Është diçka krejt normale, për sa kohë që është pranuar krejt normalisht nga ana e qeverisë së Kosovës. Nuk e shoh të arsyeshme, që të zmadhohen apo të dramatizohen të tilla situata, pasi ajo është vizitë personale dhe jo qeveritare, kështu që nuk ka pse të dërgohen mesazhe, të cilat nuk janë në interesin e askujt. Thjesht mendoj se duhet ta konsiderojmë si një vizitë tërësisht normale.

Alban Dudushi: Pamë pamjet tuaja filmike të hershme, disa me cilësi të dobët. Zutë vend në publikun e Kosovës diku në fillim të viteve ’90, më sakt në 30 maj 1992 në një fjalim që keni mbajtur në Llaush me rastin e vrasjes së Sami Babajt. Në fjalimin e asaj kohe keni deklaruar se populli i Kosovës do ta gjente një ditë rrugën e reagimit, jo vetëm me 2 gishtat e fitores lart, por edhe me gishtin e këmbëzës. Asokohe, shumëkush ishte i bindur që rruga drejt pavarësimit ishte rruga e paqes, e frymëzuar dhe udhëhequr nga Ibrahim Rugova. Ju kur bënit këtë deklaratë, a kishit ndonjë dyshim se të drejtë kishte Rugova dhe jo ju, që donit luftën?

Hashim Thaçi: Realisht kam qenë një nga udhëheqësit e lëvisjes studentore të viteve ’88-’90, kur zhvillohej edhe beteja për rrëzimin e partisë komuniste të Jugosllavisë në Kosovë, por në të njëjtën kohë edhe të përpjekjeve tona për liri, sepse jemi përballur edhe me sistemin komunist, por edhe me pushtimin e Serbisë, dhe kemi zhvilluar dy beteja në të njëjtën kohë. Me rënien e sistemit komunist dhe fillimin e sistemit pluralist politik, deri në atë masë që e lejonte Serbia. Atëherë lejohej edhe të shahej apo të mbaheshin konferenca për shtyp, por kushdo që niste veprime konkrete për pavarësimin nga Serbia sanksionohej dhe përndiqej shumë rëndë. Ndërkohë, kemi vazhduar edhe aktivitetin tonë në kuadër të Lëvizjes Popullore për Republikën e Kosovës, e vetmja organizatë politike konkrete që organizonte protesta, demonstrata, me kërkesën për Kosovën Republikë me viset shqiptare, sepse Jugosllavia ende ekzistonte. Prishtina ishte qendra e rinisë së shqiptarëve në ish-Jugosllavi, ndërsa universiteti jepte mundësinë që njerëzit të njiheshin dhe të koordinoheshin me njëri-tjetrin për kauzën e lirisë së shqiptarëve në atë periudhë. Pas ndryshimeve që ndodhën dhe reflektimeve që vinin me kalimin e kohës, por edhe me shtimin e dhunës nga Serbia, gjërat qartësoheshin se nuk mund të ketë demokraci pa liri, që përbënte edhe dallimin në koncepte, pasi së bashku me bashkëluftëtarët e mi mendonim se nuk mund të kishte demokraci pa arritur më parë lirinë.

Alban Dudushi: Por liri nëpërmjet luftës…

Hashim Thaçi: Lufta nuk ka qenë elementi ynë i parë, kemi provuar me çdo mjet e mundësi, kemi filluar rezistencën politike dhe ushtarake, jo sepse kemi dashur luftën, por si e vetmja mundësi për fillimin e rezistencës për të dërguar një mesazh më të qartë se në Kosovë po fillonte rezistenca e armatosur, se në Kosovë nuk do të mund të qëndronte më rehat Serbia dhe gjithë potenciali ynë i përpjekjeve ka qenë drejtuar kundër prezencës së ushtrisë, policisë dhe administratës serbe. çdo punë që është bërë edhe prej lëvizjeve politike të tjera, i kemi mirëpritur, përshëndetur, jemi ofruar për bashkëpunim dhe kemi punuar maksimalisht për të realizuar objektivat tona.

Dudushi: Kishit filluar rezistencën tuaj, jo vetëm paqësore, si LPK jo vetëm ndaj makinerisë pushtuese serbe në atë periudhë, por kjo dihej se do t’iu vinte përballë të gjitha mekanizmave dhe administratës së Serbisë në Kosovë. Por a ju vinte edhe përballë krahut paqësor dhe a kishte përplasje me to?

Hashim Thaçi: Nuk mund të themi se kishte përplasje, por për arritjen e një objektivi njerëzit zgjedhin rrugën më të lehtë, që ishte propaganda se do të fitonim lirinë me thirrje për mbështetje ndërkombëtare, me angazhime politike ditore aq sa lejonte Serbia dhe me konferenca për shtyp. Por, ne kemi qenë të bindur, madje edhe më shumë duke punuar në universitet me kushte e rrethanat ekzistuese të intelektualëve, njerëzve të mediave të mbyllura, të shoqërisë civile, se ky proces po qartësohej gjithnjë e më shumë për të hedhur hapat e mëtejshme, duke vepruar konkretisht. Lëvizja Popullore e Kosovës, gjatë viteve të tranzicionit ’90 nuk ka qenë edhe aq e përgatitur. Neve na u desh të caktonim nëse do të formonim një parti politike, të legalizoheshim, gjë që kishte kërkesa, apo të mbeteshim thjesht një organizatë mikse, ashtu siç ishim gjysmë ilegale, me bashkëluftëtarët tanë, por që veprimet konkrete duhej të fillonin në çdo mënyrë kundër ushtrisë dhe policisë serbe.

Alban Dudushi: Pika decizive ka qenë në Kërçovë, në ’93, ku ka pasur edhe një debat të madh…

Hashim Thaçi: Takimi ka qenë pranverën e atij viti, kur sapo kishin filluar veprimet konkrete ndaj ushtrisë dhe policisë serbe në Drenicë, pas konfliktit në Prekaz me komandantin Adem Jashari, që i rezistoi policisë në fund të 1991-shit. Pastaj pati veprime qoftë në Drenas, por në Kërçovë ka qenë një përcaktim i qartë që Lëvizja Popullore e Republikës së Kosovës të merrte definitivisht rolin që i takon e që pritej nga qytetarët e Kosovës, për të mbështetur fuqishëm rezistencën politike e ushtarake, që kishte filluar si bërthamë e parë e asaj që më pas u quajt Ushtria Çlirimtare e Kosovës, Nga ky moment mund të flasim për UCK dhe jo më një lëvizje, pasi kështu si ushtri menduam se do të kishim më shumë përkrahje nga populli, pa vënë re partitë, ideologjitë apo fetë, por vetëm interesin kombëtar dhe përpjekjet për liri. Nuk ka qenë rruga më e thjesht që zgjodhëm, por e vetmja për të fituar lirinë.  Ishim në një periudhë kur rinia largohej gjithnjë e më shumë nga Kosova, kur filloi edhe projekti i shtëpive-shkolla, por me kalimin e viteve ne filluam të zgjeroheshim, të forcoheshim, jo vetëm në Drenicë, por edhe në shumë qytete të tjera të Kosovës.

Alban Dudushi: Debatet në atë kohë ishin midis rinisë urbane të Kosovës, sipas përshtypjes së krijuar në Tiranë, që ishte më afër idesë së lëvizjes paqësore, dhe pjesës tjetër të qytetarëve nga zonat rurale, që ishin më të prirur drejt luftës. Është e vërtetë?

Hashim Thaçi: Jo, rinia kosovare ka qenë gjithnjë e përcaktuar për rezistencë. Të gjitha lëvizjet kanë filluar në Prishtinë, në universitet, që nga ’68 e deri në vitet ’90. Të gjithë njerëzit kanë kontribuar për krijimin e klimës për rezistencë politiko-ushtarake, të bindur se kështu nuk mund të fitohej liria, por mundësitë ishin të kufizuara.

Alban Dudushi: Njëkohësisht edhe frika ndaj represionit ka qenë shumë e madhe…

Hashim Thaçi: Nuk mund të them frika por më tepër pamundësia për të rezistuar, gjë që nxiti debate e vlime të pashmangshme. Rezistenca ka filluar e armatosur, por përpara ka pasur edhe ide për ta nisur nëpërmjet shfrytëzimit të titujve të mediave për të informuar opinionin publik etj. Ka pasur edhe nga ata që mendonin se Serbia për 24 orë e gëlltit Kosovën apo e zhvendos në vendet e tjera kufitare të rajonit. Por rinia kosovare, që ka qenë e privuar nga shumë liri, edhe ajo ekzistenciale, e kuptoi se e vetmja mundësi për të ruajtur ekzistencën e kosovarëve në atë kohë, ka qenë dërgimi i mesazhit të rezistencës Të gjithë e donin lirinë dhe njerëzit kanë punuar në forma të ndryshme e me sakrifica për t’i shpëtuar dhunës së pushtuesve, madje sakrificë ishte edhe qëndrimi në shtëpi. Ndodhi për herë të parë uniteti i të gjithë njerëzve për refuzim masiv, si kurrë ndonjëherë kundër Serbisë.

Në ’93 dolët në ilegalitet, kur gjykata serbe e Prishtinës dha edhe dënimin në mungesë për ju, Adem Jasharin dhe disa të tjerë. Ishte kjo periudha që ju dolët në Shqipëri?

Në korrik ‘93, ka pasur shumë arrestime në vendbanime të Kosovës ndaj veprimtarëve të LPK-së, arrestime që ndodhën pasi kishin filluar aksionet e armatosura. Shumë njerëz ishin të painformuar për funksionimin e rezistencës ushtarake që kishim filluar, ndaj dhe u goditëm rëndë, madje edhe u dekonspiruam. Disa u burgosën e më pas u dënuan rëndë, kurse të tjerë në mungesë. Por, e rëndësishme është se formacioni që kishte filluar rezistencën vazhdoi punën. Serbia përdori çdo formë të mundshme për të shkatërruar këtë nismë, duke keqtrajtuar e duke akuzuar, por thjesht nuk mundën të hynin në bërthamën e rezistencës ushtarake. Madje, kontrollet serbe kanë ardhur edhe te shtëpia ime, unë s’kam qenë atje, kanë keqtrajtuar familjen dhe kanë shkatërruar çdo gjë, ashtu si dhe te shumë bashkëveprimtarë të tjerë. Ndaj dhe na u desh që të kalonim në një jetë klandestine, por duke qenë të vendosur për të vazhduar rezistencën. Në atë kohë kam dalë edhe në Maqedoni, Preshevë, por edhe në Shqipëri, ndaj dhe gjej rastin t’i përshëndes të gjithë ata që më kanë qëndruar pranë në ato ditë të vështira, ’93-’94.

Alban Dudushi: Kush ju ka pritur në Shqipëri në atë kohë?

Hashim Thaçi: Ardhja ime e parë në Shqipëri ka qenë në fillim të ’92, këtu ka qenë edhe komandanti Adem Jashari, por edhe bashkëluftëtari Jakup Nura, një prej protagonistëve themeltarë të UCK-së. Ka qenë edhe Kadri Veseli, që në atë kohë ishte student në Tiranë, një prej njerëzve më të afërt të mi.

Alban Dudushi: Shqipëria ju është dukur katastrofë në atë kohë, besoj…

Hashim Thaçi: Nuk mund të them katastrofë, sepse Shqipërinë e kemi idealizuar prej vitesh, jam rritur dhe edukuar në një familje dhe rreth familjar që e kanë dashur gjithnjë Shqipërinë, gjë që e kultivojmë edhe sot, pa e lidhur me emra, por në tërësi. Nuk mund të them se kur erdha në Shqipëri gjeta çdo gjë të bukur, por këtë gjë e kisha dëgjuar edhe nga miq të tjerë që e kishin vizituar më herët se mua. Mund të them se në çdo aspekt, ju ishit shumë herë më mirë se sa neve në Kosovë. Sepse, mbi të gjitha, ishit të lirë dhe të pavarur dhe sapo kishit filluar demokracinë.

Ai miti në atë kohë, kur Shqipëria ishte e pamundur për vete, se kosovarët do të ngriheshin për luftë kundër okupatorëve ra, apo jo? A nuk ra në atë kohë shpresa juaj se Shqipëria mund t’iu ndihmonte në fitimin e lirisë dhe pavarësisë së Kosovës?

Jo, pavarësisht situatës apo krizës ekonomike që po kalonte Shqipëria, nuk besoj se ka pasur humbje shprese, që vendi juaj do të na mbështeste në çdo hap për lirinë tonë. Këtë bindje nuk mund ta krijoja në një shesh të Tiranës, por gjithnjë e kam besuar se Shqipëria do ta mbështesë një ditë fuqishëm Kosovën. Madje, dita erdhi pas shumë kohësh, dhe përkrahja e Shqipërisë u pa qartë, pavarësisht krizës ekonomike, por e rëndësishme ishte që ishte shtet.

Alban Dudushi: Nga 94 deri në vitin 98 keni hyrë shpesh herë në Kosovë për të organizuar rezistencën e Ushtrisë çlirimtare të Kosovës. Kjo ishte arsyeja pse morët edhe pseudonimin “gjarpri”?

Hashim Thaçi: Kam lëvizur në disa krahina të veriut të Shqipërisë, kam vizituar shumë zona, që shumë shqiptarë ndoshta e kanë ëndërr t’i vizitojnë. Kam parë bukuri të rralla, edhe pse kufiri mes Shqipërisë dhe Kosovës ka qenë një kufi i hekurt, pasi Serbia ushtronte kontrolle deri në limitet e fundit, duke shkaktuar shumë viktima. Kam kaluar mbi 40 herë kufirin për në Kosovë. Megjithatë, mund të them edhe sot, siç kam thënë gjithmonë: Pa Shqipëri nuk do të kishte Kosovë të lirë e të pavarur.

Alban Dudushi:Kur jeni ndeshur vërtet ngushtë në këto 40 kalime?

Hashim Thaçi: Kemi hasur vështirësi të mëdha, pasi sapo kalonim kufirin shqiptar për në Kosovë, na duhej të ecnim për mbi 72 orë deri në bazën e UçK-së, dhe këto kalime i bënim të ngarkuar me pesha të mëdha, mbi 25-30 kg. Megjithatë ka qenë vendosmëria dhe guximi i djemve të rinj të asaj kohe, që na bëri të kalonim dhe t’i bënim ballë çdo vështirësie, mjafton që t’i shpëtonim ushtrisë serbe, për të mos u përballur me ta. Lodhje që kalonin shpejt, kur realizohej objektivi që kishim marrë.

Alban Dudushi: Si u bëtë ju personi i kontaktit me Bashkësisë Kombëtare, duke ditur që LPK apo UCK kishte edhe figura të tjera më me peshë dhe më në moshë se sa ju, në atë periudhë?

Hashim Thaçi: Ka pasur persona më në moshë, por nuk ishte çështje karriere politike. Gjithmonë kemi besuar se fitoren do ta kishin politike dhe ushtarake, por pa menduar kurrë për poste, për tituj, apo për trofe politik. Me çdo betejë që kryenim fitonim diçka politikisht, ndaj dhe kemi marrë kontakte me bashkësinë ndërkombëtare, duke filluar nga ’96 me SHBA-të, për të arritur kulmin në pranverën e ’98-s.

Alban Dudushi: E mbani mend takimin e parë që keni pasur me amerikanët?

Hashim Thaçi: Janë disa personazhe të njohur dhe disa që nuk janë publik, ndërsa unë kam pasur parimin që vazhdimisht të mos flas për emra që na kishin kontaktuar, sepse nuk ishte e lehtë edhe të na besonin. Por parimet tona kanë qenë të qarta: do të zhvillonim vetëm luftë çlirimtare dhe kurrsesi veprime terroriste apo kundër civilëve. Ne nuk luftuam vetëm kundër regjimit të Miloshevicit, por për largimin e Serbisë, sepse emrat e udhëheqësve të tyre janë ndryshuar për mbi 1 shekull, por dhuna e tyre vetëm sa ishte intensifikuar edhe më tepër.

Alban Dudushi: Ju besonit te rezistenca e armatosur por juve iu ra barra për nënshkrimin me palën serbe në Konferencën e Rambujesë. Në raste të tjera dimë që ka pasur edhe figura më të njohura, që pasi kanë firmosur me armikun janë vrarë nga bashkëpatriotët e tyre apo nga forcat radikale. Kishit frikë për jetën tuaj pas Rambujesë?

Hashim Thaçi: Sigurisht që kam pasur besim te veprimet e armatosura, pasi vetëm kështu mund të ringjallej shpresa te qytetarët e vendit. Kam qenë edhe dëshmitar i bisedave që bëheshin pas asaj ngjarjeje, por i konsideroja thjesht naivitete ekstreme, sepse qytetarët e besonin se diçka kishte filluar të lëvizte, në një formë a një tjetër. Gjithsesi, çdo marrëveshje e një procesi politik ka njerëz mbështetës por edhe kritikë. Kemi qenë në Rambuje si delegacion i Kosovës dhe me unanimitet u zgjodha kryesues i atij delegacioni. Përgjegjësia ime ka qenë shumë e madhe, pasi edhe takimi nisi me një tension të madh, për shkak të masakrave të njëpasnjëshme dhe represioneve që bëheshin në Kosovë nga ushtria dhe policia serbe. Ndaj dhe qëndrimet e mia ishin të qarta, se lufta ishte për liri e pavarësi dhe s’kishim vajtur në Rambuje për autonomi nën Serbi apo për reduktimin e forcave pushtuese. Ai dokument që firmosa mund të them se ishte disi i keq, që po të pranohej edhe nga Serbia, jam i sigurt se sot Kosova do ishte nën Serbi. Megjithatë ka pasur edhe naivë në delegacionin tonë, që thoshin se ne mjaftohemi edhe me një të përditshme ditore, mjafton që të mos kishim represion apo dhunë nga ushtria e policia serbe, e pranojmë edhe këtë realitet.

Alban Dudushi: E keni fjalën për Veton Surroin?

Hashim Thaçi: Nuk dëshiroj të përmend emra, pasi nuk dua të zbuloj se kush ishte në atë delegacion. Ndërsa sa i përket UCK-së, kërkohej shpërbërja, ndërsa unë kërkova që të transformohej dhe kështu ndodhi. Kërkova që të futej referendumi, që pas 3 vitesh të na jepej e drejta e vetdeklarimit për pavarësi dhe kështu u bë, me sigurinë e Sekretares amerikane Albright. Kërkova gjithashtu që të kemi kushtetutë dhe ia kemi arritur këtyre objektivave. Madje për realizimin e tyre kemi larguar disa servilë larg nga nënshkrimi i marrëveshjes. Kemi kërkuar më pas konsultime me njerëzit në Kosovë. Ka pasur edhe kërcënime për veprimet e mia, por mbi të gjitha ekzistonte bindja ime mbi drejtësinë e veprimeve që po ndërmerrja. Nuk më interesonte asgjë tjetër, veç fatit të qytetarëve të Kosovës. Ishte një nënshkrim më i miri i mundshëm, edhe pse jo ideali. E firmosa atë dokument përkundrejt garancive që u dhash të gjithë bashkëluftëtarëve të mi se pas asaj firme do të niste edhe bombardimi nga forcat e NATO-s.

Alban Dudushi: Do të ndalemi pak edhe në negociatat me Serbinë, të cilat gjithashtu kanë ngjallur diskutime dhe kritika të mëdha. Ashtu siç Rambujeja ishte nën presion të ndërkombëtarëve dhe të situatës, a janë zhvilluar edhe këto bisedime nën presion me serbët dhe, në rast se do të mundeshit do t’i shmangnit?

Hashim Thaçi: Mendoj se bisedimet apo negociatat që janë zhvilluar në Bruksel kanë qenë në interesin e Kosovës, paqes dhe stabilitetit në rajon. E di se ka pasur opinione të ndryshme për çka jam ballafaquar edhe vet personalisht, qoftë në Kuvendin e Kosovës apo jashtë tij, qoftë nga partitë opozitare apo opinionistë të ndryshëm. Por, unë besoj fuqishëm se ka qenë vendimi më i drejtë dhe, duke kaluar koha, besoj edhe më tepër se ka qenë e vetmja rrugë për të rikthyer në kontroll territorin e veriut të Mitrovicës nga institucionet e Republikës së Kosovës. Me dialog ne kemi arritur që të funksionalizojmë institucionet e Republikës së Kosovës, në atë pjesë që kontrollohej dhe menaxhohej nga Serbia. Me dialog kemi shtrirë sovranitetin në veri dhe kemi shpëtuar në të njëjtën kohë ndarjen e Kosovës apo formimin e një Republike Srbska në veri, apo të ndonjë autonomie tjetër që pretendohej dhe garantohej nga Beogradi për serbët në veri. Në anën tjetër kemi arritur të rikthejmë vëmendjen e bashkësisë ndërkombëtare se në Kosovë ekziston një problem që quhet Mitrovicë dhe çdo shtet në rajon mund ta kishte një të tillë dhe të kërkonte zgjidhje urgjente. Dialogu ka qenë mundësia dhe rruga e vetme për të filluar funksionalizimin e jetës institucionale në atë pjesë të territorit të Republikës së Kosovës, por edhe për të filluar një kapitull të ri: atë të normalizimit të marrëdhënieve mes shtetit të Kosovës dhe Serbisë. Situata ka qenë ndryshe në veri dhe ky është realitet, prandaj ka pasur njerëz që e kanë mbështetur, por edhe që e kanë kritikuar. Ata që e kanë kritikuar nuk i kam kuptuar kurrë, të them të drejtën, sepse nuk kanë pasur të drejtë. Kjo, sepse çdo marrëveshje që kam arritur në Bruksel është në përputhshmëri të plotë me Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës. Të gjitha marrëveshjet e arritura në Bruksel kanë kaluar me 2/3 në Kuvendin e Republikës së Kosovës, ndaj dhe kritikët sot dua t’i pyes: Çfarë do bëhej nëse nuk do ndodhte dialogu. Sepse ka pasur edhe zëra ndërkombëtarë, që kishin filluar të pajtoheshin se mund të ndodhë ndarja. Kështu që, edhe vendimi për dërgimin e Policisë së Kosovës më 25 Korrik 2011 në veri për të marrë nën kontroll pikat kufitare 1 dhe 31 ka qenë vendim i drejtë, që u ka hapur sytë të gjithëve.

Alban Dudushi: E keni quajtur ditën e unifikimit territorial të Kosovës.

Hashim Thaçi: Përfundimisht, 25 Korriku 2011 është dita e bashkimit territorial të Republikës së Kosovës, sepse institucionet e Kosovës nuk kanë pasur fare prezencë në atë pjesë të Kosovës, ndërsa tani kemi sistemin doganor, që është rezultat i dialogut. Kemi IBM-në, që është rezultat i dialogut, ashtu si dhe integrimi i policisë të qytetarëve serbë, apo komunitetit të tyre, në institucionet e Republikës së Kosovës. Pra në Policinë e Kosovës, me uniformën tonë, duke respektuar ligjet tona. Ka mbetur për të punuar më tepër edhe në sistemin e drejtësisë dhe kjo është sfida kryesore për të ardhmen e dialogut. Tani kemi lëvizje të lirë në veri dhe policia e doganierët e Kosovës, por dhe gjithë mekanizmi mbështetës lëviz lirshëm me automjetet e policisë së Kosovës, doganave tona, madje sot kemi edhe mbledhjen e taksave në veri, gjë që s’ka ndodhur më herët. Kështu që, ajo që ka ndodhur në Bruksel ka qenë e nevojshme dhe e domosdoshme, një model europian i relacioneve të reja mes shteteve të Kosovës dhe Serbisë. Natyrisht që ka qenë një konflikt mbi 1 shekullor dhe qytetarët tanë, në Kosovë, Serbi dhe krejt rajonin, janë mësuar duke parë konflikte, por jo arritjen e marrëveshjeve të paqes, që ndoshta përbën edhe befasinë. As për mua s’ka qenë e lehtë që të ulem në atë tavolinë, që të negocioj mbi ato çështje, por mbi të gjitha për mua ka qenë me rëndësi, që të respektohen në përpikmëri Kushtetuta dhe ligjet e Kosovës. Ndaj dhe kur respektohet Kushtetuta, besoj se vendimi është i drejtë, gjë që bën të zhdrejtë mendimin e kritikëve.

Alban Dudushi: Kjo Kushtetutë e Republikës së Kosovës, e cila është konform pakos së Ahtisaarit, në atë periudhë, që atëherë u pa si një lëshim shumë i madh dhe i dhimbshëm që u bë ndaj serbëve në Kosovë dhe kritikat këtu vazhdojnë. Gjatë gjithë kohës ka qenë Kosova, keni qenë ju të detyruar të lëshoni për të arritur atë funksionalizim të shtetit të Kosovës, i cili nuk bëhej për shkak të serbëve dhe për faj të të tyre. Ndërkohë që ata kanë marrë prej këtyre bisedimeve vetëm përfitime, afrim për në Bashkimin Europian, përmirësim të pozitës së tyre ndërkombëtare, përmirësim të imazhit të tyre, pa kërkuar ende falje për shumë krime që kanë kryer në Kosovë dhe pa lëshuar ndonjë gjë të madhe, në lidhje me këto bisedime që keni zhvilluar. Këto janë kritikat kryesore që janë bërë.

Hashim Thaçi: Në Bruksel, ne për herë të parë jemi ulur në nivel të barabartë, si delegacione të Republikës së Kosovës dhe Republikës së Serbisë. Jemi ulur me simbolet tona, secili në xhaketën e vet, flamujt e Kosovës dhe Serbisë. Kemi dialoguar në baza të barabarta si dy shtete të pavarura dhe sovrane. Jemi ulur si fitues dhe jemi sjellur si të tillë. Jemi të tillë edhe sot. E ardhmja e Serbisë dhe Kosovës, sa i përket të ardhmes europiane, varen natyrisht nga e ardhmja e fqinjësisë së mirë, sikundër ka ndodhur edhe me të gjitha vendet e tjera të rajonit. Dialogun, ne nuk e kemi zhvilluar si betejë për t’i mundur serbët e Kosovës, ata janë qytetarët e mi dhe të Kosovës. Kanë lindur dhe janë rritur në Kosovë dhe mendojnë të vazhdojnë jetët e tyre në atë vend. Mund të them lirisht se Kosova ka Kushtetutën më bashkëkohore prej vendeve të rajonit dhe ne, edhe lirinë e pavarësinë e Kosovës e kemi fituar pikërisht duke u nisur nga parimet dhe principet e drejta të respektimit të komuniteteve dhe të të drejtave të njeriut. Dhe jo duke dërguar sinjalet e frikshme për komunitetet. Kosova nuk ka sot rrezik nga komuniteti serb. Nëse ne nuk i respektojmë bashkësinë serbe që jeton në Kosovë është për të ardhmen europiane.

Alban Dudushi: Por është prej politikës serbe në rrezik…

Hashim Thaçi: Jo, të marrim shembull zgjedhjet lokale. Të gjitha komunat kanë respektuar Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës. Edhe ata kritikë që thonin se po formohet një Republikë Srbska, ku është kjo? Thonin po formohet një autonomi, por ku është kjo? Thonin se po ndahet Kosova, por ku ndodhi ndarja e Kosovës? Thonin që po formohet një institucion paralel serb, Asociacioni i Komunave Serbe, ku është? Asociacioni do të formohet, por vetëm me bazë të funksionimit konsultativ të bashkëpunimit në nivel lokal të komunave, për ndërtimin e ndonjë rruge të përbashkët, ndonjë projekti të përbashkët ujësjellësi, koordinim të punëve të përbashkëta. Një asociacion të tillë kemi edhe ne si qytete apo komuna shqiptare. Është e drejtë e çdo komune për t’u lidhur me ndonjë asociacion të komunave dhe sot duhet respektuar dhe kemi respektuar ligjin për pushtetin lokal dhe natyrisht edhe të gjitha aktet e standardet europiane. Prandaj, kritikët që kanë qenë të ashpër apo shumë skeptikë për implementimin e atyre marrëveshjeve mendoj se kanë gabuar, madje rëndë, sepse realiteti po i hedh poshtë të gjitha ato kritika, që kanë qenë krejt të pabazuara, apo thjesht një fiksim të asaj se Serbia është e përgatitur. Serbia nuk ka fituar në 15 vitet e fundit, politikisht dhe diplomatikisht, në raport me Kosovën kurrë. Ajo ka humbur diplomatikisht në Rambuje, në Vjenë dhe në Bruksel. Neve kemi nënshkruar marrëveshjen së bashku me bashkësinë ndërkombëtare në Rambuje, kanë ndodhur bombardimet dhe kemi larguar Serbinë nga Kosova, kemi fituar lirinë. Në Vjenë, kemi negociur me bashkësinë ndërkombëtare, ku prezente ka qenë edhe Serbia, e cila ka refuzuar, ndërsa ne kemi nënshkruar marrëveshjen për të përqafuar dhe mirëpritur dokumentin e Ahtisaarit dhe, natyrisht që kemi qenë të vetëdijshëm për disa lëshime që kemi bërë, por që janë bërë në favor të krijimit të kushteve dhe rrethanave të një mbështetjeje të gjerë ndërkombëtare për të bërë Kosovën të pavarur dhe sovrane. Nuk ka qenë e lehtë, që Kosova të shpallej e pavarur dhe sovrane në vitin 2008, por pikërisht ai bashkëkoordinim me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, vendet kryesore të Bashkimit Europian, bëri që ne të bëjmë Kosovën të pavarur në mënyrë të koordinuar. Ndërsa tani, kur jemi në një proces të konsolidimit dhe forcimit të shtetit tonë dhe hapet mundësia e normalizimit të marrëdhënieve si dy shtete në një nivel të barabartë, përsëri dalin zëra kritikë, që janë të njëjtët që kanë dalë kundër konferencës në Rambuje, kundër marrëveshjes atje, kundër procesit të dialogut në Vjenë për statusin politik, dhe tashmë kundër Brukselit, që po sjellin shtrirjen e institucioneve tona në të gjithë territorin e vendit, që po sjellin bashkimin territorial të vendit, funksionalizimin e të gjitha institucioneve tona. I pyes sërish kritikët, nëse nuk do të ndodhte dialogu, do t’i shpallnim luftë Serbisë? Janë të njëjtët që kanë kritikuar kur kam dërguar policinë për marrjen nën kontroll të pikave 1 dhe 31 më 25 korrik të vitit 2011. Mendoj se duhen parë gjërat pak më gjerë, më thellë dhe për të ardhmen. Nuk ka nevojë që ndonjë kritik të më tregojë e kush është Daçiç, sepse unë e di shumë mirë, madje më mirë se ata, as se kush është Serbia, sepse e di shumë mirë, as se çfarë ka bërë ajo në Kosovë, sepse e kam përjetuar në lëkurën dhe familjen time, por edhe bashkëluftëtarëve të mi. Kam përgjegjësi kushtetuese dhe ligjore dhe do t’i marr vendimet më të mira të mundshme për vendin tim. Dialogu, në kuptimin popullor, nuk ka qenë fare elektoral, por ka qenë procesi i nevojshëm dhe i domosdoshëm. Dhe si udhëheqës të vendit duhet të marrim vendime në interesin e tij, jo vetëm që duartrokiten. Shumë e lehtë ka qenë për mua të refuzoj dialogun, të merrja duartrokitjet në Parlamentin e Kosovës, apo prej njerëzve të ndryshëm në Kosovë, por gjendja në veri do të mbetej e njëjta dhe brez pas brezi do të merreshim po me të njëjtën çështje. Kështu që, qeveria e ardhshme do ta ketë shumë më të lehtë, sepse nuk do e ketë barrën dhe problemin e veriut të Mitrovicës. Unë i kam pasur këto halle, e kam deklaruar edhe në Parlamentin e Kosovës para kolegëve të mi dhe të gjitha partive politike, se nuk kanë pse mërziten, pasi në Kuvend nuk do të sillet asnjë vendim i rëndë që nuk është në përputhshmëri me Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës, për t’u votuar. Pjesën e rëndë do ta kaloj në Bruksel, kurse ju do të votoni vendimet që janë më se të ligjshme, pavarësisht se një grup parlamentar mendon se është e kundërta. E kanë dërguar marrëveshjen e 19 Prillit në Gjykatën Kushtetuese, e cila ka konfirmuar se të gjitha marrëveshjet janë plotësisht në përputhje me ligjet tona. Edhe sikur të mos e jepte fare opinionin kjo gjykatë, unë kam qenë i bindur sepse jam konsultuar me ekspertët ligjorë, që kanë qenë me ne. Por, kritika do të ketë vazhdimisht dhe është mirë që të ketë, edhe pse do të ishte më mirë sikur të ishin më realiste dhe jo të bazuara mbi xhelozitë apo smirat.

Alban Dudushi: Kritika ka pasur në fakt edhe mbledhja e përbashkët e qeverive të Shqipërisë dhe Kosovës të zhvilluar në Prizren.

Hashim Thaçi: Kjo në fakt është edhe kritika më interesante nga të gjitha. Disa njerëz, që më kanë përkrahur në dialogun me Serbinë, në takimet që kam zhvilluar me kryeministrin serb Daçiç, tani dalin e kritikojnë takimin e Prizrenit me kryeministrin Edi Rama. Sinqerisht, unë këta njerëz nuk i kuptoj dhe jam i shqetësuar për opinionin e tyre. Unë shoh një grumbull analistësh që ishin mbledhur dhe flisnin sikur të ishte diçka e huaj. Takimin e Prizrenit le ta quajnë si të duan, për mua është një kapitull i ri, një fillim i ri, diçka që nuk ka ndodhur kurrë mes Kosovës dhe Shqipërisë, prandaj gjëra të vogla si, a është zhvilluar me dyer të hapura apo të mbyllura, nuk kanë fare rëndësi. Me siguri, nëse do mbyllnim dyert apo kamerat, kritika do të ishte edhe më e madhe, se çfarë është biseduar brenda, duke ngritur edhe dyshime te bashkësia ndërkombëtare. Mendoj se është e ekzagjeruar kjo kritikë. Ka qenë një takim krejt i natyrshëm, me vendime të rëndësishme dhe konkrete.

Alban Dudushi: Entuziastët e kanë quajtur një takim historik, një mbledhje historike, ashtu siç ka pasur edhe skeptikë e kritikë, që e kanë quajtur më tepër se sa një mbledhje qeverie, një paradë dhe një lloj “shoë” mediatik, atë që u zhvillua atje.

Hashim Thaçi: Po çfarë të bënim ne, të mbyllnim dyert, kamerat dhe t’i thonim stop mediave? Ne u futëm brenda, morëm disa vendime të rëndësishme historike, por pa ju, apo të mos mbanim fare konferencë për shtyp? Akuzohemi pse dolëm përpara ndërtesës së Lidhjes së Prizrenit… Në njërën anë del që takimi konsiderohet historik, kurse takimin për herë të parë të dy qeverive, të Kosovës dhe Shqipërisë, që do të mbetet në histori, mundohen ta minimizojnë. Mendoj se ka qenë një takim i një rëndësie të veçantë, me një mesazh të qartë të një bashkëpunimi të qeverisjes së përbashkët strategjike mes Republikës së Kosovës dhe Shqipërisë. Nuk ka filluar gjithçka nga takimi i Prizrenit, sikurse dhe nuk do të përfundojë aty, sepse takimi i ardhshëm do të mbahet në fund të Majit apo në fillim të Qershorit në Vlorë. Takime me kabinete gjysmake kemi mbajtur edhe më herët, kemi marrë edhe vendime të tjera, por tani do të jetë ndryshe, sepse vendimet që janë marrë do të kenë një përcjellje nga afër të qeverive apo ekspertëve, në lidhje me si do të implementohen nga takimi në takim. Takime të tilla kanë filluar menjëherë pas luftës, në kohën e qeverisjes së Majkos, pastaj zotit Meta, më tej zotit Nano, duke vijuar me ardhjen në pushtet të zotit Berisha. Ne kemi pasur takime të shpeshta edhe me ish-kryeministrin tuaj të fundit, qoftë në Junik, në Pejë apo në Shkup, kemi dërguar mesazhet më entuziaste për bashkimin e kombit, e përsëri jemi kritikuar. Sidoqoftë, takimi i Prizrenit nuk ka qenë as nacionalist, as në kuptimin kozmopolit, por në kuadër të kompetencave kushtetuese dhe ligjore të dy shteteve tona, të një bashkëpunimi që ka munguar. Ta quajmë historik apo jo, le ta vlerësojnë të tjerët, por është takimi i parë që ndodh mes Republikës së Kosovës dhe Shqipërisë në një nivel kaq të lartë institucional mes dy qeverive. Unë u jam mirënjohës njerëzve që kanë punuar për këtë takim, edhe kryetarit dhe kryeministrit Rama për përgjegjësinë dhe gatishmërinë që ka treguar nga ardhja e tij në pushtet, që menjëherë të mbajmë një takim të tillë. Nuk ka pasur karakter elektoral ky takim, sepse unë i kam propozuar kryeministrit Rama për ta shtyrë këtë takim pas Vitit të Ri, pra në Janar, vetëm për shkak të zgjedhjeve që kishim në Kosovë. Sa i përket datës, unë nuk jetoj me datat e së shkuarës…

Alban Dudushi: Dhe, në fakt, kjo kritikë vinte nga ish-kryeministri, për 11 Janarin.

Hashim Thaçi: Tani dihet se çdo datë që do caktojmë, do marrim kritika, ndoshta edhe nga deklaratat e ndonjë lideri lokal. Sa i përket çështjes së ndarjes së mjeteve financiare, është një simbolikë, është fillimi, është vetëm për maternitetin, ndërsa tani, me krijimin e Fondit Zhvillimor për Preshevën, edhe qeveria e Kosovës, por edhe ajo e Shqipërisë do të ndajë më shumë mjete. Sikurse do të ndajnë edhe organizatat e ndryshme ndërkombëtare, por edhe asociacionet e ndryshme private. Theksi i veçantë do të vazhdojë të mbetet tek interesimi ynë për Preshevën. Nuk matet përkushtimi i dy qeverive të Kosovës dhe Shqipërisë me parà për Preshevën. Unë vet i kam përjetuar përpjekjet e shqiptarëve të Preshevës, Medvegjës dhe Bujanocit, për liri, për të drejtat e tyre demokratike dhe kombëtare. I njoh ata njerëz dhe kam qëndruar aty, ndërkohë që pak kush ka dëgjuar për Preshevën. Emocionalisht jam i lidhur me kauzën e Preshevës për të drejtat e tyre kombëtare dhe demokratike. Edhe në Maqedoni, ku dikush po tenton prej liderëve lokalë që s’e kemi përmendur, por, ka liderë Maqedonie që e quajnë takim historik, ashtu si dhe në Kosovë e Shqipëri, ashtu sikurse ka edhe nga ata që kanë rezerva. Mendoj se do të ishte më mirë të fokusohemi më shumë tek energjitë pozitive dhe këtë bashkëpunim mos ta lëndojmë. Sa i përket opinionistëve, disa prej tyre edhe miq të mi, mendoj se duhet të dalin mbi xhelozitë personale që kanë ndaj këtij apo atij lideri, dhe të deklarojnë publikisht ashtu siç bëjnë në tavolina private, ku japin vlerësimet më të larta. Ndërsa kur dalin para kamerave, mendojnë se si të reflektojnë te shefi, që i ka dhënë detyrën për deklarim.

Alban Dudushi: Meqë jemi te çështja e liderëve, dua t’iu pyes pak – sepse gjatë kësaj periudhe që ju keni qeverisur por natyrisht edhe më përpara, keni pasur mundësinë të keni kontakte me liderët shqiptarë që kanë qeverisur radhazi në Shqipëri – duke mbetur te dy të fundit, Berisha dhe Rama. Ka pasur një koment të këtyre ditëve, i cili thoshte se natyra paternaliste e zotit Berisha i bezdiste liderët rajonalë shqiptarë, qoftë në Maqedoni, ashtu dhe në Kosovë, ndërsa me zotin Rama keni mundësi të jeni më të barabartë kur uleni në tryezë. Ekziston në fakt ky dallim nga njëri te tjetri?

Hashim Thaçi: Shkurt, qeveria e Republikës së Kosovës, përpos takimit të përbashkët me qeverinë e Shqipërisë, do të vazhdojë të ketë takime në të ardhmen e afërt edhe me qeverinë e Maqedonisë dhe atë të Malit të Zi, ndërsa në të ardhmen jo të largët shpresojmë që do të ndodhin edhe takime mes Republikës së Kosovës dhe asaj të Serbisë. Natyrisht, ky takim nuk do të ndodhë shpejt, për arsye që dihen, sepse Serbia ende nuk e ka njohur Kosovën. Për këtë ka pasur edhe kritika, përse po takohemi, për sa kohë që ata nuk e njohin Kosovën.

Alban Dudushi: Ju thoni që do të jetë një kohë e largët, që ju do të keni takime të përbashkëta edhe me qeverinë e Serbisë, por pikërisht sot ne e hapëm këtë bisedë duke folur për zotin Daçiç, i cili gjendej në Graçanicë dhe pikërisht aty ai ka deklaruar që “statusi i Kosovës nuk është në tavolinën e bisedimeve Prishtinë-Beograd”, nga njëra anë, dhe nga ana tjetër – duke iu përgjigjur pyetjeve të gazetarëve ka thënë që “ne nuk i njohim simbolet e Republikës së Kosovës”.

Hashim Thaçi: Natyrisht që çështja e statusit nuk është në tavolin e bisedimeve në Bruksel, sepse është zgjidhur njëherë e përgjithmonë. Kosova është vend sovran, i pavarur, njëri prej 104 shteteve dhe Daçiç është shumë i vetëdijshëm për këtë çështje, e cila nuk do të jetë kurrë çështje e tavolinave pasi është përmbyllur.

Alban Dudushi: Por, këmbëngulja për të mos e njohur Kosovën vazhdon…

Hashim Thaçi: Sa i përket mosnjohjes, do të vijë koha që edhe Serbia do ta njohë Republikën e Kosovës, por se kur do të ndodhë kjo, varet prej zhvillimeve të tjera në kohë, si brenda Serbisë, ashtu dhe në perspektivën europiane të saj dhe të Kosovës. Por, një gjë është e sigurt: se pa njohje reciproke, pa pranim të njëri-tjetrit nuk do të mund të jemi pjesë e Bashkimit Europian. Prandaj në dhe gjatë procesit integrues europian do të vijë edhe njohja nga ana e Serbisë për Republikën e Kosovës. Sa për simbolet, mund të them se tashmë ka filluar fushata elektorale në Serbi dhe do të kemi deklarata të tilla më të shpeshta, interesante, të cilat janë jo në përputhshmëri me realitetin në Kosovë, sepse unë dua të përgjigjem shumë shkurt. Të gjitha procedurat, simbolet dhe ligjet që ka respektuar kryetari i Prishtinës janë respektuar edhe në Graçanicë, edhe në Zveçan, Leposaviç, por edhe në Shterpçë. Pra, pa dallime etnike, kryetarët e komunave që kanë dalë nga zgjedhjet e vitit të kaluar lokale kanë respektuar të njëjtat procedura, të njëjtat simbole, të njëjtat ligje: ato të Republikës së Kosovës. Daçiç e di shumë mirë këtë.

Alban Dudushi: Mund të ma shpjegoni, pse bën dallimin Daçiç mes simboleve të Republikës dhe simboleve të tërësisë së Kosovës?

Hashim Thaçi: Daçiç mund të pretendojë të bëjë dallime të ndryshme, por Kosova është një, është unike, me integritetin territorial të njohur dhe të pranuar ndërkombëtarisht dhe me simbole unike për të gjithë qytetarët e vendit.

Alban Dudushi: Marrëdhëniet tuaja me ish-kryeministrin Sali Berisha dhe marrëdhëniet tuaja me kryeministrin aktual Edi Rama.

Hashim Thaçi: Të gjithë kryeministrat e Shqipërisë, por edhe liderët e tjerë, qofshin presidentë, apo të përgjegjësive të tjera që kanë pasur, kam zhvilluar raporte korrekte të mirëkuptimit, që kanë rezultuar me punë të përbashkëta, me suksese e takime të përbashkëta, si dhe me vendime të ndryshme të përbashkëta, pavarësisht rrethanave dhe periudhave kohore, kështu që bashkëpunimi im mbi 5-vjeçar, për periudhën që ka qeverisur kryeministri Berisha, kanë qenë raporte bashkëpunimi të sinqerta, korrekte dhe të afirmuara për kauzat tona, qoftë në nivel kryeministror, ashtu edhe qeveritar. Kemi zhvilluar vizita të përbashkëta anekënd Kosovës, por edhe këtu në Shqipëri. Kemi marrë pjesë në inaugurimin e tunelit të Kalimashit, në inaugurimin e autostradës në Prishtinë, ashtu si dhe në evenimente të rëndësishme për kombin dhe ndihem mirë për atë bashkëpunim, ashtu siç ndihem tepër mirë edhe me bashkëpunimin e shkëlqyeshëm që kemi me kryeministrin Rama, gjë që rezultoi me mbledhjen e përbashkët të qeverive tona në Prizren.

Alban Dudushi: Jemi në fund të kësaj bisede zoti Thaçi, ishte hera e parë që ju ishit prezent në studion e Top Shoë, por herën tjetër do të vini si kryeministër apo si president?

Hashim Thaçi: Nuk mund ta them saktësisht, por saktësisht mund t’iu them se do të vij si fitues i zgjedhjeve të vitit 2014.

Top Channel